HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΈνα ταξίδι στη μαγευτική Λευκάδα το 1960

Ένα ταξίδι στη μαγευτική Λευκάδα το 1960

Του Φρέντυ Γερμανού, εφημερίδα «Ελευθερία»  14 Αυγούστου 1960

Είχαμε δημοσιεύσει πριν από σχεδόν ένα χρόνο κείμενο συνοδευόμενο με σκίτσα του Μίνωα Αργυράκη για την Λευκάδα, που γράφτηκε με αφορμή τις Γιορτές Λόγου και Τέχνης του 1958. Δες εδώ

Δημοσιεύουμε παρακάτω άρθρο του νεαρού -την εποχή εκείνη- δημοσιογράφου Φρέντυ Γερμανού όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθερία» στις 14 Αυγούστου 1960.

(Με την χρονική απόσταση που μας χωρίζει από τότε, διαβάζοντας και τα δυο κείμενα – αναφορές, στο νησί μας, (θα ακολουθήσουν κι άλλα) γίνεται κατανοητό, πως δεν πρόκειται για «αυθόρμητες επισκέψεις», καλλιτεχνικού ή δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Τόσο τα δυο παραπάνω ονόματα όσο και πολλά άλλα από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών που βρέθηκαν εκείνη την εποχή στη Λευκάδα, (στα πρώτα βήματα των Γιορτών Λόγου και Τέχνης), αποτελούσαν μεθοδικές και καλοζυγισμένες κινήσεις προβολής του νησιού, από έναν πρωτοπόρο.  Τον Αντώνη Τζεβελέκη. Οι Γιορτές ήταν ένα άρμα που στόχευε στην προβολή της Λευκάδας και στην τουριστική ανάδειξή της, παράλληλα με την ψυχαγωγία και την επιμόρφωση των ντόπιων κατοίκων.

Αν τοποθετήσουμε τα κείμενα στον ιστορικό χρόνο θα καταλάβουμε πόσο μακριά στόχευε ο πατριάρχης των Γιορτών, Αντώνης Τζεβελέκης. Στη Λευκάδα του 1960 δεν είχαν ακόμα επουλωθεί οι πληγές από τον καταστροφικό σεισμό του 1948, η φτώχεια θέριζε και η μετανάστευση ήταν στην ακμή της.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη αυτή η πτυχή της προσφοράς στη Λευκάδα του Αντώνη Τζεβελέκη δεν έχει εκτιμηθεί και προβληθεί κατάλληλα. Υπήρξε ο πρωτεργάτης της τουριστικής ανάπτυξης της Λευκάδας σε εποχές που η λέξη τουρισμός ήταν ακόμα άγνωστη.)

ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΜΑΓΕΥΤΙΚΗ ΛΕΥΚΑΔΑ
ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟ ΘΡΥΛΟΥ, ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΛΛΟΝΩΝ
Εντυπώσεις του κ. ΦΡ. ΓΕΡΜΑΝΟΥ

«Κάποτε μια νέα κοπέλα ανέβαινε ένα καντούνι της Λευκάδας. Ήταν όμορφη και όλοι την κύτταζαν. Αλλά φυσούσε ένας δυνατός αέρας Και το κορίτσι αγωνιζόταν να συγκρατήση το φουστάνι του που απειλούσε να κάνει αποκαλύψεις. Μερικοί Λευκαδίτες στο απέναντι καφενείο την κοίταζαν σιωπηλοί. Αλλά ένας δεν κρατήθηκε: «Άσε, κοπέλλα μου, τον αέρα να κάνη τη δουλειά του» της φώναξε.

»Η ιστορία αυτή είναι παρμένη από μία άγραφη συλλογή ανεκδότων που οι Λευκαδίτες αρχίζουν να σας τα διηγούνται από την πρώτη στιγμή που θα πατήσετε το πόδι σας στο νησί τους. Έχει κανείς την εντύπωση ότι όλη η ιστορία της Λευκάδας είναι μια σειρά από εύθυμες ιστορίες. Αλλά φυσικά δεν είναι έτσι. Η Λευκάδα είναι βασανισμένο νησί και ο τελευταίος σεισμός του 1948 σκόρπισε γύρω του πολλή δυστυχία.

»Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν μια παρηγοριά στο να μιλούν για τη δυστυχία τους, αλλά οι Λευκαδίτες δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Έχουν μια σπάνια ικανότητα να υψώνονται επάνω από τη συμφορά που τους βρήκε. Είναι περήφανοι και δεν θέλουν να τους λυπάται κανείς. Κάποιος μου είπε ότι το ίδιο βράδυ του μεγάλου σεισμού ακούστηκε ο ήχος της κιθάρας μέσα από κάποιο ερειπωμένο καντούνι. Δεν πρέπει να σας παραξενεύη αυτό. Κάπως έτσι θα πρέπει να έγινε.

»Μία άλλη ιστορία είναι εκείνη του Λευκαδίτη σεισμόπληκτου που αποφάσισε μία μέρα να πάη στο γραφείο ανοικοδομήσεως για να ρωτήση πότε θα του χτίσουν το σπίτι του. Ο υπάλληλος κούνησε το κεφάλι του και συμβουλεύτηκε τα χαρτιά του. «Μάλιστα», έκανε ύστερα. «Το σπίτι σας είναι καταχωρημένο στην ογδόη κατηγορία». Και ο Λευκαδίτης, γλυκά-γλυκά: « Τι θέλεις να πεις; Ότι θα μου χτίσετε το σπίτι ύστερα από οκτώ σεισμούς;»

»Έτσι αντιμετωπίζουν οι Λευκαδίτες κάθε στιγμή της ζωής τους. Με χαμόγελο, με κέφι, με χιούμορ. Το Λευκαδίτικο χιούμορ θα είναι ίσως κάποια διακλάδωση του επτανησιακού, αλλά έχει ένα δικό του χαρακτήρα. Είναι ζεστό και ανθρώπινο. Το σπουδαιότερο ίσως είναι ότι το ταλέντο αυτό δεν είναι προνόμιο των πλουσίων ή των διανοουμένων του νησιού. Το έχουν όλοι οι Λευκαδίτες ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη που ανήκουν.

»Το περασμένο καλοκαίρι ανάμεσα στα άλλα καλά που ξεφόρτωσε το βαπόρι στην αποβάθρα του νησιού ήταν και μία σταρ. Ο κόσμος την κοίταξε με ενδιαφέρον καθώς περπατούσε στην προκυμαία φορώντας ένα στενό σορτς και ένας βαρκάρης φώναξε σε ένα συνάδελφό του που βρισκόταν λίγο μακρύτερα: «Είδες Αποστόλη, τι σπουδαίο πράγμα είναι ο τουρισμός που δεν τον ήθελες. Τι λες τώρα;». Ο Αποστόλης φυσικά κατάπιε τη γλώσσα του μπροστά σε τέτοιο επιχείρημα και από εκείνη την ημέρα έγινε θερμός οπαδός του εσωτερικού τουρισμού.

»Όλα αυτά συνθέτουν στη Λευκάδα μία ατμόσφαιρα που δεν βρίσκεται εύκολα αλλού. Οι Λευκαδίτες είναι έξυπνοι και χαίρονται την εξυπνάδα τους με τον ίδιο τρόπο που άλλοι άνθρωποι χαίρονται τα χρήματά τους. Αν πάτε στη Λευκάδα θα διαπιστώσετε ότι οι Λευκαδίτες έχουν μία δική τους μέθοδο αναψυχής. Κάθονται στο Μποσκέτο, που είναι το κοσμικό τμήμα της παραλίας, και λένε ιστορίες. Τι είδους ιστορίες; Οι περισσότερες αναφέρονται σε τύπους του νησιού που έζησαν πριν τριάντα και σαράντα χρόνια. Τώρα οι άνθρωποι αυτοί είναι πεθαμένοι, αλλά η νοσταλγία εκείνων που τους γνώρισαν τους κάνει κάθε βράδυ να ξαναζούν στην παραλία του Μποσκέτου.

