HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΌλοι με την Πύλαρο για Λευκάδα! – Η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα

Όλοι με την Πύλαρο για Λευκάδα! – Η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα

Της Πηνελόπης Κοψιδά

Τα μοναδικά μέσα συγκοινωνίας που διέθετε η Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ο σιδηρόδρομος και τα ακτοπλοϊκά πλοία. Με αυτά και μόνο εκτελούνταν η μετακίνηση των επιβατών, αλλά και η διακίνηση των εμπορευμάτων στη χώρα μας, αφού αυτοκίνητα δεν υπήρχαν, αλλά και το οδικό δίκτυο βρισκόταν σε οικτρά κατάσταση.

Οι ατμοπλοϊκές επιχειρήσεις είχαν την έδρα τους στον Πειραιά. Οι εταιρείες αυτές μέχρι το 1932, εργάστηκαν με το σύστημα του απολύτως ελεύθερου ανταγωνισμού που συχνά έφθανε σε αθέμιτο. Τα αποτελέσματα υπήρξαν καταστρεπτικά για τις περισσότερες από αυτές, αφού τα ναύλα μειώθηκαν στο ελάχιστο, αλλά και η μεταφορά των επιβατών δεν ήταν ασφαλής. Μεταξύ των ατμοπλοϊκών εταιρειών «διεξάγονταν πόλεμος αλληλοεξόντωσης». Στον Πειραιά τα πληρώματα των πλοίων ανταγωνίζονταν για την προσέλκυση των επιβατών, συχνά δε, πιάνονταν στα χέρια και αν δεν παρενέβαινε η αστυνομία έφταναν ακόμα και σε μαχαιρώματα και φόνους. Ο ανταγωνισμός μαίνονταν και στη θάλασσα, αφού αν τύχαινε να συναντηθούν δυο πλοία αντίπαλων εταιρειών, τα πληρώματα δεν δίσταζαν να ξεκινήσουν θαλάσσιες κόντρες, τρομοκρατώντας τους επιβάτες και κάποιες φορές προχωρούσαν και σε εμβολισμούς και ναυάγια! Σε εφημερίδες της εποχής καταγράφονται περιστατικά που κινούνται στο χώρο του κωμικού και του παραλόγου, τα οποία όμως είχαν τραγικές συνέπειες και κάποιες φορές κόστισαν ανθρώπινες ζωές.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΚΡΙΠ 27/6/1904

«Τα ατμόπλοια «Πηνειός» και «Επτάνησος» έπλεαν προς τον Πειραιά χθες προερχόμενα εκ Βόλου. Εις απόστασιν μιλίων τινών μακράν των νησίδων Φλεβών συνηντήθησαν και ήρχισον να συναγωνίζωνται εις την ταχύτητα. Είχον ήδη και τα δύο αναπτύξει όλην την δύναμιν των ατμομηχανών των [….] Περί την 5ην ώραν της πρωίας ο «Πηνειός» προσεπέρασε και ο πλοίαρχος αυτού για να καπριτσάρη έτι μάλλον τον αντίπαλόν του, ηθέλησε να κάμη στροφήν και να του «βγη από την πλώρη». [….] Η «Επτάνησος» τον κατέφθασεν στρεφόμενον και τον εκτύπησεν εις την πρύμνην. Ταραχή τότε εγένετο και εις τα δύο ατμόπλοια, καταληφθέντων των επιβατών από πανικού».

Οι ελληνικές θάλασσες είχαν γεμίσει ναυαγοσωστικά, προκειμένου να μαζεύουν τους άτυχους επιβάτες από τη θάλασσα, αφού «δυστυχώς ένεκα του λασσασμένου συναγωνισμού μεταξύ των ελληνικών ατμοπλοϊών τέτοια δυστυχήματα είναι τόσον συνήθη, ως εάν συμπεριελαμβάνοντο εις το δρομολόγιον εκάστου ατμόπλοιου»!

