Ανοιχτή επιστολή προς τους: Μπάμπη, Κώστα, Σπύρο, Θοδωρή, Θανάση και Θωμά!

Της Ελένης Διονυσίου Κατωπόδη

Αγαπητοί Μπάμπη, Κώστα, Σπύρο, Θοδωρή, Θανάση και Θωμά!

Σας προσφωνώ με τα μικρά σας ονόματα γιατί με γνωρίζετε από όταν εγώ ήμουν Ελενίτσα κι εσείς ήσασταν νέοι, φιλόδοξοι, δραστήριοι και με καθαρό μυαλό. Ειδικά ο Θωμάς, όταν με ήξερε ως Ελενίτσα ήταν και ο ίδιος ο Θωμάς, το καλό παιδί. Γνωριζόμαστε λοιπόν πολλές δεκαετίες, ζούμε εδώ, μεγαλώσαμε εδώ, καλημεριζόμαστε συχνά. Φυσικά, έχετε καθένας έναν θεσμικό ρόλο τον οποίον σέβομαι απόλυτα και ελπίζω ότι θυμάστε κάθε εργασιακή σας ημέρα ότι διαχειρίζεστε πράγματα κοινόχρηστα προς όφελος του συνόλου των δημοτών του νησιού μας. 

Μπλέξαμε, ε; Βρεθήκαμε από γείτονες και φίλοι να είμαστε καχύποπτοι, σχεδόν αντιμέτωποι για πράγματα που δεν θα έπρεπε ποτέ να αποτελούν σημείο αντιπαράθεσης αφού όλοι θέλουμε το καλύτερο για το νησί μας. Είναι ο τόπος μας, δεν είναι ένας ξένος τόπος στον οποίον πήγαμε να κάνουμε μπίζνες, να τα μαζέψουμε και να φύγουμε. Είμαι σίγουρη ότι μοιραζόμαστε αυτό το συναίσθημα. Τα παιδιά μας ανήκουν εδώ, ακόμη κι αν λείψουν για κάποια χρόνια για σπουδές κλπ. Τα εγγόνια σας, για κάποιους ήδη, ανήκουν εδώ. Ανήκουν εδώ όλα τα παιδιά των συγγενών και φίλων μας. Πώς λοιπόν βρεθήκαμε ξαφνικά σε τόσο δυσάρεστη θέση;

Ναι, φυσικά μιλώ για το Κάστρο και το ΤΑΟΛ. 

Για το ΤΑΟΛ: δεν υπάρχει κανένα μέρος στον κόσμο στο οποίο το κτίριο αυτό δεν θα ήταν ήδη ένα μουσείο αφιερωμένο στην αμπελουργία και την οινοποιία! Η δευτεροβάθμια ένωση αγροτικών συνεταιρισμών με τον αριθμό 1 στην Ελλάδα! Ένα μουσείο αφιερωμένο στον μόχθο των ανθρώπων της Λευκάδας που καλλιεργούσαν μέχρι και τους βράχους προκειμένου να βγάλουν τα προς το ζην είναι η προφανής σκέψη στον 21^ο αιώνα σε όποιο σημείο του πλανήτη κι αν ρωτήσεις “τί να το κάνουμε αυτό;”. Το τελευταίο πράγμα που θα σου απαντούσαν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήταν ξενοδοχείο! Γιατί; Γιατί τα ξενοδοχεία βρίθουν και επίσης, τα ξενοδοχεία απαιτούν αποκλειστική χρήση. Δεν πληρώνει ο πελάτης αδρά για να περνοδιαβαίνει όποιος θέλει στους χώρους που ο ίδιος πλήρωσε. Όσο πιο ακριβά τα ξενοδοχεία, τόσο πιο αποκλειστική η χρήση. 

