Κάποια από τα πέτρινα γεφύρια της Λευκάδας

Τα τοξωτά γεφύρια, πολλά από τα οποία κατασκευάστηκαν κατά το 18ο και 19ο αιώνα, αποτελούν αξιόλογα έργα της λαϊκής αρχιτεκτονικής, με λεπτά τόξα, γερά βάθρα και τα οποία έχουν μεγάλη αισθητική αξία. Συνήθως στη κορυφή του τόξου είναι πολύ στενά. Τα γεφύρια αυτά ήταν αρχικά ξύλινα, αλλά στη συνέχεια κατασκευάστηκαν από πέτρα η οποία ήταν ανθεκτική, ομοιόμορφη, συμπαγής, χωρίς ρωγμές και με αντοχή στην διάβρωση.

Για την κατασκευή τους, πρώτα στηνόταν ο ξυλότυπος και εν συνεχεία η κατασκευή προχωρούσε παράλληλα σχηματίζοντας το τόξο. Οι γέφυρες αυτές δεν χρησιμοποιούν κονίαμα. Το σημείο που επιλεγόταν για την κατασκευή της γέφυρας ήταν κάποιο στένωμα του ποταμού ενώ οι βράχοι στις όχθες ήταν σημεία στήριξης των βάθρων της γέφυρας. Το πόσα τόξα θα χρειάζονταν για τη κατασκευή εξαρτώταν από το πλάτος του ποταμού. Συχνά υπήρχαν μικρότερα τόξα στα σημεία πρόσβασης. Σήμερα σώζονται σε όλη την Ελλάδα τουλάχιστον 1.500 πέτρινα τοξωτά γεφύρια.

Οκτώ πέτρινα γεφύρια της Λευκάδας έχουν καταγραφεί από το 2012 και παρουσιάζονται από  τον ισότοπο: http://www.petrinagefiria.com
Θα τα παρουσιάσουμε παρακάτω προσθέτοντας όσα επί πλέον στοιχεία διαθέτουμε για κάθε ένα.
Το άρθρο εμπλουτίζεται με νέα πέτρινα γεφύρια του νησιού που ανακαλύπτουμε και συγκεντρώνουμε στοιχεία

Γεφύρι στον Επίσκοπο Νικιάνας

Το γεφύρι βρίσκεται στην τοποθεσία Επίσκοπος, δίπλα ακριβώς από τον επαρχιακό δρόμο που ενώνει την πόλη της Λευκάδας με το Νυδρί.
Αποτελεί το φυσικό σύνορο των δημοτικών διαμερισμάτων Νικιάνας και Λυγιάς του Δήμου Λευκάδας.
Οδηγίες Πρόσβασης:  Το συναντάμε μόλις μπαίνουμε στη Νικιάνα από την πλευρά της Λευκάδας ερχόμενοι.
Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ Κοινότητα:  Νικιάνα
Συντεταγμένες:  N 38° 46΄10,0΄΄ E 020° 43΄16,3΄΄
Υψόμετρο:  9
Παρακείμενα Κτίσματα:  Τσιμεντένια γέφυρα
Μορφή:  Μονότοξο
Άνοιγμα Τόξου:  8,10 μ.Ύψος Τόξου:  6,20 (4,80 +1,40) μ.
Μήκος Καταστρώματος:  15,00 μ.
Πλάτος Καταστρώματος:  4,20 μ.
Κατάσταση:  Καλή
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 483Σύνδεσμος Βίντεο:  Το γεφύρι της Νικιάνας

Γεφύρι στη Μαρίτσα

Παλιό οδογέφυρο χτισμένο με πελεκητές πέτρες.
Βρίσκεται στον δρόμο που ενώνει τους Σφακιώτες με τα χωριά Κολυβάτα και Μαυρογιαννάτα της περιφέρειας Αλεξάνδρου.
Μετά από εργασίες που έγιναν το 2009 θάφτηκε κάτω από τσιμεντένια τάφρο.
Οδηγίες Πρόσβασης:  Το συναντάμε 2 χιλιόμετρα πριν το χωριό Αλέξανδρος τσιμεντωμένο κάτω από τη μοναδική γέφυρα που βρίσκουμε στο δρόμο μας.
Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Αλέξανδρος
Συντεταγμένες:  N 38° 45΄18,8΄΄ E 020° 41΄07,8΄΄Υψόμετρο:  368
Συντήρηση:  2009 (τσιμεντώθηκε)
Μορφή:  Οδογέφυρο
Άνοιγμα Τόξου:  1,50 μ.Ύψος Τόξου:  3,00 (2,60 + 0,40) μ.Μήκος Καταστρώματος:  3,10 μ.Πλάτος Καταστρώματος:  5,10 μ.
Κατάσταση:  Τσιμεντωμένο
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 482
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το γεφύρι στη θέση Μαρίτσα

Γεφύρι στους Σφακιώτες

Βρίσκεται στο Δήμο Σφακιωτών στη Λευκάδα, μετά τον 3ο νερόμυλο Ασπρογέρακα. [στο φαράγγι της Μέλισσας]