»Ίσως η «Εταιρία Λευκαδίων Θεμάτων» να βρη κάποιο τρόπο και να αξιοποιήση το λαογραφικό αυτό υλικό μέσα στα πλαίσια των «Εορτών Λόγου και Τέχνης» που οργανώνει κάθε χρόνο. Οι γιορτές αυτές που χαρακτηρίζονται από την ποικιλία του προγράμματός των ελκύουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερους τουρίστες. Περιλαμβάνουν μουσική, θέατρο, διαλέξεις, χορούς, ναυτικές γιορτές, επιδείξεις τοπικών εθίμων και εκδρομές στο εσωτερικό του νησιού. Ο φετινός εορτασμός άρχισε χθες αλλά υπάρχει πάντα καιρός για να προλάβετε. Οι γιορτές θα κρατήσουν ως τις 28 Αυγούστου. Το διάστημα δεν είναι βέβαια αρκετό για να γνωρίσετε τη Λευκάδα. Είναι όμως αρκετό για να την αγαπήσετε και να την επισκεφθήτε και του χρόνου. Πάντως άσχετα από το αν δεν περιλαμβάνονται στο επίσημο πρόγραμμα των γιορτών φροντίστε να ακούσετε τις ιστορίες του Μποσκέτου. Δεν έχει σημασία ότι θα είσθε ξένος. Στη Λευκάδα δεν είναι κανείς ξένος.

»Η Λευκάδα μοιάζει με μία ψυχή που σου ανοίγεται σιγά-σιγά. Η πρώτη εντύπωση που σχηματίζει ο επισκέπτης φθάνοντας με το λεωφορείο ή μπαίνοντας στο λιμάνι με το πλοίο είναι πολύ φτωχή. Ο σεισμός του 1948 άλλαξε την όψη της πόλεως. Πλήγωσε θανάσιμα την αρχοντιά της και σώριασε σε ερείπια ότι είχε στηθή με κόπους και με όνειρα αιώνων. Πολλά σπίτια σήμερα είναι ετοιμόρροπα. Ανάμεσα σε αυτά είναι τα αρχοντικά του Σικελιανού και του Βαλαωρίτη. Η σημερινή Λευκάδα είναι μια ωχρή σκιά του χθεσινού εαυτού της.

»Αλλά αυτό είναι η πρώτη εντύπωση. Συνήθως οι εντυπώσεις αυτές ξεγελούν. Πίσω από τη χλωμή φυσιογνωμία των σπιτιών της η ψυχή της Λευκάδας χτυπά πάντα. Αυτή δεν μπόρεσαν να την καταβάλουν οι σεισμοί. Είναι μια βαθειά και ακατάλυτη δύναμη που ρίζωσε στη γη της Λευκάδας. Είναι τα γελαστά πρόσωπα των ανθρώπων του νησιού που δεν έπαψαν ποτέ καλοδέχονται τους ξένους. Είναι αυτή η θερμή φιλικότητα που αναβλύζει από τη ματιά τους. Είναι τα χέρια που θα σφίξετε και οι πόρτες που θα συναντήσετε ανοιχτές. Είναι το κέφι και η ζωηρότητα των ανθρώπων αυτών – τα ξενύχτια στο Μποσκέτο και οι καντάδες με την κιθάρα στα καντούνια της πόλεως.

»Αλλά την ομορφιά του νησιού θα την γνωρίσετε πραγματικά από την στιγμή που θα προχωρήσετε στο εσωτερικό του. Τότε καταλαβαίνετε γιατί οι Λευκαδίτες είναι αυτοί που είναι και γιατί γεννήθηκαν εδώ ο Βαλαωρίτης, ο Σικελιανός, οι Ζαμπέλιοι, ο Λευκάδιος Χερν. Που αλλού θα μπορούσαν να γεννηθούν;

«Βουνά γαλαζοπράσινα
φρουροί ενός κάστρου ενετικού
που κλει την Άγια Μαύρα».

»Το πράσινο της Λευκάδας έχει μία κρυστάλλινη ένταση. Δεν μοιάζει με το πράσινο που ξέραμε. Είναι ένα πράσινο οργιαστικό. Κυλά ορμητικά στους κάμπους σαν χείμαρρος, τρυπά τους βράχους, αναπηδά μέσα από την θάλασσα σαν μία ζωντανή ύπαρξη. Όλη σχεδόν την ανατολική πλευρά της Λευκάδας την αγκαλιάζουν μικρά καταπράσινα νησάκια που προβάλουν αναπάντεχα μπροστά σας καθώς το καράβι πλέει ανάμεσα στην Λευκάδα και την Ακαρνανία. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η Μαδουρή – το αγαπημένο νησί του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.