Τότε λοιπόν και η Λευκάδα δεν ήταν το «στεριανό νησί» που σήμερα δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να φτάσει οδικώς από την ακαρνανική ακτή, αφού ούτε δρόμοι και φυσικά ούτε αυτοκίνητα υπήρχαν. Το 1901 ξεκινούν εργασίες εκβάθυνσης της διώρυγας, ώστε να είναι δυνατή η διέλευση των πλοίων, οι οποίες ολοκληρώνονται το 1903. Ωστόσο, το Δεκέμβριο του 1901 γίνονται τα ανεπίσημα εγκαίνια τμήματος της διώρυγας και περνά το πρώτο ατμόπλοιο, η «Πύλαρος» με πλοίαρχο τον Ε. Φερεντίνο.

 

 

Εφημερίδα ΕΠΡΟΣ – 3/12/1901

Η «Πύλαρος» είχε ναυπηγηθεί το 1864 στην Κοπεγχάγη και το 1889 αγοράστηκε από τον Κεφαλλονίτη εφοπλιστή Νικ. Μ. Αθανασούλη (1840-1920), οποίος την τοποθέτησε στη γραμμή της ιδιαίτερης πατρίδας του της Κεφαλονιάς.

«Προσωρμισμένη σήμερον εις τον Πειραιά η κομψή «Πύλαρος» αποτελεί αληθές του λιμένος στόλισμα, διότι φαίνεται μάλλον ως βασιλική θαλαμηγός ή ως εμπορικόν ατμόπλοιον.[…..] Η ταχύτης, η καθαριότης, η αντοχή του εις τα άγρια κύματα, το άνετο του ταξειδίου, είνε τα χαρίσματα του πλοίου τούτου[…..] Δια να φαντασθή τις εαυτόν Αμερικανόν ζάμπλουτον, δια να ταξειδεύση με θαλαμηγόν, αρκεί να επιχειρήση εν ταξείδι με την «Πύλαρον»».

Εκτός της «Πυλάρου» και άλλα πλοία εκτελούσαν το δρομολόγιο Πειραιάς-Λευκάδα εκείνη την εποχή, με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς και τελικό προορισμό πόλεις στην ακαρνανική ακτή και στις ακτές της Ηπείρου. Ανάμεσα σε αυτά το «Άγιος Ιωάννης-Ελπίς» Ατμοπλοΐας Β. Μανιάνη, τα «Κρήτη» και «Nαύπλιον» της Ελλ. Ατμοπλοΐας Δ.Π. Γουδί, αλλά και το ατμόπλοιο «Άσσος», της Ιονικής Ατμοπλοΐας Δεστούνη-Γιαννουλάτου. Τα πλοία αυτά δεν έμειναν ανεπηρέαστα από το γενικότερο κλίμα του λυσσαλέου ανταγωνισμού που επικρατούσε.

Τέσσερις άλλες εταιρείες που εκτελούσαν δρομολόγια Λευκάδα

Σε φύλλο της εφημερίδας «Σκριπ» του 1901 διαβάζουμε την απίστευτη είδηση:

«….εν ατμόπλοιον, συναγωνιζόμενον μετά της «Πυλάρου» και επειγόμενον να επανέλθει προ αυτής εις τον Πειραιά, απεβίβασε τους επιβάτας του εις την θέσιν Αλέξανδρος και εκείθεν μετέβησαν ούτοι πεζή εις Πρέβεζαν, βρεχόμενοι και υφιστάμενοι καθ΄οδόν απείρους κακουχίας εκ του χειμώνος»!

 

εφημερίδα ΣΚΡΙΠ 30/8/1910

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η ασφάλεια αλλά και η ζωή των επιβατών, εκείνες τις εποχές, δεν προστατεύονταν ουσιαστικά από την πολιτεία και η χειροδικία κατείχε σημαντική θέση στην επίλυση των διαφορών. Το έτος 1910 διαβάζουμε στον τύπο της εποχής:

«Εις επιβάτης έχων εισιτήριον μέχρι Πατρών επέβη της εις Πειραιά κατευθυνομένης «Πυλάρου». Ο λογιστής όμως του σκάφους παρετήρησεν ότι ο επιβάτης παρέμεινεν εν της «Πυλάρω» και μετά τον απόπλουν αυτής εκ Πατρών και εζήτησε το εισητήριον. Ο επιβάτης ηρνήθη και ηκολούθησε συμπλοκή καθ΄ην το μεν πλήρωμα ετάχθη με το μέρος του λογιστού, οι δε επιβάτες υπέρ του αγνώστου συνεπιβαίνοντος. Το αποτέλεσμα ήτο να πέσει ο λογιστής και ο επιβάτης εις την θάλασσαν, εξ ης εξήχθησαν διάβροχοι, ενω το σκάφος έφθανεν εις την Ιτέαν».

