HomeΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥΗ Λευκάδα ο τουρισμός και η ενδοχώρα

Η Λευκάδα ο τουρισμός και η ενδοχώρα

Η Λευκάδα, αν και ήταν το τελευταίο των νησιών του Ιονίου που ανοίχθηκε στην αγορά του τουρισμού, δεν καινοτόμησε. Ακολούθησε τα πρότυπα των γειτόνων της (και γενικά της Ελλάδος ) και μάλιστα οξύνοντάς τα.

Από την μια, βέβαια, χωρίς αμφιβολία, ο τουρισμός ήταν σε μια πρώτη φάση μια τεράστια πρόοδος για όλους τους κατοίκους του νησιού. Και πρώτον και σημαντικότερο η δημιουργία νέου εισοδήματος με τον τουρισμό έβαλε ένα φρένο στην οικονομική μετανάστευση των πιο δυναμικών στρωμάτων της κοινωνίας. Η πλήρης απασχόληση αύξησε το βιοτικό επίπεδο των περισσοτέρων, το οποίο έφτασε και ξεπέρασε αυτό ορισμένων νωρίτερα αναπτυγμένων περιοχών. Η ευμάρεια ήταν εμφανής παντού αν κρίναμε από την πληθώρα των νέων σουπερμάρκετ, των κατασκευών πολυκατοικιών και την πυκνότητα του ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου.

Από την άλλη όμως ο τουρισμός, παραμέρισε τους άλλους κλάδους της οικονομίας της, βασικά τον πρωτογενή, δημιουργώντας μια απόλυτα εξειδικευμένη στον τουρισμό οικονομία η οποία εξαρτάται από παράγοντες που η ίδια ούτε πραγματικά επέλεξε, ούτε σίγουρα ελέγχει. Αυτή η απόλυτη εξειδίκευση της οικονομίας του νησιού στον τουρισμό μπορεί, αργά η γρήγορα (ίσως και βραχυπρόθεσμα) ν’ αποδειχθεί ένα σοβαρό μειονέκτημα. Ας δούμε πώς έχει η κατάσταση.

Μπορούμε να πούμε ότι η Λευκάδα δεν παράγει σχεδόν τίποτα από τα εισερχόμενα στον κλάδο του τουρισμού: οικοδομικά υλικά, εξοπλισμός, εργαλεία, τεχνολογία, εργασία αλλά και τρόφιμα (αν εξαιρέσουμε το λάδι και το μέλι μετρίας ποιότητος) ακόμα και σταφύλια προς οινοποίηση, όλα εισάγονται από άλλες περιοχές της Ελλάδος ή από το εξωτερικό. Και φαντάζεται κανείς τι μπορεί να προκύψει αν ο τουρισμός υποστεί μια κάμψη έστω του 15% και σταθεροποιηθεί για μερικά χρόνια.

Βέβαια ένα τέτοιο σενάριο δεν είναι ορατό αυτή την στιγμή, τουλάχιστον για τη φετινή σεζόν, αν λάβουμε υπόψη τις μέχρι τώρα κρατήσεις και γενικά τις προβλέψεις για την Ελλάδα. Αν όμως λάβουμε υπόψη 1ον την επιδείνωση της κρίσης και την εξάπλωσή της στις μεσαίες και κατώτερες τάξεις στην Βόρεια Ευρώπη, 2ον την κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού, τότε ένα τέτοιο οδυνηρό σενάριο φαντάζει λιγότερο απίθανο.

Η ανοδική τάσης των Βαλκανικών προελεύσεων δύσκολα θα μπορέσει να συμπληρώσει το καινό. Όσον για τις όποιες προγραμματιζόμενες πολυτελής μονάδες σε απομονωμένες προνομιούχες παραλίες και στα γύρο νησιά, τύπου Σκορπιός, αυτές γενικά λειτουργούν αυτόνομα και ελάχιστα προσφέρουν στην τοπική οικονομία. Συμβάλλουν μεν στην γενική εικόνα του νησιού αλλά δημιουργούν μία οικονομία δύο ταχυτήτων.

Η Λευκάδα έπεσε θύμα της ίδιας της επιτυχίας της: της ραγδαίας ποσοτικής τουριστικής της ανάπτυξης. Η ζήτηση στην κυριολεξία έσπρωξε την προσφορά στην οποία ανταποκρίθηκαν οι κάτοικοι, κατά βάσει αγρότες και ψαράδες που τίποτε δεν τους προσδιόριζε εκ των προτέρων στο τουριστικό επάγγελμα. Σε λιγότερο από 2 δεκαετίες η ενδοχώρα ερήμωσε ξεχύνοντας τον ήδη λιγοστό πληθυσμό της στην πρωτεύουσα και στα παράλια.

