HomeΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΑυτισμός – Άρθρο της Ουρανίας Σολδάτου

Αυτισμός – Άρθρο της Ουρανίας Σολδάτου

Δεν είναι εύκολο να μπει κανείς στον κόσμο ενός αυτιστικού ατόμου. Θα κάνουμε ωστόσο μια προσπάθεια να ψηλαφίσουμε και να μεταφέρουμε κάποιες κοινά αποδεκτές γνώσεις και πληροφορίες και κάποιες εμπειρίες, που μπορεί να μας βοηθήσουν, αν όχι να παρέμβουμε και να «βοηθήσουμε», τουλάχιστον να εισχωρήσουμε στον ποιοτικό του κόσμο και να κατανοήσουμε ποιος είναι αυτός ο «άγνωστος» ανάμεσά μας.

«Τι είναι αυτισμός;»

Είναι μια ισόβια σοβαρή, νευροψυχιατρική διαταραχή, που οφείλεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου και εκδηλώνεται πριν από την ηλικία των 3 ετών. Χαρακτηρίζεται από ποιοτικές αποκλίσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στη δημιουργία σχέσεων, στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία και στη σχέση : παιχνίδι-σκέψη-φαντασία.

Οι έρευνες της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Αυτιστικών έδειξαν ότι η συχνότητα είναι περίπου 1 προς 166 άτομα στην Ελλάδα, με μεγαλύτερη συχνότητα στα αγόρια σε ποσοστό 4/1. Με βάση αυτά τα δεδομένα, υπολογίζεται πως στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 4.000 έως 5.000 παιδιά και ενήλικα άτομα με κλασικό αυτισμό και 20.000 έως 30.000 με αυτιστικού τύπου διαταραχές ανάπτυξης.

Συμπτώματα

Tα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο, τη σοβαρότητα, τη συνύπαρξη άλλων ιατρικών καταστάσεων ή νοητικής καθυστέρησης, την ιδιοσυγκρασία του ατόμου και παράγοντες του περιβάλλοντος. Οι δυσκολίες είναι πιο ήπιες στα άτομα με σύνδρομο Asperger. Αυτά έχουν λόγο, φυσιολογικές ή υψηλές νοητικές δεξιότητες, αντιλαμβάνονται τις σημαντικές κοινωνικές-επικοινωνιακές δυσκολίες τους, αλλά δεν γνωρίζουν πώς να τις αντιμετωπίσουν.

 

Οι πιο σημαντικές δυσκολίες των παιδιών με αυτισμό είναι:

1. Στην επικοινωνία τους με τους άλλους

  •  Δυσκολεύονται να καταλάβουν τη μη λεκτική επικοινωνία, τις χειρονομίες μας, όταν δείχνουμε κάτι, όταν χαιρετάμε, όταν ανασηκώνουμε τους ώμους μας αντί να πούμε ‘δεν ξέρω’ ή τι θέλουμε να πούμε από τον τόνο της φωνής μας.
  •  Δεν μπορούν να εκφράσουν στους άλλους αυτά που σκέφτονται ή νιώθουν.
  •  Πολλά παιδιά με αυτισμό μας παίρνουν από το χέρι για να μας δείξουν που θέλουν να πάνε ή τι θέλουν να πάρουν.
  •  Κάποια παιδιά δεν μας κοιτάζουν στα μάτια , όταν τους μιλάμε ή δεν απαντούν αμέσως όταν τα ρωτάμε δεν έχουν «βλεμματική επαφή».
  •  Ευχαριστιούνται να μιλάνε μόνα τους.

2. Στις κοινωνικές σχέσεις:

  •  Δυσκολεύονται να μπουν στη θέση των άλλων. Δεν καταλαβαίνουν τους κοινωνικούς κανόνες, δηλαδή τι επιτρέπεται να κάνουμε και τι δεν επιτρέπεται.
  •  Δεν πλησιάζουν από μόνα τους παιδιά για να γίνουν φίλοι.
  •  Δεν μοιράζονται τα δικά τους αγαπημένα πράγματα.
  •  Καταστρέφουν αντικείμενα γιατί δεν καταλαβαίνουν ότι κάτι που έσπασε δεν ξαναφτιάχνεται.
  • Χτυπάνε τον εαυτό τους και τους άλλους γιατί δεν καταλαβαίνουν ότι οι άλλοι μπορούν να νιώθουν άσχημα ή να πονούν. Κάποιες φορές τα παιδιά με αυτισμό δεν νιώθουν τον πόνο.
  • Κάποιες φορές εκδηλώνουν το θυμό ή τη χαρά τους με κραυγές, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι αυτό ενοχλεί τους άλλους.

