Η Κόκκινη Εκκλησιά στην ερημία των Σκάρων

Ποια είναι η ιστορία της. 

Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη, Αρθρογράφος, Δημοσιογράφος και Συγγραφέας

Με οδηγό τον ηγούμενο της Ιεράς Μονής Φανερωμένης Οσιολογιότατο π. Νικηφόρο, παιδικό φίλο και συνοδοιπόρο στα γυμνασιακά χρόνια, ένα καλοκαιρινό πρωινό πήραμε το δρόμο που τέμνει εγκάρσια το νησί της Λευκάδας, για να οδηγηθούμε στην περιοχή του οροπεδίου των Πλατυστόμων, εκεί όπου στέκει περήφανα το κατεστραμμένο απο σεισμούς και πυρκαγιές Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησιάς.

Η ομορφιά άγρια και ανεπανάληπτη, ο δρόμος χωμένος μέσα σε κυπαρίσια, έλατα και δρυς τέμνει την καρδιά της ορεινής Λευκάδας οδηγώντας στο βουνό των Σκάρων και το χωριό Πλατύστομα, που βρίσκεται κρυμμένο εν πολλοίς στις πτυχώσεις των Σκάρων.

Πρόκειται για μια συγχορδία πράσινου που σκαρφαλώνει πυκνό και σε διάφορες αποχρώσεις στις πλαγιές ορίζοντας και καθορίζοντας την ορεινή ταυτότητα του τόπου, ο οποίος τέμνεται από τον ορεινό όγκο της Ελάτης.

Ώσπου να αποθαυμάσουμε αυτή την εικόνα της αδάμαστης φύσης που το χειμώνα λεηλατείται από τις βροχές κατεβάζοντας ασυγκράτητα νερά στα λαγκάδια, βγήκαμε στο ίσωμα, εκεί που βρίσκεται κρυμμένο και προστατευμένο το Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησιάς. Με το καθολικό (κύριο ναό) αναστηλωμένο χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Ηγουμένου Νικηφόρου, τα γύρω κτίσματα των κελιών και του αρχονταρικίου, της βιβλιοθήκης και των χώρων υποδοχής, συνεχίζουν να παραμένουν ερείπια.

Η παράδοση θέλει την Κόκκινη Εκκλησιά να έχει πάρει το όνομα απο τον κόκκινο πηλό που έδεσε τις πέτρες του πρώτου κτίσματος αλλά ο ηγούμενος Νικηφόρος έχει άλλη άποψη. Θεωρεί ότι η Κόκκινη Εκκλησιά αποτελεί μεταφορά τοπωνυμίου από την άλλοτε ακμάζουσα Βυζαντινή αυτοκρατορία, όπου βρισκόταν ανάλογο μοναστήρι. ’Οπως μου ανέφερε:

«Θεωρείται ότι πρόκειται για βυζαντινό Μοναστήρι που χτίσθηκε από μοναχούς της Πόλης για αυτό πήρε και όνομα της περιοχής του Πόντου. Η ονομασία Κόκκινη Εκκλησιά είναι μεταφορά τοπωνυμίου στους Σκάρους.»

Εκεί λοιπόν στον περίβολο του ναού της Ευαγγελιστρίας στην οποία είναι αφιερωμένη η Κόκκινη Εκκλησιά με τα τζιτζίκια να τραγουδούν το μονότονο καλοκαιρινό άσμα τους ξεκίνησε η κουβέντα μας για την πρωτοβουλία αναστήλωσης του Μοναστηριού και για όσα μας ενώνουν:

-Πώς αποφασίσατε να αναστηλώσετε το Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησιάς;

Ήταν ένα μοναστήρι με μεγάλη ιστορία, η οποία με συγκίνησε βαθύτατα λόγω του παρελθόντος της. Προσευχηθήκαμε στην Παναγία καθότι πρόκειται για Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, πήραμε την ευλογία του Μητροπολίτου μας κ. Θεοφίλου και ξεκινήσαμε. Όλος το κόσμος αγκάλιασε την πρωτοβουλία να αναβιώσουμε τούτο το Μοναστήρι.