Μπροστά στην συνεχώς αυξανόμενη τουριστική ζήτηση το νησί δεν ένιωσε την ανάγκη να εκπαιδεύσει τους παράγοντες και το προσωπικό του κλάδου. Ως εκ τούτου εγκλωβίστηκε σε μια αγορά που απευθύνεται στα χαμηλά-μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Δηλαδή στα πιο ευάλωτα στην κρίση στρώματα των τουριστών και στην πιο ανταγωνιστική μερίδα της αγοράς του τουρισμού. Από την μία τα εισαγόμενα έξοδα του τουρισμού δεν μπορούν να περιοριστούν, από την άλλη οι υφιστάμενες υποδομές και οι εξοπλισμοί λόγω σκληρού ανταγωνισμού δεν επιτρέπουν αύξηση τιμών.

Λόγω κεκτημένης ταχύτητος, λίγα μπορούμε να περιμένουμε από τον ίδιο τον κλάδο για την οιανδήποτε αναβάθμιση του η οποία θα υπέθετε ούτως η άλλως σοβαρές επενδύσεις. Η όποια γενική καλυτέρευση θα είναι μακροχρόνια, ακριβή και επώδυνη. Θα χρειαστεί μελέτη και όχι αυτοσχεδιασμός. Ας υπογραμμίσουμε εδώ ότι στο στάδιο αυτό της ανάπτυξης του νησιού δεν υπάρχει ακόμα καμία στατιστική όσον αφορά τις αφίξεις, την προέλευση, τις διανυχτερεύσεις, την συχνότητα της επίσκεψης και την κατανάλωση των τουριστών: απαραίτητα στοιχεία για την αντίληψη, τον έλεγχο και την καλυτέρευση της εικόνας που προβάλλει το νησί. Έτσι θα μαθαίναμε ίσως ότι ένα χαμόγελο ή και ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον απέναντι στον επισκέπτη μπορούν να διορθώσουν πολλά λάθη του μάρκετινγκ.

Πρόσφατα, μερικοί φορείς, εκ των οποίων και η εφημερίδα σας, προωθούν την ιδέα μίας στροφής της οικονομίας του νησιού προς μία βιώσιμη ανάπτυξη. Ίσως στα διάφορα σενάρια που συζητήθηκαν θα έπρεπε να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στον στρατηγικό, (θα έλεγα υποχρεωτικό) ρόλο της ενδοχώρας σε κάθε σενάριο βιώσιμης ανάπτυξης: η προέκταση της τουριστικής σεζόν, η διαφοροποίηση και η σταθεροποίηση της πελατείας, περνάνε από την αναζωογόνηση και την αξιοποίηση της ενδοχώρας και δη της ορεινής Λευκάδος.

Όλοι οι πετυχημένοι τουριστικοί προορισμοί π.χ. στην Ιταλία ή στην Τουρκία «ακουμπάνε» σε μία ανθούσα ενδοχώρα που προσφέρει τοπικά προϊόντα, αναψυχή και παράδοση: το κέντρο και η περιφέρεια συμβιώνουν συμπληρώνοντας η μία την άλλη και πολλαπλασιάζοντας τις πηγές εσόδων.

Η Λευκάδα έχει όλα τα απαιτούμενα προσόντα και ενδεχομένως περισσότερα από κάθε άλλο προορισμό στα Επτάνησα για να πετύχει σ’ αυτή την κατεύθυνση. Η κατάσταση είναι ώριμη για μία τέτοια στροφή. Οι νέοι επιστρέφουν στα χωριά και πρέπει να βρουν απασχόληση. Η αγορά είναι έτοιμη να υποδεχθεί κάθε τοπικό προϊόν ποιότητας. Τα τοπία και τα μικροκλίματα στην Λευκάδα προσφέρονται άριστα στην μικρή ποιοτική πολυκαλλιέργεια.

Η ίδια η καθυστέρηση της τουριστικής ανάπτυξης της ενδοχώρας παραδόξως μπορεί να θεωρηθεί σαν ατού στο μέλλον, με την έννοια ότι η ανάπτυξη της μπορεί να ακολουθήσει άλλα οικονομικά πρότυπα πού να μην βασίζονται αποκλειστικά στον τουρισμό η τουλάχιστον όχι στον ίδιο τουρισμό με αυτόν της παραθαλάσσιας Λευκάδας. Πολλά είναι τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα σενάρια που μπορούν να θεωρηθούν με αποτελεσματικότητα για την ενδοχώρα.