Σκαρί σαν το “ΑΣΣΟΣ” σε «λάδι», (μήκος πλοίου 70 μέτρα).

Το κατεξοχήν ανταγωνιστικό της «Πυλάρου» πλοίο όμως, υπήρξε η «Άσσος», της Ιονικής Εταιρείας Δεστούνη-Γιαννουλάτου, επίσης κεφαλλονίτικης ιδιοκτησίας. Δεμένα δίπλα-δίπλα στον Πειραιά τα δυο πλοία, εκτελώντας κοινά δρομολόγια, μάχονταν με κάθε τρόπο να κερδίσουν τους επιβάτες, τους οποίους υποδέχονταν με πιστολιές στον αέρα! Οι φωνές των πληρωμάτων ηχούσαν στο λιμάνι προσφέροντας όλο και χαμηλότερες τιμές εισιτηρίων.

Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ 1923

Ο ιδιοκτήτης της «Πυλάρου» είχε την ιδέα να προσφέρει κατά την διάρκεια του ταξιδιού και ένα πιάτο μακαρόνια στους επιβάτες ως επιπλέον δέλεαρ. Μέχρι τις μέρες μας έχει μείνει γνωστή η φράση: «Όλοι με την Πύλαρο, κι ένα πιάτο μακαρούνια!». Εκείνα τα χρόνια μάλιστα η φράση «όλοι με την Πύλαρο» είχε καθιερωθεί και χιουμοριστικά επαναλαμβάνονταν, όταν κάποιος ήθελε να τονίσει το μαζικό και το εύκολο και να καυτηριάσει κοινωνικά, πολιτικά και άλλα γεγονότα.

Πύλαρος 1905

Τα δυο πλοία είχαν αποκτήσει φανατικούς οπαδούς, σαν ποδοσφαιρικές ομάδες και στην ιδιαίτερη πατρίδα των πλοιοκτητών, την Κεφαλονιά, αντιπροσώπευαν και αντίπαλες κομματικές επιλογές. Στις εκλογές η «Άσσος» μετέφερε επί ένα μήνα δωρεάν τους ψηφοφόρους, οι οποίοι κουβαλούσαν μαζί τους μουσικά όργανα και πιστόλες και την προηγούμενη των εκλογών το πέλαγος αντηχούσε από φωνές, γέλια, τραγούδια , ακόμα και πιστολιές στον αέρα.

Ο ανταγωνισμός, οι θαλάσσιες κόντρες, ο φανατισμός και οι ξυλοδαρμοί ανάμεσα στα πληρώματα των δύο κεφαλλονίτικων πλοίων έχουν μείνει στην ιστορία. Αποκορύφωση όλων αυτών ήταν η σύγκρουσή τους στην είσοδο του λιμανιού της Ιθάκης, στις 25 Νοέμβρη του 1903, όπου η «Άσσος» εμβόλισε την «Πύλαρο» και την έκοψε σχεδόν στα δύο. Μετά τον εμβολισμό η «Πύλαρος» άρχισε να γεμίζει νερά και ο καπετάνιος επέστρεψε στο λιμάνι προσπαθώντας να την βγάλει στα αβαθή, για μην βυθιστεί. Όμως φτάνοντας στα ρηχά η «Πύλαρος» σχεδόν καταποντίστηκε. Επιβάτες βρήκαν τον θάνατο, ενώ άλλοι τραυματίστηκαν και άλλοι έπεσαν στη θάλασσα. Η «Άσσος» επέστρεψε κι αυτή στο λιμάνι και έριξε σωστικές λέμβους για να μαζέψει τους επιβάτες και των δύο πλοίων. Ανάμεσα στα θύματα της σύγκρουσης ήταν ο ιερέας Τηλέμαχος Γουρζής από την Κατούνα Λευκάδας και ο Βασ. Δόγκας που έρχονταν στη Λευκάδα για να αναλάβει τα καθήκοντα του λιμενάρχη. Και οι δύο ήταν επιβάτες της β΄θέσεως της “Πυλάρου”.