3. Τρόπος σκέψης:

  •  Τα αιδιά με αυτισμό έχουν«κυριολεκτική σκέψη»και φτωχή φαντασία στην καθημερινή ζωή και στο παιχνίδι, γι’ αυτό δεν καταλαβαίνουν παρομοιώσεις , μεταφορές, αστεία ή υπονοούμενα και δεν δέχονται εύκολα τις αλλαγές στα πράγματά τους, στο δικό τους χώρο ή στο πρόγραμμά τους.
  •  Τους αρέσει να κάνουν τα ίδια πράγματα με τον ίδιο τρόπο κάθε ημέρα«ρουτίνες», να λένε πολλές φορές τις ίδιες λέξεις«εμμονές». Οι ρουτίνες βοηθούν τα παιδιά με αυτισμό να ηρεμούν. Αναστατώνονται όταν φοράνε καινούρια ρούχα, όταν αλλάζουν θέση στο αυτοκίνητο, όταν πηγαίνουν στο σχολείο από άλλο δρόμο.

4. Αισθητηρικά ερεθίσματα

Τα παιδιά με αυτισμό καταλαβαίνουν τα αισθητηριακά ερεθίσματα με διαφορετικό τρόπο από μας. Κάποιοι συνηθισμένοι θόρυβοι στο σπίτι (π.χ.ο θόρυβος του πλυντηρίου ή του μίξερ) τους ενοχλούν ή τους τρομάζουν και γι’ αυτό κλείνουν τα αυτιά τους με τα χέρια τους. Κάποια παιδιά δεν αντέχουν τους δυνατούς θορύβους, ενώ άλλα θέλουν να ακούν μουσική σε πολύ δυνατή ένταση.

  •  Τους αρέσει να μυρίζουν τους άλλους ή κάποια αντικείμενα (ύλικά από ξύλο, πλαστικό , αρώματα).
  •  Ακουμπάνε ή πατάνε με τα δάχτυλά τους συνεχώς κάποια πράγματα, γιατί τους αρέσει να νιώθουν έντονη πίεση στα χέρια τους.
  •  Θέλουν να τρώνε μόνο το αγαπημένο τους φαγητό και φοβούνται να δοκιμάσουν καινούριες γεύσεις.
  • Χαίρονται όταν κοιτάζουν λαμπερά αντικείμενα ή κινούμενα σχέδια και διαφημίσεις στην τηλεόραση.
  •  Τους αρέσει να στριφογυρίζουν ή να βλέπουν αντικείμενα να στριφογυρίζουν, όπως οι ρόδες από τα αυτοκινητάκια.
  • Κάνουν«στερεοτυπίες», δηλαδή κουνάνε ή συστρέφουν τα χέρια τους, τινάζουν το σώμα τους, πηδάνε πάνω κάτω, περπατάνε στις μύτες των ποδιών τους.
  • Πολλά παιδιά με αυτισμό επαναλαμβάνουν αυτά ακριβώς που ακούν από τους άλλους«ηχολαλία»ή επαναλαμβάνουν συνεχώς την ίδια ερώτηση.
  •  Θέλουν να τους απαντάμε κάθε φορά με τα ίδια λόγια. Αυτό τους ηρεμεί.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

«Πώς μαθαίνουν τα παιδιά με αυτισμό;»

Το παιδί με αυτισμό εκτός από την ανάγκη για συναισθηματικά ζεστό και υποστηρικτικό περιβάλλον έχει ανάγκη για υψηλά επίπεδα δόμησης και συνέπειας. Το απρόβλεπτο και το καινούριο το πανικοβάλλει. Τις ενέργειες μας λοιπόν πρέπει να τις χαρακτηρίζουν η επανάληψη, η συνέπεια και η σταθερότητα.