Μέσα σε δύο χρόνια αναστηλώθηκε το καθολικό (ναός) της Μονής. Τώρα στόχος μας είναι να αναστηλώσουμε τα κελιά και να επαναφέρουμε μοναχούς προκειμένου να λατρεύεται ο Θεός με τον πιό αγνό τρόπο. Τώρα εκπονείται η μελέτη η οποία θα εγκριθεί από το ΚΑΣ για να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα. Πρέπει να σας πω ότι οφείλω μεγάλες ευχαριστίες στον εφοπλιστή κ. Μαρτίνο που μας προσέφερε μια σπουδαία χορηγία αλλά και στους Λευκαδίτες που συμμετείχαν στη μεγάλη λαχειοφόρο αγορά προκειμένου να συγκεντρωθεί το ποσόν των 200.000 που χρειάστηκε μέχρι σήμερα για να αναπαλαιωθεί ο ναός (το καθολικόν).

-Ποιά είναι η ιστορία της Κόκκινης Εκκλησιάς;

Εχουμε αναφορά της ύπαρξης της Μονής από το 1370 . Ο επικός ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης εδώ μεγάλωσε. Ο ίδιος είχε σπίτι στο νησάκι της Μαδουρής αλλά ερχόταν κι επισκεπτόταν συχνά τη Μονή. Ο τελευταίος ηγούμενος ήταν ο Βησσαρίων ο Κατοχιανός από το χωριό που μάλιστα είχε ποιητική φλέβα. Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης είχε συχνές συνομιλίες μαζί του καθότι τους ένωνε αυτή η ποιητική φύση.

Όταν ανετέθη στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη να γράψει τον πανηγυρικό της ημέρας για τα εγκαίνια του αδριάντα του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε μετά την μετακομιδή των λειψάνων του από την Πόλη στην ελεύθερη Ελλάδα, ο Βαλαωρίτης προβληματίσθηκε. Και, όπως λέει η παράδοση, καθώς γυρνούσε μέσα στους διαδρόμους της Μονής, συνάντησε τον Βησσαρίωνα που πήγαινε να κάνει την νυχτερινή ακολουθία του κι εκείνος καθώς τον είδε χαμένο στις σκέψεις του του είπε: «Πώς μας θωρείς ακίνητος, πού τρέχει ο λογισμός σου, τα φτερωτά σου όνειρα…» «Αυτό θα είναι η αρχή του ποιήματός μου για τον Γρήγόριο τον Ε» του είπε ο Βαλαωρίτης και συνέχισε ολοκληρώνοντας εκείνο το επικό ποίημα.

Ο Βαλαωρίτης εξάλλου εμπνεύστηκε το περίφημο ποίημα «Φωτεινός» απο ένα μοναχό της Κόκκινης Εκκλησιάς…Αυτός είχε ξεσηκώσει την Επανάσταση εναντίον των Ενετών . Μάλιστα ο Βαλαωρίτης αναφέρει ότι είχε έρθει ένας πεφωτισμένος μοναχός από την Πόλη, ο Νικήτας στα 1370, οπότε υπάρχει η πρώτη καταγραφή της Μονής.

-Γιατί επιλέξατε τη μοναχική ζωή;

Ο μοναχισμός είναι αφιέρωση προς το Θεό. Είναι μια ιδιαίτερη αποστολή, μια μοναδική κλίση . Ο μοναχισμός υφίσταται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Από μικρός μεγάλωσα μέσα στο μοναστήρι, από 12 ετών ήμουν στη Φανερωμένη και η σπίθα για το μοναχισμό μεγάλωσε μέσα μου. Με αξίωσε ο Θεός όταν ήρθε το όριο της ηλικίας να φτάσω σε αυτή την ευχή.

Δεν ξέρω αν το πραγματοποιώ σωστά αυτή την αποστολή αλλά προσπαθώ όσο μπορώ καλύτερα.

-Πρώτη στέγη του μοναχισμού σας ήταν η μονή της Φανερωμένης. Έχετε μετατρέψει τη Μονή σε αληθινό Παράδεισο. Ποιά ήταν τα όνειρά σας για το μοναστήρι που ανέκαθεν προσήλκυε πλήθη πιστών;

Ο κυρ Αποστόλης και η κυρά Γιάννα, οι συγγενείς μου που έτρεχαν το μοναστήρι επί δεκαετίες ήταν η αφορμή να αγαπήσω το μέρος. Το Μοναστήρι , η αναφορά όλων των Λευκαδίων ήταν σε εγκατάλειψη σχεδόν όταν ανέλαβα ηγούμενος. Η Κυρά Φανερωμένη, η Πολιούχος της Λευκάδας, χρειαζόταν να λάβει μια καινούρια λάμψη, να γίνει όχι μόνο προσκυνηματικός τόπος αλλά σημείο πνευματικής ανάτασης και ηρεμίας. Σήμερα υπηρετούν εκεί 8 μοναχοί και βρισκόμαστε επί ποδός καθημερινά.