Άλλωστε, το νησί είναι ήδη αναπτυγμένο όσον αφορά τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι δημοτικές υποδομές λείπουν. Και εκείνο το οποίο αρχίζει να σπανίζει είναι ο κοινόχρηστος χώρος! Μας λένε ότι είμαστε οπισθοδρομικοί. Μα κάθε πραγματικά αναπτυγμένο μέρος χαρακτηρίζεται ως τέτοιο όχι από το πλήθος των μπαρς που διαθέτει αλλά από το πλήθος των εμβληματικών, κοινόχρηστων κτιρίων και χώρων που διαθέτει! Από τα τοπόσημα πολιτισμού, κουλτούρας, ιστορικότητας, από το πόσο ελεύθερα προσβάσιμα είναι, από τον μη αποκλεισμό, από την συνεκτικότητα του κοινωνικού ιστού. 

Δεν θέλω να μπω στις λεπτομέρειες γιατί αυτό δεν έχει συμβεί ως τώρα. Θα σας παρακαλέσω, όμως, να εξαντλήσετε κάθε δυνατότητα ώστε να συμβεί, όπως συμβαίνει σε άλλα μέρη της Ελλάδας ακόμη και εν μέσω κρίσης και μνημονίων! Συνεργαστείτε με το ΤΑΟΛ, στηρίξτε το ώστε να μπορέσει να διασώσει αυτό το μοναδικό κτίριο προς όφελος της ιστορίας του νησιού. Γνωρίζετε τόσο καλά όσο κι εγώ ότι το όλο ζήτημα είναι θέμα πολιτικής στήριξης. Αν μου λέτε ότι στον  21^ο αιώνα τη μόνη λύση που βλέπετε είναι ένα πεντάστερο ξενοδοχείο αποκλειστικής χρήσης με εξίσου αποκλειστική χρήση στην παραλία, ειλικρινά έχουμε αποτύχει όλοι οι Λευκαδίτες μαζί και στο τέλος θα μας βγάλουν κι απ’ τα σπίτια μας και δεν θα μπορούμε να πούμε κουβέντα! 

Θέλετε νομικά πατήματα; Να σας δώσω: προκαλεί τεράστια εντύπωση σήμερα πώς το δημόσιο πούλησε έκταση επάνω στην παραλία για την κατασκευή ενός βιομηχανικού κτιρίου. Το έκανε γιατί σε όλο το πρώτο μισό του 20^ου αιώνα ο κόσμος πεινούσε. Η ανάγκη να στηριχθούν οι αγρότες ήταν μεγαλύτερη από την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, που άλλωστε ήταν παρθένο σχεδόν σε όλη την επικράτεια. Μέσα στο φρούριο της Αγίας Μαύρας ο Έφορος Λευκάδας τότε δημοπρατούσε τα κελιά για στάβλους και τον ελεύθερο χώρο του φρουρίου για σπορά! Θα πει αυτό ότι και σήμερα μπορεί να γίνει το ίδιο πράγμα; Όχι φυσικά και δεν αναρωτηθήκατε δευτερόλεπτο. Είναι ακριβώς το ίδιο με το κτίριο του ΤΑΟΛ. Οι μεταπολεμικές ανάγκες δεν μπορούν να συγκρίνονται με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες σήμερα. Αν δόθηκε η γη στο ΤΑΟΛ ήταν για να στηριχθούν οι αμπελουργοί, όχι για να γίνει ξενοδοχείο. Αν εξαιρείται από κατεδάφιση είναι για τον ίδιο λόγο, επειδή εξυπηρετεί έναν κοινωφελή σκοπό, όχι έναν ιδιωτικό σκοπό. Είναι χτισμένο πάνω στην άμμο και δεν υπάρχει κανένας απολύτως τρόπος να αμφισβητηθεί αυτό, εκτός κι αν είμαστε εξωγήινοι πια! Δεν είναι αλλαγή χρήσης απλώς. Είναι αλλαγή ιδιοκτησιακού χαρακτήρα, από κοινωφελές μετατρέπεται σε ιδιωτικό. Δεν μπορεί να πουληθεί σε ιδιώτη παρά μόνο να απαλλοτριωθεί από το κράτος ή τον Δήμο, ως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου που εκπροσωπούν τα κοινόχρηστα και κοινωφελή και η οποιαδήποτε χρήση του να εξυπηρετεί επίσης κοινωφελή σκοπό! Διαφορετικά, εντάξει, θα χτίσω κι εγώ μες στο κανάλι να παριστάνω την βενετσιάνα κοντέσα! 

