HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΗ Παραδοσιακή Αγροτική Οικογένεια της Λευκάδας

Η Παραδοσιακή Αγροτική Οικογένεια της Λευκάδας

Ιεραρχήσεις – Ρόλοι – Διατροφή

DSCN4463
Η αγροτική οικογένεια στη Λευκάδα έχει τη δομή της διευρυμένης οικογένειας.. Πρόκειται για μια μεγαλύτερη μονάδα, στην οποία συγκατοικούν τα νεότερα μέλη μιας οικογένειας με τις γυναίκες και τα παιδιά τους μαζί με τους ηλικιωμένους γεννήτορες, οι οποίοι έχουν και κυριαρχική θέση στο νοικοκυριό.

Ο αρχηγός του οίκου (γνωστός και ως Pater familias) έχει την ιδιοκτησία και τον έλεγχο της αγροτικής περιουσίας, την οποία διανέμει προς το τέλος της ζωής του- ή – σύμφωνα με το τυπικό της παραδοσιακής οικογένειας – μετά το θάνατό του, οπότε ακολουθεί, συνήθως και η διάσπαση της ευρύτερης οικογένειας. Χαρακτηριστικό αυτής της οικογενειακής δομής είναι η ιεραρχική κατάταξη των μελών της, από την οποία εκπηγάζει και η διαφορετικότητα των ρόλων και τα προνόμια που έχουν τα μέλη της οικογένειας με βάση την ιδιαιτερότητα της θέσης τους.

DSCN4461

Κεντρική θέση κατέχει ο αρχηγός του οίκου, ο ηλικιωμένος Pater familias (αυτό το κύρος του απορρέει όχι μόνον εξαιτίας της ηλικίας και της πείρας αλλά προπάντων εξαιτίας της οικονομικής του ισχύος). Ακολουθεί η γυναίκα του, ως πρόσωπο άξιο σεβασμού, που λόγω ηλικίας, και στο ρόλο της πεθεράς, έχει εθιμικά μιαν ισχυρή παρουσία.

DSCN4469

Διαχωρισμός γίνεται ανάμεσα στα αρσενικά νεότερα μέλη (ξεχωριστή η θέση του πρωτότοκου) και στα γυναικεία μέλη του νοικοκυριού, με ευδιάκριτους ρόλους και κοινωνική συμπεριφορά, ιδιαίτερα καθήκοντα και θέση στον οικογενειακό καταμερισμό εργασίας. Η θέση του καθενός στο τραπέζι στη διάρκεια του γεύματος είναι κι αυτή καθορισμένη εθιμικά. Ο αρχηγός της οικογένειας, δηλαδή ο νοικοκύρης, παππούς ή πατέρας κάθεται στην κορυφή της γωνίας δεξιά ή αριστερά. Η μάνα και η κόρη κάθονται στη μέση για να μπορούν να σηκώνονται. Τ’ άλλα μέλη της οικογένειας τοποθετούνται ενδιάμεσα.

τελικό!-page-515

Σε ό,τι αφορά την παρουσία των παιδιών, μπορούμε να πούμε ότι ζώντας μέσα στην οικογένεια διαπαιδαγωγούνται από τα μέλη της (κυρίως από τη μάνα που έχει και σαν βασικό της ρόλο την ανατροφή των παιδιών), ανακυκλώνοντας τα φυλετικά πρότυπα, τις ιδιαίτερες δηλαδή συμπεριφορές που συνδέονται με τα παραδοσιακά στερεότυπα του φύλου, προσφέροντας έτσι και μιαν εξοικείωση με προσδοκώμενες κοινωνικές συμπεριφορές.

DSCN4471

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι μέχρι την ηλικία των 5 – 7 χρόνων δεν παρατηρείται σαφής διαφοροποίηση των φύλων. Το κορίτσι και το αγόρι αντιμετωπίζονται αδιαφοροποίητα. Ντύνονται με το ίδιο ρούχο (φουστάνι- στη Λευκάδα αυτό των αγοριών λεγόταν βρακοφούστανο), ζουν στον ίδιο χώρο και επιτρέπεται να κάνουν παρέα μεταξύ τους, να μοιράζονται το παιγνίδι και τα αστεία. Η φυλετική διαφοροποίηση αρχίζει το αργότερο μετά το τέλος της φοίτησής τους στο δημοτικό (όσα βέβαια έφταναν σ’ αυτό το στάδιο), ενώ η ένταξή τους και η σταδιακή αφομοίωση των φυλετικών τους ρόλων έχει αρχίσει με βιωματικό τρόπο από τη στιγμή που συνειδητοποιούν το περιβάλλον γύρω τους.

