HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΘεόδωρος Στάμος: Τα ματωμένα κόκκινα της ψυχής του

Θεόδωρος Στάμος: Τα ματωμένα κόκκινα της ψυχής του

stamos2Ο μεγάλος Ελληνοαμερικάνός πρωτοποριακός ζωγράφος, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1922 από πατέρα Λευκαδίτη και μητέρα Σπαρτιάτισσα.

Σπούδασε γλυπτική στη σχολή Αμερικανών Καλλιτεχνών της Ν. Υόρκης πριν στραφεί οριστικά προς τη ζωγραφική, ενώ καθοριστική επιρροή στις σπουδές του άσκησε ο καθηγητής της σχολής του Τζότζεφ Σολμάν ο οποίος τον προσανατολίζει στην μοντέρνα Ευρωπαϊκή και Αμερικανική ζωγραφική.

Ο Θεόδωρος  Στάμος ήταν σε όλη του τη ζωή ένα από τα πλέον ανήσυχα και πρωτοποριακά πνεύματα του χώρου της τέχνης και ο νεότερος της συντροφιάς δεκαπέντε δημιουργών που ονομάστηκαν «Οξύθυμοι» μετά την ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε το 1950 στην πρώτη σελίδα των «New York Times» με την οποία επέκριναν τον διευθυντή του Μητροπολιτικού Μουσείου της Ν. Υόρκης ότι είναι αντίθετοι στην προβολή έργων μοντέρνας τέχνης, γιατί με τα αισθητικά κριτήρια που έχουν, δεν την κατανοούν.

stamos3

Τα έργα του, που έχουν ως βάση τις σουρεαλιστικές αρχές του αυτοματισμού και του βιομορφισμού που υιοθέτησαν οι Αφηρημένοι Εξπρεσιονιστές, φέρουν στο νου πρωταρχικές εικόνες με το συνδυασμό άμορφων σχημάτων με ρευστές κυματιστές γραμμές. Χρησιμοποιεί συχνά πέπλα χρώματος που δίνουν την εντύπωση του νερού και της θάλασσας.

Ο ίδιος ο Στάμος πίστευε πάντα, πως κάθε πίνακας θα πρέπει να είναι ένα εργαλείο για την εξερεύνηση του εαυτού μας και τη σχέση του με τον κόσμο.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 άρχισε να δουλεύει τους κόκκινους πίνακες που ονόμασε «Ατερμονα Πεδία» την οποία ολοκλήρωσε το 1997.

Το 1972 αγοράζει ένα παλιό Λευκαδίτικο σπίτι και το μετατρέπει σε καλλιτεχνικό εργαστήρι. Το 1989 όταν ο συλλέκτης Ζαχαρίας Πορταλάκης τον είχε επισκεφθεί στο εργαστήριό του, είχε εντυπωσιαστεί από τα έργα του που ήταν όλα κόκκινα στην “απορία μου”, τον θαυμασμό μου και στην ερώτησή μου τι συμβολίζει η καινούργια δουλειά, πήρα τη μονολεκτική απάντηση «αίμα» λέει, ο ίδιος.

Κεντρική θέση στους τελευταίους πίνακες της ζωής του έχουν τα χρώματα κόκκινο και μαύρο που τα συνδέει συνειρμικά με τα συναισθήματα και συμβολικά γεγονότα, τους τόπους, τα νοήματα και πάνω απ’ όλα με τη φύση και τη ζωή του.

“Ο κόκκινος ουρανός προειδοποιεί τους ναύτες ή όπως λέει το τραγούδι Μαύρα, Μαύρα, Μαύρα είναι τα μαλλιά της αγαπημένης του…
Το κόκκινο και το μαύρο είναι χρώματα που πολλοί άνθρωποι φοβούνται πραγματικά. Το μαύρο είναι το χρώμα της θλίψης και το κόκκινο του αίματος. Κόκκινο ματωμένο αίμα έχει το παραδοσιακό Πασχαλινό αυγό. Μαύρος είναι και ο ουρανός τη νύχτα και κόκκινο είναι το χρώμα των παραδοσιακών οίκων ανοχής. Τα κόκκινα φώτα είναι να σταματάμε. Μαύρο χρώμα παίρνει η βαθιά γη στο θάνατο. Οι πειρατικές σημαίες απεικονίζουν σταυρωμένα κόκκαλα σ’ ένα έντονο μαύρο φόντο. Τα πολιτικά κόμματα ορισμένων κυβερνήσεων χρησιμοποιούν το κόκκινο και μερικές άλλες έχουν το συνδυασμό και των δύο χρωμάτων. Αλλά καλύτερα πιο όμορφες απ’ όλα είναι οι παπαρούνες, που τόσο άγρια φυτρώνουν εδώ, με τα κόκκινα πέταλά τους και τους μαύρους στήμονες” γράφει στο εσώφυλλο του προγράμματος της θεματικής έκθεσης «Το κόκκινο και το μαύρο στη Λευκάδα», το Μάη του 1988.

stamos4

Το 1997 μετά από μακρά περίοδο ασθενείας, πεθαίνει στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων και ενταφιάζεται στο χωριό Τσουκαλάδες Λευκάδας.

Τα 45 έργα που ο ίδιος δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη μαζί με τα έργα που έχουν συγκεντρώσει σημαντικοί Έλληνες συλλέκτες επαναπάτρισαν στη Ελλάδα ένα σημαντικό μέρος της δημιουργίας του Στάμου, δικαιώνοντας τον καλλιτέχνη που λάτρευε την πατρίδα των προγόνων του. Έργα του εκτίθενται σε περισσότερα από 50 μουσεία ανά τον κόσμο.