»Απέναντι από τη Μαδουρή υψώνεται αγκαλιασμένος από μία οργιαστική βλάστηση στην δασόφυτη χερσόνησο της Αγίας Κυριακής ο τάφος του Γερμανού αρχαιολόγου Γουλιέλμου Νταίρπφελδ, που υπεστήριξε πριν σαράντα χρόνια ότι η Ιθάκη του Ομήρου ήταν η Λευκάδα. Οι ανασκαφές που έγιναν μετά απεκάλυψαν στο Νυδρί τα θεμέλια του παλατιού του Οδυσσέα και έγιναν αφορμή να βρεθούν πολλά κοσμήματα ανάμεσα στα οποία και ένα περιδέραιο που λέγεται ότι ανήκε στην Πηνελόπη.

» Η ιστορία δένεται στη Λευκάδα με το θρύλο. Πιο κάτω στο νοτιότερο άκρο της Λευκάδας, υψώνεται ο Λευκάτας που ο λαός τον βάφτισε Κάδο της Κυράς γιατί σύμφωνα με την παράδοση από τον βράχο αυτό αυτοκτόνησε η θλιμμένη ποιήτρια της αρχαιότητος η Σαπφώ. Ο Λευκάτας είναι ένας βράχος γκρίζος, φαλακρός και αφιλόξενος. Όσοι τον ζουν σε όλες του τις στιγμές λένε ότι έχει μία δική του γοητεία. Ένας πόνος είναι χυμένος στο πέτρινο πρόσωπό του – μία γραμμή απέραντης οδύνης.

«Πόθος βαθύς θανάτου με κατέχει
να ιδώ τους δροσερούς λωτούς που ανθίζουν
στις αχερούσιες όχθες».

»Τον χειμώνα όταν ο παγωμένος άνεμος ξεκολλά βράχους και χόρτα από τον Λευκάτα, οι χωριάτες που μένουν γύρω λένε ότι ακούν λυγμούς γυναικείους μέσα από το ρόχθο των κυμάτων.

»Θα πρέπει να ειπωθούν έστω και στο τέλος του άρθρου λίγα λόγια για τη Λευκαδίτισσα. Σπάνια θα συναντήσετε τόσο λυγερά και ολόισα κορμιά σαν τα γυναικεία κορμιά της Λευκάδας. Είχαμε πάει μία μικρή συντροφιά εκδρομή στην Καρυά, ένα από τα χωριά της ορεινής Λευκάδας. Ήταν απόγευμα – η ώρα της βρύσης. Οι γυναίκες έρχονταν για νερό με τα βαρέλια τους. Περνούσαν δίπλα από την πλατεία χωρίς να στρέφουν το κεφάλι, τα γέμιζαν και έπαιρναν σιωπηλές το δρόμο του γυρισμού. Όλοι προσέξαμε τον τρόπο με τον οποίο μετέφεραν το βαρέλι. Το ισορροπούσαν στην κορυφή του κεφαλιού τους και προχωρούσαν με τα χέρια στη μέση. Είχες την εντύπωση ότι κυλούσαν πάνω στο λιθόστρωτο. Τις κοιτάζαμε μαγεμένοι. Πέρασαν από δίπλα μας ανάλαφρες και περήφανες χωρίς να γυρίσουν ούτε μια φορά το κεφάλι τους δεξιά ή αριστερά. Καθώς γλιστρούσαν έτσι με τα χέρια στη μέση θύμιζαν ακαθόριστα την παράσταση κάποιου αρχαίου αμφορέα. Μία ξένη κυρία της συντροφιάς συμπλήρωσε τη σκέψη μας: «Δεν σας θυμίζουν τις Καρυάτιδες;» ψιθύρισε.»

ΦΡ. ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Προηγουμενο αρθρο
Μη μας κάνετε σκουπίδι! (Μέρος πρώτο)
Επομενο αρθρο
Ευχαριστίες Κωνσταντίνου Κούρτη

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.