Βρείτε τρόπο να βοηθήσετε το ΤΑΟΛ να απεμπλακεί από αυτή την ανήκουστη περιπέτεια στην οποία ενεπλέχθη και προχωρήστε στην μετατροπή του κτιρίου σε μουσείο αμπελουργίας και οινοποιίας, που φυσικά θα διαθέτει και χώρο αναψυχής και χώρο εκδηλώσεων. Κοινόχρηστο! 

Για το τουριστικό περίπτερο και τις λουτρικές εγκαταστάσεις: Θεωρώ ότι είστε όλοι άνθρωποι με επιχειρηματική πείρα αλλά ας το αναλύσουμε: ένας επενδυτής ξεκινά εξετάζοντας το κόστος μιας επένδυσης, τις δυνατότητες απόσβεσης και το περιθώριο κέρδους. Όταν το κόστος της επένδυσης είναι μεγαλύτερο από τους άλλους δύο παράγοντες απλώς δεν προχωρά στην επένδυση, εκτός εάν δεν είναι επενδυτής αλλά ευεργέτης! Απλά πράγματα. Το κόστος ανακαίνισης, ανακατασκευής, συντήρησης, εξωραϊσμού, καλλωπισμού και όπως αλλιώς θέλετε για τις εγκαταστάσεις αυτές είναι λογικό σε σχέση με τις δυνατότητες κέρδους μέσα στις επιτρεπτές χρήσεις ή υπέρογκο; Έχει προσκομίσει ο επενδυτής οικονομοτεχνική μελέτη απόσβεσης και κέρδους με νόμιμες χρήσεις αποκλειστικά εστιατόριο και αναψυκτήριο; (Λογικά, είναι το πρώτο βήμα μετά τη στατική μελέτη η οποία δίνει τη βάση υπολογισμού του κόστους της επένδυσης). Γνωρίζετε, φυσικά, ότι μουσικάρες, μηχανοκίνητα θαλάσσια σπορ και ομπρελοξαπλώστρες σε ζώνες Natura όπου γεννούν θαλάσσιες χελώνες είναι απαγορευμένα. Οπότε μένει αποκλειστικά το εστιατόριο και το αναψυκτήριο. Γάμοι και βαφτίσεις απαγορεύονται εκτός εάν το ζεύγος δεν θέλει να χορέψουν οι καλεσμένοι με δυνατή μουσική. Βγαίνει; Μάλλον όχι. Θα μου πείτε, κάποτε ήταν ντισκοτέκ! Ναι, καλοί μου, κάποτε! Κάποτε άδειαζαν τους βόθρους στη θάλασσα, τί θα πει αυτό; Θα το κάνουμε και σήμερα; Για πρόοδο μιλάμε ή για οπισθοδρόμηση; 

Και τί γίνεται όταν το κόστος υπερβαίνει την απόδοση αλλά κάτι πρέπει να γίνει; Επεμβαίνουν οι φορείς που μαζεύουν χρήματα από όλους τους πολίτες για να τα αναδιανέμουν προς όφελος των πολιτών. Κάτι που ονομάζεται φόροι και δημοτικά τέλη. Και πληρώνουμε κάμποσα τέτοια. Ναι, καλά καταλάβατε, μιλάω για δημοτική επιχείρηση ή επιχείρηση του λιμενικού ταμείου όπως αυτές που έχουν κάνει άλλοι δήμοι και έχουν αξιοποιήσει κοινόχρηστα πράγματα ή και ιδιωτικά ακόμη που βρίσκονταν σε παρακμή. Ακριβώς επειδή έχουν τη δυνατότητα να μην χρειάζεται να μεγιστοποιούν το κέρδος αλλά να συντηρούν έναν ισολογισμό εσόδων/εξόδων χωρίς να λογοδοτούν για υπερκέρδη σε ιδιώτες μετόχους. Μπορούν επίσης να χρηματοδοτούνται, μπορούν να στηρίζονται από τους πολίτες αρκεί να υπάρχει διαφάνεια, μπορούν να απορροφούν κοινοτικά κονδύλια. 

