Ευστάθιος Βερροιώτης – Δήμαρχος Λευκαδίων (1899-1907)

Στα βιβλία της Ιστορίας, μεγάλες φυσιογνωμίες περνούν συχνά στα ψιλά γράμματα. Συμβαίνει μάλιστα, όχι σπάνια, να αξίζουν μθα τιμητική θέση στο πάνθεον των προτύπων της οικείας τους κοινωνικής δραστηριότητας. Η συλλογική μνήμη όμως δεν λησμονεί την αξία τους και διαφυλάσσει επί μακρόν τα ονόματά τους.

Ο γιατρός Ευστάθιος Βερροιώτης, δήμαρχος Λευκαδίων επί δύο τετραετίες, ανήκει σ’ αυτήν την ομάδα. Η «οδός Δημάρχου Βερροιώτη» απομένει να θυμίζει το πέρασμά του από τούτη την Πολιτεία και λίγες σελίδες στο έργο του παλαιού δημοσιογράφου Πάνου Θ. Κουνιάκη «Η σύγχρονος Λευκάς (1890-1936)»…

Ο Βερροιώτης, γιατρός στην Καρυά πριν κατέβει στην Λευκάδα, εξελέγη δήμαρχος για πρώτη φορά το 1899 για τετραετή θητεία, που έληγε το 1903. Με την λήξη της πρώτης του θητείας επανεκλέχτηκε. Καταψηφίσθηκε όμως, όταν θέλησε να εκτεθεί και σε τρίτη εκλογική αναμέτρηση το 1907.

Η εκλογή και η δημαρχεία του Βερροιώτη δεν υπήρξε μόνο μια δημοτική περίοδος αποδοτική και καρποφόρος σε έργα, άλλα και ένα αξιοπρόσεκτο κοινωνικό φαινόμενο. Μία σημαντική κοινωνική μεταβολή εκδηλώθηκε τότε επίσημα στην μικρή Λευκάδα. Ως τότε οι οικογένειες των ευπατριδών και μεγαλοαστών (Βαλαωρίτη, Σικελιανού, Μαχαιρά, Τσαρλαμπά, Ψωμά, Μαρίνου, Καλκάνη, Σέρβου, Σταύρου κ.ά.), με κύριο προσόν την αριστοκρατική τους καταγωγή ή την οικονομική τους επιφάνεια, κυριαρχούσαν στην πολιτική ζωή του τόπου ως βουλευτές, έπαρχοι και δήμαρχοι.

Αρύονταν την ισχύ τους από τις ενετικές «Χρυσές Βίβλους», ενώ επί Επτανήσου Πολιτείας Η λάμψη τους κορυφώθηκε και η παντοδυναμία τους επιβεβαιώθηκε στα Συντάγματα του αρτισύστατου τότε κρατιδίου. ‘Ήδη με τις εξεγέρσεις του λαού κατά της Αγγλικής Προστασίας (1819, 1848) και κυρίως μετά την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα (1864) οι νέες κοινωνικές δυνάμεις άρχιζαν να έρχονται στο προσκήνιο, ενώ ακουγόταν ολοένα και πιο καθαρά ή φωνή του λαού, που έσπαγε σιγά σιγά τους δεσμούς εξάρτησης από τους ντόπιους πάτρωνές του.

Το χαρακτηριστικό στοιχείο της θητείας Βερροιώτη ήταν η «εκλαΐκευσις». Οι προκάτοχοι και οι διάδοχοί του δεν υστερούσαν εξάλλου σε έργα. Κατ’ αρχάς, η ανάδειξη ενός μη ευγενούς -όπως ό Βερροιώτης- σε δήμαρχο, αν και ερχόταν σε αντίθεση με παγιωμένες αντιλήψεις που ήθελαν τους «ευγενείς» μόνους ικανούς διαχειριστές της τύχης του τόπου, δεν απήρεσκε στον λαό γενικά. Αντίθετα, η ανάδειξη του στο αξίωμα αποτελούσε καθολικό λαϊκό αίτημα…

Ο «λαοπρόβλητος δημοτικός άρχων» είχε στον συνδυασμό του πολίτες από τις λαϊκές – αστικές τάξεις (επιστήμονες, εμπόρους κλπ. -πάντως, μη «ευγενείς»), ενώ και τα δημοτικά καταστήματα, απροσπέλαστα ως τότε στους πολλούς, άνοιξαν στον λαό.

«Κατά τας απόκρεω… ο Βερροιώτης διοργάνωσε τον πρώτον δημόσιον, λαϊκόν μάλλον, χορόν εις τας αθούσας του Δημαρχείου. … Η νυξ του χορού, καίτοι έκανε τσουχτερό κρύο, συνεκέντρωσε πολλούς πληβείους πέριξ του δημαρχιακού μεγάρου, άπλετως φωταγωγημένον. Γυναικούλες τού λαού και πλήθη άλλα πολιτών εθεώντο τα γενόμενα».