DSCN4477

‘Όσον αφορά τη διατροφή – ποσοτικά και ποιοτικά – μπορούμε να πούμε ότι είναι ανάλογη με την ιεραρχική θέση των μελών της οικογένειας και τις ιδιαίτερες ανάγκες τους (λόγω δουλειάς, ασθένειας, ηλικίας κ.λ.π.). Επομένως, και όσον αφορά το καθημερινό διαιτολόγιο, όπως έχουμε επισημάνει – και αναφερόμαστε σε όλη την προπολεμική περίοδο, από το 19ο αιώνα κ.ε. – ήταν τόση η στενότητα των αγαθών και τόσο μεγάλη η αγωνία για την εξασφάλιση της στοιχειώδους επιβίωσης, ώστε δεν μπορεί να γίνεται λόγος για μεγάλες διακρίσεις και προνομιακή μεταχείριση στο εσωτερικό του οίκου.

DSCN4473

Δίνεται ωστόσο το προβάδισμα στους ηλικιωμένους (παππούς, γιαγιά), στους ενήλικες άρρενες, που δούλευαν σκληρά στα χωράφια, και ακολουθούσαν τα υπόλοιπα μέλη. Αν συνοικούσαν κάτω από την ίδια στέγη ανύπαντροι θείοι ή θείες, αυτοί έχαιραν ιδιαίτερου σεβασμού, είχαν λόγο και γνώμη βαρύνουσα για όλα το ζητήματα, και φυσικά ιδιαίτερη μεταχείριση στο φαγητό.

Ξεχωριστή σημασία έδιναν στη φιλοξενία και αν τύχαινε κάποιος ξένος στο σπίτι, αυτός προηγούνταν στην περιποίηση και μόνο αν περίσσευε έτρωγαν οι άλλοι. Ευνόητον είναι ότι και οι άρρωστοι μέσα στην οικογένεια είχαν ιδιαίτερη φροντίδα.

DSCN4467

Τα παιδιά ήταν γενικά παραγκωνισμένα και βρίσκονταν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Μόνο μεταπολεμικά αρχίζει ένα έντονο ενδιαφέρον της οργανωμένης πολιτείας για το παιδί, ώστε η μεταπολεμική περίοδος να χαρακτηριστεί ως «παιδοκεντρική».

DSCN4474

Στις αγροτικές κοινότητες μέχρι την ηλικία των 5- 7 χρόνων τα παιδιά ζούσαν ελεύθερα, χωρίς τη σχολαστική φροντίδα και τον υπέρπροστατευτισμό των σύγχρονων παιδιών. Παιγνίδι έξω από το σπίτι, στις γειτονιές, στ’ αλώνια, στα χωράφια, κάποτε – και πολύ συχνά- το έπαιρναν μαζί τους οι γονείς γιατί «δεν είχαν πού να τ’ αφήσουν». Μετά τα εφτά τους χρόνια άρχιζε σοβαρότερη η μύηση στα έργα του φύλου τους: για τ’ αγόρια δουλειά, στα χωράφια ή με το κοπάδι έξω από το χωριό, για τα κορίτσια, το νοικοκυριό: πλέξιμο, πλύσιμο, κέντημα, αργαλειός…

Παρασκευή Κοψιδά – Βρεττού: (Η λαογραφία της παραδοσιακής Λευκαδίτικης κουζίνας)

Οι φωτογραφίες και το κείμενο είναι από το άλμπουμ «Κοπιάστε, όπως μας ηύρατε», έκδοση: Λαογραφικό Μουσείο Δήμου Σφακιωτών.

Προηγουμενο αρθρο
Οι κινηματογραφικές ταινίες της εβδομάδας
Επομενο αρθρο
O Σύλλογος Νοσοκομείου Λευκάδας για των αγώνα των εργαζομένων στα διόδια του Ακτίου

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.