Στον τύπο της εποχής διαβάζουμε:

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΕΥΘΥΝΟΙ

Η θαλασσινή τραγωδία της Ιθάκης δεν δύναται ευκόλως να θεωρηθή τυχαία. Τα δύο συγκρουσθέντα πλοία ήσαν γνωστά και ως δύο πλωταί λαιμητόμοι, λαβούσαι την απόλυτον εξουσίαν να καρατομούν τους αθώους εις το πέλαγος. Λύσσα συναγωνισμού τα έφερε μοιραίως εις σύρραξιν. Επί εν έτος εξήντλησαν όλην την ευτέλειαν του ατμοπλοϊκού συναγωνισμού υπό μίαν δολοφόνων και τρισαθλίαν ανοχήν του Κράτους. Όλαι αι παραθαλάσσιοι πόλεις, από τας οποίας διήρχοντο, τα είδον αλληλοδιωκόμενα, αλληλοπροκαλούμενα εις την καταστροφήν, ως να ήσαν σκάφη δύο παλαβών, εχόντων το δικαίωμα να τα βυθίσουν χωρίς να δώσουν λόγο εις κανένα. Για τον κύριο της “Άσσου” και τον κύριο της «Πυλάρου» είτε άνθρωποι επέβαιναν του σκάφους, είτε κόττες ήτο ένα και το ίδιον πράγμα […].

Μετά τα γεγονότα ακολούθησε δίκη, στην οποία καταδικάστηκε η «Άσσος» ως υπαίτια της σύγκρουσης. Η «Πύλαρος» ανελκύθηκε και ρυμουλκήθηκε στον Πειραιά, όπου επισκευάστηκε και συνέχισε τα ταξίδια της έως το 1931 ή κατά άλλους ως το 1920, οπότε αποσύρθηκε. Η «Άσσος» συνέχισε να ταξιδεύει μέχρι το έτος 1932. Εκείνη την περίοδο πραγματοποιήθηκαν κάποιες σημαντικές αλλαγές στην ακτοπλοΐα.

Η Πύλαρος διέρχεται τον ισθμό της Κορίνθου

Το 1930-1931 συστάθηκε επιτροπή Ναυτιλίας, υπό τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, η οποία εφάρμοσε το μέτρο της αποσυμφόρησης της ακτοπλοΐας, με την απομάκρυνση παλιών σκαφών, κατόπιν αποζημιώσεως των πλοιοκτητών τους. Το έτος 1932 εκδόθηκε ο Νόμος 6059 «περί ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών», ο όποιος ισχύει μέχρι και σήμερα, με πολλές στο μεταξύ τροποποιήσεις και συμπληρώσεις. Ό νόμος αυτός επεδίωξε την εξυπηρέτηση των εσωτερικών θαλασσίων συγκοινωνιακών αναγκών αλλά έθεσε και περιορισμούς στον αθέμιτο ανταγωνισμό. Έτσι έληξε μια μακρά περίοδος στην ελληνική ακτοπλοΐα, που έμεινε ιστορική για τον ακραίο ανταγωνισμό μεταξύ των ατμοπλοϊκών επιχειρήσεων που πολλές φορές είχε τραγικά αποτελέσματα.

Στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ο ακτοπλοϊκός στόλος της Ελλάδας καταστράφηκε και με τη λήξη του πολέμου νέα πλοία ήρθαν να καλύψουν τα κενά στις μεταφορές. Γύρω στο 1950 στη Λευκάδα ήρθε ο «Γλάρος», το ολόλευκο εκείνο πλοίο, που έμελλε να αγαπηθεί από τους Λευκαδίτες και η εικόνα του στο λιμάνι της πόλης να μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη τους και να σφραγίσει μια ολόκληρη εποχή.

” Η Πϋλαρος” στον Πειραιά.

Πηγές
-Ημερήσια Εθνική Εφημερίς «ΕΜΠΡΟΣ»
-Εφημερίς Πολιτική και των Ειδήσεων «ΣΚΡΙΠ»
-Aromalefkadas
-Η ιστορία της Ακτοπλοΐας-Ατμοπλοΐας, koutouzis.gr
-inkefalonia.gr

Προηγουμενο αρθρο
Τ’ Αθάνι
Επομενο αρθρο
Εκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού- Καταιγίδες και χιόνια από το βράδυ

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.