Γιατί σε τόσους δήμους κατορθώνουν να αξιοποιούν υπέροχες εγκαταστάσεις με κοινόχρηστο χαρακτήρα και για τον Δήμο Λευκάδας, έναν πλούσιο Δήμο (ή που τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι), αυτά είναι ακατόρθωτα; Διακόσιες ομπρελοξαπλώστρες να νοίκιαζε ο Δήμος στο νησί θα έβγαζε το ποσό του ενοικίου που θα λάβει και περισσότερα σε μια μέρα. Υπάρχουν δήμοι που για να σταματήσει η αυθαιρεσία των ιδιωτών επί αιγιαλού και παραλίας δεν παραχωρούν έκταση αιγιαλού σε μεγάλες πλαζ αλλά έχουν οι ίδιοι επιχείρηση ενοικίασης ομπρελοξαπλωστρών επιτυγχάνοντας και έσοδα και τήρηση του νόμου. Ο Υπουργός Οικονομικών εκχωρεί στους Δήμους το δικαίωμα παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού σε ιδιώτες, δεν τους αναγκάζει να το κάνουν. 

Εν ολίγοις, να δούμε λίγο την έννοια της ανάπτυξης; Να δούμε λίγο τί θα πει πρόοδος; Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, πρόοδος είναι να υπάρχει η δυνατότητα για τους ανθρώπους όλων των ηλικιών να αθλούνται στη φύση και να την χαίρονται δωρεάν ως θεμελιακή παράμετρο της καλής τους υγείας, πρόοδος είναι η διαφύλαξη του ανοιχτού κοινόχρηστου χώρου, είναι η προστασία του περιβάλλοντος, της ιστορίας και του πολιτισμού, είναι η προστασία από τη φωτορύπανση και την ηχορύπανση, είναι η δημιουργία συνθηκών ασφάλειας και η μείωση των αποκλεισμών που παράγουν αντιπαλότητα σε κάθε κοινωνικό σύνολο. 

Τουριστική ανάπτυξη το νησί έχει ήδη περισσότερη από όση αντέχουν οι υποδομές του σε στεριά και σε θάλασσα. Τονίζω ξανά, όμως, ότι αυτό που χάνεται είναι οι κοινόχρηστοι χώροι. 

Μπάμπη, αγαπητέ Δήμαρχε, ξεκίνησες σηκώνοντας όλες τις γλάστρες από πεζόδρομο και παραλία για να αποδώσεις κοινόχρηστο χώρο στους δημότες. Και πραγματικά θεωρείς υποδεέστερης σημασίας το να αφαιρεθεί ο πιο κοινόχρηστος από όλους τους κοινόχρηστους χώρους του νησιού, ο πιο εμβληματικός, για να αποδοθεί σε μία εταιρία που, καθόλου συμπτωματικά, ΑΓΟΡΑΖΕΙ τον συνεχόμενο κοινόχρηστο -φύσει και θέσει- χώρο σε αυτόν; Σπύρο, σοβαρά το λες ότι αυτή η μονοπωλιακή χρήση από το δασάκι μέχρι τον φάρο σου δίνει εχέγγυα ότι θα τηρηθούν οι νόμοι και θα διατηρηθεί ο κοινόχρηστος χαρακτήρας όλης της περιοχής; Το γνωρίζουμε ότι η χερσαία ζώνη λιμένα είναι κοινόχρηστη και οποιαδήποτε παραχώρηση χρήσης δεν μπορεί να αλλάζει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα, σωστά; Και πώς νιώθεις εσύ ασφάλεια ότι θα πάρω εγώ (ορίστε, βάζω εμένα) όλη την έκταση από την μια άκρη στην άλλη και θα τηρήσω κάθε υπόδειξη και περιορισμό; Εδώ χτίζει κάποιος σπιτάκια και μας χτυπάει το πόσα λεφτά έχει ρίξει στην Λευκάδα και θεωρεί ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει! Σκέψου να ρίξει εκατομμύρια! …Το καταλάβαμε, έτσι; 