Το φυσικό περιβάλλον του παιδιού πρέπει να είναι λειτουργικό και καλά δομημένο. Δεν πρέπει να το “βομβαρδίζουμε” αισθητηριακά με ήχους, χρώματα, οσμές ή απτικά ερεθίσματα. Οι χώροι του δεν πρέπει να είναι παραφορτωμένοι με αντικείμενα και παιχνίδια άχρηστα.

Ξεκινάμε πάντα από τα πράγματα και τις δραστηριότητες που του κινούν το ενδιαφέρον και το ευχαριστούν. Εμπλεκόμαστε σε μια δική του δράση και έχουμε «αποδοχή της συμμετοχής».Με την εμπλοκή αυτή ο ενήλικας, επιδιώκει την δημιουργία«σχέσης – κλειδί»με το παιδί.

Χρησιμοποιούμε πρώτα το φυσικό περιβάλλον και τα πράγματα και κατόπιν τους ανθρώπους για να προκαλέσουμε στο παιδί άμεση«επικοινωνιακή πρόθεση».

Όταν το παιδί ασχολείται μονότονα,«τελετουργικά»με ορισμένα πράγματα, τότε, χωρίς να διαταράξουμε την δραστηριότητα του παιδιού, εισβάλλουμε διακριτικά σ΄ αυτήν και την μετατρέπουμε σε απλό«κοινωνικό παιχνίδι». Η«κοινωνική αλληλεπίδραση» ξεκινά όταν το παιδί συμμετέχει γιατί το θέλει.

Σχεδιάζουμε ένα οργανωμένο και καλά δομημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του παιδιού και την«στρατηγική» των παράλληλων θεραπευτικών παρεμβάσεων.

Χρησιμοποιούμε αρχικά τις δραστηριότητες του παιδιού και την ικανότητα να ανταποκρίνεται και στην συνέχεια «με μέτρο» διευρύνουμε και εμπλουτίζουμε το«εκπαιδευτικό του πρόγραμμα».

Σχετικά με τις αρνητικές, ανεπιθύμητες συμπεριφορές του παιδιού επιδιώκουμε την «διαχείριση» και όχι το «ξεφόρτωμα». Ορισμένες πολύ επικίνδυνες και ανεξέλεγκτες συμπεριφορές αντιμετωπίζονται με ειδικές λειτουργικές τεχνικές. Η χρήση ποινών δεν είναι λύση διότι και αν ακόμα φανεί ότι έχει αποτέλεσμα, η ανεπιθύμητη συμπεριφορά θα επανεμφανισθεί με τον ίδιο τρόπο ή με άλλη μορφή και έκφραση.

Τα παιδιά με αυτισμό που δεν μιλάνε μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν εικόνες για να μας δείξουν τι θέλουν και να καταλάβουν τι θέλουν οι άλλοι.

Λίγα παιδιά με αυτισμό έχουν γεννηθεί με ιδιαίτερες ικανότητες. Κάποια μπορούν να κάνουν πολύ γρήγορα αριθμητικές πράξεις ή μεγάλα παζλ, να παίζουν μουσική ή να ζωγραφίζουν.

Οι δυσκολίες να προσεγγίσουμε και να επικοινωνήσουμε με τον αυτιστικό είναι πολλέςκι αυτό γιατί η επιστήμη δεν εξιχνίασε ακόμη το μυστήριο της δημιουργίας του αυτισμού, κανένα αυτιστικό άτομο δεν μοιάζει με το άλλο, αλλά και γιατί το ίδιο το αυτιστικό άτομο νιώθει τις περισσότερες φορές καλά μόνον με τον εαυτό του και σπάνια επιτρέπει σε κάποιον να εισχωρήσει στον κόσμο του. Ωστόσο θεωρούμε ότι δεν θα πρέπει οι δυσκολίες αυτές να είναι αιτία να αποκλείουμε τα αυτιστικά άτομα και τις οικογένειές τους από τη ζωή και τις κοινωνικές συναναστροφές μας.

Ουρανία Σολδάτου
Ειδική παιδαγωγός, τ.Προϊσταμένη ΚΕΔΔΥ Λευκάδας

Προηγουμενο αρθρο
Είδες η ΔΕΗ...
Επομενο αρθρο
Η Σόκο Κοϊζούμι και άλλες σημαντικές προσωπικότητες στη Λευκάδα

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.