Η μετατόπιση της δράσης του Βερροιώτη, επιστημονικής και κοινωνικής, από την Καρυά στη Χώρα τον έφερε σε επαφή με τα προβλήματα και τις ανάγκες των κατοίκων της πόλης. Επεχείρησε να τα λύσει αρχικά οργανώνοντας και προωθώντας πρωτοποριακούς θεσμούς λαϊκής επιμόρφωσης («Λαϊκή Σχολή»). Τότε κορυφώθηκε ή δημοτικότητά του ανάμεσα στις λαϊκές τάξεις…

Ο Π.Θ. Κουνιάκης αφηγείται…
Το αποτέλεσμα της εκλογής εκείνης διά τον Βερροιώτην ήτο θρίαμβος. Ακάθεκτος ερρίφθη εις την δράσιν. Ο προ του Νοσοκομείου Ανθών, «Πλατεία Α. Βαλαωρίτον», η διαρρύθμισις των οικημάτων «Καινούργιας Χώρας», η δενδροφύτευσις της Πλατείας Δικαστηρίων, της Λεωφόρου «Αλεξάνδρας» μέχρι «Κονζούμπεη», η ίδρυσις Στήλης πεσόντων κατά το 1897 Λευκαδίων, η πολυτελής νεκροφόρες δια την μεταφοράν των νεκρών εις την νεκρόπολην, η καθ’ όλας τας συνοικίας δενδροφύτευσις, καταβρεκτήρ, απολυμαντικός κλίβανος, ο δι’ ασετιλίνης φωτισμός της πόλεως με ανάδοχον αύτου τον Χρήστον Ζαβιτσιάνον, η ανακαίνισις του Νοσοκομείου εις εργαλεία, έπιπλα και σκεύη, η αύξησις των δημοτικών προσόδων ήσαν έργα του, αλλά συγχρόνως και η επιστημονική του δράσις (παρ’ όλον το δυσμενές οικογενειακόν του περιβάλλον) τον κατέστησαν δημοφιλέστατον.

Ωνειρεύθη την ανέγερσιν Θεάτρου, αντάξιον δια το κοινόν της Λευκάδος και την ανακαίνισιν του Υδραγωγείου δια δανείου και την εκμίσθωσιν του Ιχθυοτροφείου εις τον Σακελλαρόπουλον, όστις θα ήνοιγε δύο αύλακας, από της θέσεως «Μύλος Χόρτη» εις Γύραν και από το μέσον της οδού πόλεως -Φρουρίου εις Μύλους, άλλ’ η αντίδρασις των πολιτικών του αντιπάλων και η λυσσώδης πολεμική των εφημερίδων «Παρατηρητού» και «Φρουρού» εματαίωσαν τας σκέψεις του.

Ληξάσης της α’ δημοτικής του περιόδου πάνοπλος κατήλθε και εις δεύτερον εις τον αγώνα με αντιπάλους τον Βασίλ. Μαρίνον, Φίλιππον Καλκάνην και Σπύρ. Φίλιππαν- Άτσαν. Κατά την δευτέραν δημοτικήν περίοδον του Βερροιώτη επεσκέφθη το φρούριον ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος. Ο Βερροιώτης τον υπεδέχθη και τον παρεκάλεσεν εξ ονόματος της πόλεως να την επισκεφθή, όπερ και έγένετο… »

Τα παραπάνω έργα σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν «έργα βιτρίνας». Είναι αδιαμφισβήτητη Η κοινωνική τους χρησιμότητα για την ανόρθωση της δημοτικής οικονομίας (Ιχθυοτροφείο), την βελτίωση της υγιεινής των κατοίκων (κλίβανος), της υγείας (νοσοκομείο), της ασφάλειας και τής καθαριότητας (φωτισμός με ασετιλίνη), του πολιτισμού και γενικά της ποιότητας ζωής της Αγίας Μαύρας (Ανθώνας, Θέατρο), που ζούσε ήδη από το 1880 ως το 1936 τον «Χρυσό Αιώνα» της.

Αποδεικνύουν περίτρανα τη διορατικότητα και την Κοινωνική του ευαισθησία, την κουλτούρα και την ικανότητά του.
Η μαρτυρία του Κουνιάκη έχει ιδιαίτερη άξια. Αν και στη γραφή του δε διακρίνεται για αμεροληψία αλλά προβάλλει έντονα τις δικές του πολιτικές προτιμήσεις, έχει ικανή χρονική απόσταση από τα περιγραφόμενα γεγονότα (περίπου τριάντα χρόνια), ενώ -το σημαντικότερο- προέρχεται από έναν πολιτικό αντίπαλο του Βερροιώτη.

Ο Κουνιάκης κατά την δημαρχεία Βερροιώτη ήταν συντάκτης του «Παρατηρητή», τον οποίο αναφέρει ως έναν από τους υπαίτιους της εκλογικής του ήττας το 1907, καθώς είχε ασκήσει «λυσσώδη πολεμική» στον τότε δήμαρχο. Έχοντας προφανώς λάβει πείρα των διαδόχων του Βερροιώτη, συνειδητοποίησε πώς δεν εκτιμάς αυτό που έχεις, αν δε δεις τί έρχεται μετά…

Και αν λυσσώδης πολεμική μετατρέπεται μέσα σε λίγα μόνο χρόνια σε θαυμασμό, εύκολα καταλαβαίνει κανείς την άξια του ανδρός σαν προτύπου για τούς διαδόχους του.

Πηγή: «Ψήγματα Τοπικής Ιστορίας της Λευκάδας», Ιωάννη Ζαμπέλη, Λευκάδα 2005