Εκ πρώτης όψεως η ενδοχώρα προσφέρεται άριστα για ένα ποιοτικό πρωτογενή τομέα και συμπληρωματικά ένα μόνιμο ή ημί-μόνιμο τουρισμό συνταξιούχων πού θα απορροφούσε ένα μέρος της αγροτικής παραγωγής όλο τον χρόνο. Μερικές από τις κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση θα ήταν:

  • μία ξενόγλωσση επιτροπή υποδοχής και συμβουλής των υποψήφιων συνταξιούχων και μια αποτελεσματική οργάνωση άμεσης ιατρικής βοήθειας
  • η οργάνωση σεμιναρίων νέων μεθόδων καλλιέργειας (πιο παραγωγικές και λιγότερο σπάταλες σε νερό, ενέργεια και εξοπλισμό και λιγότερο επώδυνες), προς πάντες τους αγρότες και η δημιουργία μίας λαϊκής αγοράς πχ τις Κυριακές στην ενδοχώρα
  • η αναζωογόνηση της ενδοχώρας με οργανώσεις διαγωνισμών πχ για την βράβευση του ωραιότερου κήπου, η αναβάθμιση και η ενίσχυση των τοπικών πανηγυριών και εκδηλώσεων, και η ενεργοποίηση των διαφόρων αδελφοποιήσεων με ξένους Δήμους
  • η αναβάθμιση του οδικού δικτύου Ανατολή-Δύση.

Η επαρχεία της Λευκάδας θυμίζει αυτά τα αγροτικά πηγάδια με την χειροκίνητη αντλία που απαιτούσαν ένα μικρό μαστραπά με νερό γεια να αντληθεί όλο το νερό που περιείχαν. Ας της δοθεί αυτός μαστραπάς και είναι σίγουρο ότι θα το ανταποδώσει στο πολλαπλάσιο. Η ανάπτυξη της επαρχίας δεν θα ανταγωνιστεί την παραθαλάσσια Λευκάδα αλλά θα συναγωνιστεί με αυτήν για την αναβάθμιση της εικόνας του νησιού και θα αυξήσει τα περιθώρια μικτού κέρδους στο ΑΕΠ του.

Ηλίας Τσαλίκης μακροοικονομολόγος.

Προηγουμενο αρθρο
Αθηνά Ωνάση: «Μετάνιωσα που πούλησα τους τάφους των προγόνων μου»
Επομενο αρθρο
ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΒΟΝΙΤΣΑΣ - Συλλαλητήριο 11 Ιούνη

1 Σχόλιο

  1. Manos Manolikakis
    30 Μαΐου 2014 at 10:27 — Απάντηση

    Ας κανουμε επιτελους κατι προς τη σωστη κατευθυνση αυτη τη φορα, που δεν ειναι αλλη απο την αναπτυξη της ενδοχωρας…

    Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, έχουν ως στόχο τη συνεχή αύξηση του οικονομικού κέρδους που αποφέρει ο τουρισμός, έτσι συχνά προσανατολίζονται στην αναζήτηση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού τουριστών χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης τον μαζικό τουρισμό. Όμως, η μεγάλη πληθυσμιακή συγκέντρωση σε περιοχές με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δυνατότητες δημιουργεί διαταραχές στις συνήθειες της τοπικής κοινωνίας και δυσλειτουργίες όπως: συνωστισμό, μόλυνση του περιβάλλοντος, κατασπατάληση ή καταστροφή φυσικών και πολιτιστικών πηγών και ανταγωνισμό μεταξύ τοπικού πληθυσμού και τουριστικής βιομηχανίας για την χρησιμοποίηση αγαθών πρώτης ανάγκης (νερό, καύσιμα, κ.λ.π.), έργων υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία, κ.λ.π.), τόπων αναψυχής (μουσεία, πάρκα, παραλίες κ.λ.π.). Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις εμποδίζουν την συνεχή και ομαλή διεξαγωγή της τουριστικής διαδικασίας αφού σύμφωνα με έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (Π.Ο.Τ.) η πλειοψηφία των τουριστών σήμερα επιθυμεί να επισκέπτεται περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική ποιότητα και έντονα στοιχεία τοπικού πολιτισμού.

    Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί σχετικοί με τον τουρισμό, το περιβάλλον και τον πολιτισμό (Π.Ο.Τ, UNEP , UNESCO κ.λ.π.) προτείνουν ως διέξοδο από τα παραπάνω προβλήματα, κάθε είδους τουριστική δραστηριότητα να σχεδιάζεται, να διευθύνεται και να αναπτύσσεται ώστε:

    α) να είναι περιβαλλοντικά ανεκτή σε βάθος χρόνου,

    β) να αποφέρει βιώσιμα οικονομικά οφέλη στις περιοχές που αναπτύσσεται,

    γ) να είναι ηθικά και κοινωνικά σύμφωνη με τις τοπικές κοινωνίες και

    δ) να εξασφαλίζει την διατήρηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου για τις μελλοντικές γενιές.

    Απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή, λειτουργία και αποδοτικότητα των παραπάνω χαρακτηριστικών σύμφωνα με τον Π.Ο.Τ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς, είναι:

    *η συνεργασία όσων εμπλέκονται στη τουριστική διαδικασία,
    *η τοπική συμμετοχή στο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης,
    *η εκπαίδευση των επαγγελματιών, των πολιτών και των τουριστών και
    *η υψηλή ποιότητα των προσφερομένων τουριστικών υπηρεσιών και εγκαταστάσεων.

    Τουριστικές περιοχές που επιθυμούν την μακροχρόνια σταθερή ζήτηση του προϊόντος τους:

    * Λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την ποιότητα που προσφέρουν.
    * Διεξάγουν έρευνες για την:

    α) καλύτερη επίλυση των προβλημάτων τους,

    β) δημιουργία νέων τουριστικών προϊόντων,

    γ) ασφαλή και αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση των τουριστικών πηγών τους.

    3) Προωθούν εναλλακτικές μορφές τουρισμού συμβατές με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης

    4) Επιφέρουν τουριστικές καινοτομίες.

    5) Χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον.

    * Παρακολουθούν τακτικά τη διαμόρφωση των διεθνών κριτηρίων ποιότητας έτσι ώστε να ενημερώνονται για το τι συμβαίνει στον κόσμο.
    * Λαμβάνουν έγκαιρα απαραίτητα διορθωτικά μέτρα, αν χρειάζονται.
    * Ενημερώνονται και διδάσκονται από επιτυχημένες πρακτικές που υιοθετήθηκαν σε άλλους τουριστικούς προορισμούς.

    Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα προανέφερα, προτείνω η Ένωση Ξενοδόχων Λευκάδας να πραγματοποιήσει μια δυναμική εξόρμηση με πολιορκητικό κριό των ξένων αγορών τις τοπικές συνενώσεις δυνάμεων υπό τη σκέπη ενός οργανισμού τουριστικής προβολής και marketing, επιχειρώντας να βάλει τέλος σε βαλτωμένες και γραφειοκρατικές καταστάσεις του παρελθόντος. Προτείνω
    την ίδρυση ενός Οργανισμού Τουριστικής Προβολής & Marketing του Νομού Λευκάδας και τη δημιουργία ενός Γραφείου Εναλλακτικού Τουρισμού, με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων και συγκεκριμένα : του Δήμου Λευκάδας, της Ένωσης Ξενοδόχων Λευκάδας, της ΕΤΙΝ, του Επιμελητηρίου Λευκάδας, της Αναπτυξιακής εταιρείας LEADER Λευκάδας και της Ομοσπονδίας Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζομένων Δωματίων – Διαμερισμάτων Νομού Λευκάδας. Η ίδρυση του οργανισμού προσδοκώ να συμπέσει με την προσέλκυση στο Άκτιο χαμηλού κόστους αεροπορικής εταιρείας καθώς η νέα πραγματικότητα που δημιουργεί ο Καλλικράτης και ο επαναπροσδιορισμός των τουριστικών αρμοδιοτήτων δημιουργεί το έδαφος για την επιτυχία του ρόλου του Οργανισμού Τουριστικής Προβολής.

    Ανακεφαλαιώνοντας τα όσα έχουν λεχθεί μέχρι τώρα καταλήγουμε ότι η πάροδος του χρόνου αποκαλύπτει με γοργούς ρυθμούς τα αδιέξοδα που δημιουργεί το μοντέλο του μαζικού τουρισμού πιέζοντας συνακόλουθα για αλλαγή της τουριστικής φιλοσοφίας και δράσης. Οι επιλογές προς τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη προϋποθέτουν σύμπραξη και συμμετοχή ατόμων και ομάδων ανεξαρτήτως ρόλων (δημόσιο, ιδιώτες, πολίτες, επαγγελματίες, τουρίστες) και βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών και της σχετικής υποδομής. Τέλος η παιδεία / εκπαίδευση καλείται να σταθεί αρωγός όχι μόνον στην απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων αλλά και στην δημιουργία αξιών, συνειδήσεων και πρακτικών όλων των παραπάνω παραγόντων με στόχο την ομαλή αναπτυξιακή πορεία και βιωσιμότητα των τουριστικών περιοχών.

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.