Θοδωρή και Θανάση, έχετε αντιληφθεί ότι αρχίζουμε να νιώθουμε σαν ιθαγενείς την εποχή της αποικιοκρατίας; Φυσικά και χρειάζεται να υπάρχουν δουλειές, επιχειρήσεις, κεφάλαια και όλοι μας απολαμβάνουμε το γεγονός ότι υπάρχουν. Και αυτοί που δεν έχουν επιχειρήσεις τρώνε, πίνουν, ψωνίζουν, διασκεδάζουν, χρειάζονται μηχανικούς, δικηγόρους και συμβολαιογράφους. Όλοι απολαμβάνουν την επιχειρηματικότητα ενός τόπου. Μα πρέπει να υπάρχουν και όρια, κανόνες, ειδικά όσο αυξάνεται ο εποχιακός, έστω, πληθυσμός και ο αριθμός των επιχειρήσεων. Όταν είμαστε δυο άνθρωποι και παράβαση να κάνουμε είναι μικρό το κακό. Όταν είμαστε διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι οι παραβάσεις γίνονται καταστροφικές ή/και μοιραίες. Εδώ γίνεται πια χαμούλης και αντανακλάται αυτό και στον τουρισμό. Το βέβαιον είναι ότι στις δυτικές οικονομίες απαγορεύονται τα μονοπώλια δια νόμου και αυτό γιατί δημιουργούν καθεστώτα υπεράνω νομοθεσίας, αποκτούν μία δύναμη που γίνεται επιβλαβής, όχι ωφέλιμη. 

Τους νόμους τους έχετε. Συνταγματικά τα κοινόχρηστα προστατεύονται με βαρύνουσα σημασία ακριβώς επειδή αφορούν το σύνολο των πολιτών. Το όλο ζήτημα είναι να αντιληφθείτε το βάρος της ευθύνης σας απέναντι στους δημότες και τους τουρίστες. Δεν είναι το ερώτημα αν θα ανακαινιστεί ένα αναψυκτήριο στο Κάστρο και το γνωρίζετε καλά. Το ερώτημα είναι αν θα γίνουμε σαν τους τζαμαϊκανούς που αποκλείστηκαν από τον ίδιο τους τον τόπο. Και αυτό επίσης το γνωρίζετε καλά. Συνεργαστείτε, βρείτε κονδύλια, βοηθήστε το ΤΑΟΛ και το Λιμενικό Ταμείο να απεμπλακούν, αν σας έδεσαν τα χέρια λύστε τα και να είστε σίγουροι ότι όλοι οι δημότες θα είναι με το μέρος σας. 

Και ένα τελευταίο: οι αρχιτέκτονες μας ενημέρωσαν ότι και τα δύο αυτά κτίρια έχουν μεγάλη αρχιτεκτονική σημασία, είναι χαρακτηριστικά διαφορετικών εποχών της ιστορικής εξέλιξης της Ελλάδας και το δεχόμαστε. Λοιπόν, ο αρχιτέκτονας του εμβληματικού τουριστικού περιπτέρου ζει! Είναι ηθικά επιβαλλόμενο να ζητηθεί η αρχιτεκτονική του άποψη για οποιαδήποτε ανακατασκευή της έμπνευσής του η οποία αποτελεί τοπόσημο. Κακώς δεν απευθυνθήκατε και σε εκείνον και κακώς δεν κλήθηκε να παραστεί στο ΚΕΣΑ, το οποίο για την ιστορία, ήταν από τους αρχιτέκτονες που θεμελίωσαν τον θεσμό των συμβουλίων αρχιτεκτόνων. Ο σεβασμός είναι οφειλόμενος, είτε κάποιος συμφωνεί με το σύνολο της καριέρας του είτε διαφωνεί. 

Κι εσείς κι εμείς αγαπάμε τον τόπο μας. Το ερώτημα είναι αν κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να διατηρήσουμε την ομορφιά του ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσεται. Ξέρετε, οι αρχαίοι είχαν επινοήσει μία πολύ ωραία έννοια για να διατηρούν οι διοικούντες τον εαυτό τους σε έλεγχο: την υστεροφημία. Δεν θα πάρει κανείς μας τίποτα μαζί του. Θ’ αφήσει όμως ένα όνομα το οποίο είτε θα είναι σεβαστό, είτε θα είναι… κάτι άλλο. 

Αυτά. Η Ελενίτσα.