-Πόσες μονές υπάγονται στη Φανερωμένη;

Μετά το νόμο του 1930 που προέβλεπε ότι εάν οι μονές δεν είχαν πάνω απο 5 μοναχές ή μοναχούς όφειλαν να κλείσουν, σφραγίστηκαν οι άλλοτε ακμάζουσες μονές της Λευκάδας. Υπήχθησαν τότε όλες οι μονές στο Μοναστήρι της Φανερωμένης την κυρίαρχη Μονή της Λευκάδας, το προσκύνημά μας…, αλλά τα κτίσματα αυτά βρίσκονται σε εγκατάλειψη. Οι περισσότερες είναι ερείπια.

-Πού αποδίδετε το γεγονός ότι όλο και περισσότερος κόσμος στρέφεται προς τα μοναστήρια;

Ο κόσμος στρέφεται προς τα μοναστήρια γιατί έχει ανάγκη από μια πιο γνήσια και αυθεντική μορφή της Ορθοδοξίας. Βλέπεις πως ο μοναχός αφοσιώνεται, αφήνει τις χαρές του κόσμου τούτου για να ζήσει κοντά στο Χριστό. Όπως είπε και ο άγιος Παΐσιος τον οποίο είχα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά : «τα μοναστήρια στο μέλλον θα στηρίξουν τον κόσμο, όπως τον στήριζαν παλαιότερα». Τα μοναστήρια υπήρξαν ανέκαθεν η όαση των ανθρώπων:

«Φως μοναχοίς άγγελοι. Φως δε πάντων ανθρώπων μοναδική Πολιτεία, είναι η ζωή κατά μίμηση των Αγγέλων»,

( «Φως των μοναχών είναι οι άγγελοι, φως δεν των ανθρώπων είναι οι μοναχοί».)

-Πιστεύετε ότι η δική μας εκκοσμικευμένη νεολαία, που απομακρύνεται διαρκώς από την εκκλησία θα γοητευθεί από τη γνησιότητα του μοναχισμού;

Πιστεύω ότι έχουμε μια υπέροχη νεολαία, που αναζητεί την αλήθεια της και καταλήγει πάντα στη γνησιότητα της Ορθόδοξης πίστης μας. Οι νέοι μας περνούν την αμφισβήτηση,άλλοι τρέχουν στην Ινδία να βρουν την αλήθεια, άλλοι πάνε σε γκουρού αλλά όταν σκύβουν στην Ορθοδοξία ποτίζονται από το νάμα της αλήθειας και αντιλαμβάνονται την ουσία της πίστης στο Χριστό.

-Ο μοναχισμός είναι σεχταρισμός, όπως πιστεύει η κοσμική εξουσία;

Ο Μοναχισμός διώχθηκε επί εποχής ξένων βασιλέων στην Ελλάδα, αυτή η νοοτροπία ότι ο μοναχισμός είναι ένα άδειο πουκάμισο και πρέπει να περιοριστεί ανήκει σε παρωχημένες εποχές. Ο Μοναχισμός είναι η εμπροσθοφυλακή της πίστης μας, οι μοναχοί έσωσαν τα συγγράμματα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Η παρουσία των μοναχών και η επικράτηση των μοναστηριών ανά τους αιώνες προσέφεραν όχι μόνο στην Ορθοδοξία αλλά και στην ιστορία του Γένους μας. Στο Άγιον Όρος ζει ακόμη το Βυζάντιο, είναι ο αντίλαλος μιας ακμάζουσας πνευματικά αυτοκρατορίας.

***

Αφού μιλήσαμε και γευτήκαμε τα ζουμερά αχλάδια από τις κοντούλες της περιοχής μπήκαμε στο αυτοκίνητο κατηφορίζοντας προς την ανατολική παράλιο Λευκάδα. Στα μέσα του δρόμου η θέα έκοβε την ανάσα μας. Τα καταπράσινα Πριγκιποννήσια και το Μεγανήσι ανέδιδαν την απόλυτη γοητεία της Λευκαδίτικης πολυνησίας. Έμεινα άναυδη από την ομορφιά και είπα μέσα μου «ευλογημένοι όσοι διάλεξαν αυτούς τους άγιους τόπους να δοξάσουν τη χάρη του Δημιουργού». Τους είπαν μοναστήρια και μονοπώλησαν τη χάρη, τη θέση και την προσευχή.

Σήμερα,όμως, η Κόκκινη Εκκλησιά ανήκει σε όλους μας!

Πηγή: https://www.huffingtonpost.gr/