«Ό,τι βλέπεις, είναι μια ολοκληρωμένη εργασία,
αλλά μόνο ο καλλιτέχνης μπορεί να πει αληθινά
πόσο έχει υποφέρει.
Αλλά τότε αυτός έχει και τη δική του προσωπική ανάσταση»

stamos8

stamos5

stamos6
Επιμέλεια: Ελένη Μ. Ματαράγκα

Πηγές:
art topos
ego.gr
artem notes
in 2life.gr
artopos.gr
Θ. Στάμος «Η Λευκάδα από το σπίτι του νόστου» Ανάμεσα στον κοσμοπολιτισμό και τη λαϊκή αυθεντικότητα- Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού

Προηγουμενο αρθρο
Το Λαζαρέτο και οι γάμοι της Ιθάκης
Επομενο αρθρο
Ο γύρος της πόλης της Λευκάδας μέσα από το φακό μιας Γερμανίδας φωτογράφου

4 Σχόλια

  1. Βιολέττα Σάντα
    9 Σεπτεμβρίου 2014 at 17:59 — Απάντηση

    Κυρία Σώλου, ακούστε για να τελειώνουμε. Από το πρωί σήμερα δέχτηκα κλήσεις στο κινητό μου τηλέφωνο από τον κύριο Ευσταθίου. Οδηγούσα και δεν απάντησα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, δέχτηκα τηλεφωνήματα κοινών γνωστών (με τον κ. Ευσταθίου), που μου ζητούσαν να κατεβάσω το άρθρο, όχι για λόγους αρτιότητας και πληρότητας, αλλά όπως μου είπαν, για λόγους που έχουν να κάνουν με προσωπικές και δικαστικές υποθέσεις… άσχετες με την ιστοσελίδα και το άρθρο.

    Αφού λοιπόν δεν κατέβασα το άρθρο -ούτε πρόκειται να το κάνω- αναλάβατε εσείς την «επιστημονική» κριτική του άρθρου… Επιζητούμε και δεχόμαστε πάντα κάθε κριτική, δεν είμαστε παντογνώστες, στην προκειμένη όμως περίπτωση, και με όλα όσα μεσολάβησαν, που δεν μου επιτρέπει η παιδεία μου να αναφέρω, δεν μπορώ να δεχτώ την κριτική σας σαν καλόπιστη.

  2. Τέτη Σώλου
    9 Σεπτεμβρίου 2014 at 17:06 — Απάντηση

    Το έργο του Στάμου μιλάει από μόνο του. Τα κείμενα που γράφονται γι’ αυτόν όχι, εφ’ όσον είναι και παραμένουν ανακριβή και ελλειπή.
    Η απάντηση εξακολουθεί να αφήνει ακάλυπτο το θέμα, και η «μέριμνα» για τους εκλιπόντες και τα «γραφικά» λάθη την μετατρέπουν σε… γραφική.

  3. Ελένη Μ. Ματαράγκα
    9 Σεπτεμβρίου 2014 at 15:41 — Απάντηση

    Απαντώντας στο προηγούμενο σχόλιο αλλά και σε κάποιους αναγνώστες του facebook, που κακώς θορυβήθηκαν για τη μη αναφορά του ονόματος του κ. Τάκη Ευσταθίου στο αφιέρωμα για τον ζωγράφο Θεόδωρο Στάμο, θα ήθελα να απαντήσω ότι δεν έγινε από σκοπού, δεδομένου ότι το άρθρο αναφέρεται στην προσωπικότητα του Θεόδωρου Στάμου και ακριβώς αυτή προσπαθεί να σκιαγραφήσει.

    Όσον αφορά για τις ανακρίβειες παραθέτω για κάθε ενδιαφερόμενο τις πηγές μου, που μπορεί να ανατρέξει. Το μόνο που δέχομαι και ζητώ συγγνώμη από τους αναγνώστες είναι το εκ παραδρομής γραφικό λάθος.

    Θεόδωρος Στάμος, λοιπόν, ο μεγάλος καλλιτέχνης, κι ένας τέτοιου διαμετρήματος καλλιτέχνης δεν παλιώνει ποτέ, είναι πάντα ζωντανός και πάντα άξιος μέριμνας, έτσι ώστε να μαθαίνουν οι καινούργιες γενιές για τους σημαντικούς μας πρωτοπόρους.

    Αυτό άλλωστε είναι το μήνυμα, αν και θεωρώ ότι το έργο του μιλάει από μόνο του!

  4. Τέτη Σώλου
    9 Σεπτεμβρίου 2014 at 12:58 — Απάντηση

    Το άρθρο ελέγχεται για παραλείψεις και ανακρίβειες, που όταν έχουμε να κάνουμε με καλλιτέχνη του μεγέθους του Στάμου δεν περνούν απαρατήρητες. Κάνοντας αρχή από το όνομα του καλλιτέχνη (που στον τίτλο αναφέρεται ως Στάμος και στο περιεχόμενο ως Στάμου) και προχωρώντας στη σοβαρή παράλειψη του ονόματος του Τάκη Ευσταθίου, που εκτός από προσωπικός φίλος του καλλιτέχνη είχε στενότατους επαγγελματικούς δεσμούς.

Γράψτε απάντηση στο Τέτη Σώλου Ακύρωση απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.