Παραδοσιακό ψάρεμα με πεζόβολο στη Λευκάδα

Το ψάρεμα με πεζόβολο είναι ένας παραδοσιακός τρόπος ψαρέματος. Συναντάται σε λίγα μέρη της χώρας μας. Στα νησί μας δυο οικογένειες κατέχουν αυτή την τεχνική ψαρέματος κληρονομημένη από πάππου προς πάππου. Μια απ’ αυτές είναι η οικογένεια Σταματέλου από τους Τσουκαλάδες.

(Οι αρχαίοι Κινέζοι, όπως πληροφορούμαι από το διαδίκτυο, ήταν άριστοι ψαράδες. Το ψάρεμα με πεζόβολο θεωρείται Κινέζικης καταγωγής)

Ο Πεζόβολος είναι ένα κωνικό δίχτυ με ακτίνα περίπου 2 μέτρα. Γύρω – γύρω στο δίχτυ έχουν τοποθετηθεί βαρίδια.. Στην κορυφή είναι μαζεμένο και δεμένο σφιχτά γύρω από μια αμπελόβεργα. Είναι μια κατασκευή χειροποίητη και με μεγάλο κόστος.

Συνάντησα λίγο μετά το καφενείο της Γύρας, το Ζώη Σταματέλο και τα παιδιά του Πάνο και Μάριο να ψαρεύουν με πεζόβολο.

Το ψάρεμα με πεζόβολο ξεκινάει στο τέλος Ιουλίου και διαρκεί μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη. Οι τρεις τους ξεκινούν σχεδόν κάθε μέρα στις 12:00 το μεσημέρι και ψαρεύουν μέχρι στις 07:00 το απόγευμα. Η διαδρομή που ακολουθούν είναι από το Κάστρο, μετά την πλαζ, μέχρι τον Αη Γιάννη. Ψαρεύουν μόνο κεφάλια που αυτή την εποχή βρίσκονται στην περίοδο αναπαραγωγής τους.

Ο Ζώης Σταματέλος ψαρεύει μ’ αυτό τον τρόπο από πέντε χρονών, μια τεχνική που έμαθε από τον πατέρα του κι εκείνος από το δικό του. Τριακόσια χρόνια πίσω μου είπε.

Είναι ένας ακμαιότατος ογδονταδυάχρονος όλο ζωντάνια και φρεσκάδα. Τα παιδιά του Μάριος και Πάνος από πολύ μικρή ηλικία μυήθηκαν από τον ίδιο σ’ αυτή την τεχνική ψαρέματος.

Είχα συναντήσει τον Ζώη Σταματέλοι για πρώτη φορά πριν ένα χρόνο, όταν βρέθηκα για επίσκεψη στο Ιβάρι. Περίμενε υπομονετικά από νωρίς το πρωί, να ανοίξουν όλα τα κατοίκια, ώστε να αγοράσει το δόλωμα του ψαρέματος. Ένα ζευγάρι ψάρια κεφάλια: μια μπάφα (θηλυκό) και ένα στράδι (αρσενικό).

Μόλις βρεθούν τα δολώματα, χωρίς να βγάλουν τα ψάρια έξω από το νερό –τα δολώματα πρέπει να μείνουν ολοζώντανα- με ειδικό και επιδέξιο τρόπο τα δένουν από το πάνω χείλος χωρίς καθόλου να τραυματιστούν. Τα βάζουν σε δοχείο με νερό μέχρι να μεταφερθούν στην παραλία. Εκεί δένονται με σπάγκο που καταλήγει στο καλάμι του ψαρέματος. Από εκεί ξεκινά και η περιφορά τους μέσα στο νερό, σχεδόν στα ρηχά.

Το αρσενικό χρειάζεται μόνο για συντροφιά! Η μπάφα είναι αυτή που θα αποτελέσει το δόλωμα σε άλλα αρσενικά την εποχή της αναπαραγωγής.

Όταν λοιπόν τα αρσενικά σπεύσουν στην αφρατούλα μπάφα ( η κοιλιά της είναι γεμάτη αυγά) ο ψαράς τραβά σιγά –σιγά το καλάμι προς τα έξω, σέρνοντας πίσω από τα δολώματα του, άλλα «αφελή» συνήθως αρσενικά!

Μόλις η «παρέα» των ψαριών φτάσει στην ακτή, ο πεζόβολος που πετιέται με επιδεξιότητα από τον δεύτερο της παρέας τα φυλακίζει σαν μια τεράστια χούφτα. Ο πεζόβολος την ώρα της αναμονής βρίσκεται περασμένος σε θέση «βολής» στο μπράτσο αυτού που βρίσκεται στην ακτή. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται πολλές φορές.

Χρειάζεται τεράστια υπομονή, μπορεί να περιμένουν με τις ώρες , χωρίς να εμφανιστεί κανένα ψάρι. Απαιτείται ακόμα ιδιαίτερα εξασκημένη όραση, ώστε να αντιληφθούν από μακριά το ψάρι που πλησιάζει, καθότι είναι ολόιδιο με το δόλωμα.

Το βράδυ τα δολώματα είναι εξουθενωμένα. Πριν φαγωθούν τα ψάρια, τα αυγά τους επιστρέφονται πίσω στο Ιβάρι.

Τα ψάρια που ψαρεύονται μ’ αυτό τον τρόπο σήμερα, είναι ελάχιστα. Κάθε χρόνο και λιγότερα όπως μου δήλωσαν οι ψαράδες. Ο κόπος και η προσπάθεια τόσων ωρών δεν ανταμείβεται οικονομικά.

Γίνεται όμως φανερό στον καθένα που θα βρεθεί μαζί με την οικογένεια Σταματέλου, πως το κίνητρο έχει πάψει προ πολλού να είναι οικονομικό. Είναι μια συνήθεια ζωής, ένα μεράκι που τους έχει γίνει καθημερινό βίωμα.

Τους ευχαριστώ θερμά για την παρέα και τις πληροφορίες που μου έδωσαν.

Βιολέττα Σάντα

Ακολουθεί ένα βίντεο του χρήστη LEFKADA TERRA INCOGNITA