Το 2001 ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο.Οδηγίες Πρόσβασης:  300 μέτρα μετά το γεφύρι του μύλου και ενώ οδηγούμε προς τον οικισμό συναντάμε αυτό το γεφύρι στο δεξί μας χέρι.
Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Σφακιώτες
Συντεταγμένες:  N 38° 47΄12,0΄΄ E 020° 39΄20,4΄΄Υψόμετρο:  378
Μορφή:  Μονότοξο
Άνοιγμα Τόξου:  2,70 μ.Ύψος Τόξου:  2,50 (2,10 + 0,40) μ.Μήκος Καταστρώματος:  6,30 μ.Πλάτος Καταστρώματος:  1,10 μ.
Κατάσταση:  Καλή
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 482
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το δεύτερο γεφύρι στους Σφακιώτες

Γεφύρι Του Μύλου Στους Σφακιώτες

Βρίσκεται στο Δήμο Σφακιωτών στη Λευκάδα, στο σημείο που συνδέει τον 2ο νερόμυλο Ασπρογέρακα με τους επόμενους. Το 2001 ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο. Δυστυχώς τσιμεντομένο πια.

Οδηγίες Πρόσβασης:  Μόλις μπούμε στον οικισμό απο την πλευρά του Αγίου Νικήτα ερχόμενοι το συναντάμε στο δεξί μας χέρι.
Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012

Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Σφακιώτες
Συντεταγμένες:  N 38° 47΄12,0΄΄ E 020° 39΄20,4΄΄Υψόμετρο:  384
Παρακείμενα Κτίσματα:  Νερόμυλος
Μορφή:  Μονότοξο
Άνοιγμα Τόξου:  3,30 μ.Ύψος Τόξου:  4,20 (3,70 + 0,50) μ.Μήκος Καταστρώματος:  5,50 μ.Πλάτος Καταστρώματος:  1,60 μ.
Κατάσταση:  Τσιμεντωμένο
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  α)Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 482Σύνδεσμος Βίντεο:  Το πρώτο γεφύρι στους Σφακιώτες

Γεφύρι Στις Ποτισιές – Πευκούλια [περιοχή Λαγκάδα Αγίου Νικήτα]

Πέτρινο μονότοξο γεφύρι που βρίσκεται κοντά στον δρόμο προς τον Άγιο Νικήτα. Γεφυρώνει ρέμα που χύνεται στο Ιόνιο, μέσα από την παραλία “Ποτισιές”.

Οδηγίες Πρόσβασης:  Το συναντάμε δεξιά του δρόμου από τη χώρα προς τον Άγιο Νικήτα.

Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012

Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Άγιος Νικήτας
Συντεταγμένες:  N 38° 48΄15,2΄΄ E 020° 37΄56,8΄΄Υψόμετρο:  8
Μορφή:  Μονότοξο
Άνοιγμα Τόξου:  8,00 μ.Ύψος Τόξου:  4,90 (3,60 + 1,20) μ.Μήκος Καταστρώματος:  20,00 μ.Πλάτος Καταστρώματος:  2,80 μ.
Κατάσταση:  Πολύ καλή
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  α)Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 481 β)www.lefkada.gr
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το γεφύρι στις Ποτισιές

———————————————————————————

Το μεγάλο λαγκάδι που κατεβαίνει από τον Φρυά και πλαταίνει όσο να φθάσει στην άμμο, έχει τις εκατέρωθεν πλαγιές του κατάφυτες από πεύκα και σχοίνα. Φτάνει μέχρι τη θάλασσα και καταλήγει σε μια εκτεταμένη πανέμορφη αμμουδερή παραλία, την παραλία Πευκούλια, κοντά στο γνωστό παραδοσιακό οικισμό του Αγίου Νικήτα.

Το πανέμορφο θολωτό πέτρινο γεφύρι, σωστό κομψοτέχνημα, βρίσκεται πενήντα μέτρα πιο κάτω από τον επαρχιακό δρόμο στην περιοχή Λαγκάδα. Ήταν το όριο του χωριού Τσουκαλάδες. Στην μια άκρη του γεφυριού υπήρχε ένα όμορφο πέτρινο στάδιο που έγραφε επάνω τον αριθμό 10. Δέκα χιλιόμετρα από την πόλη της Λευκάδας. Ο επαρχιακός δρόμος ήταν τότε πολύ στενός. Λέγεται ότι έφταναν κάρα μέχρι εκεί.
Περισσότερες φωτογραφίες: ΕΔΩ

Το Γεφύρι Στο Κάστρο Της Αγίας Μαύρας

Μονότοξο γεφύρι στη τάφρο της εισόδου του κάστρου της Αγίας Μαύρας (Λευκάδα). Το κάστρο κτίστηκε επί Φραγκοκρατίας από τον Ιωάννη Ορσίνι το 1300 μ.Χ.
Οδηγίες Πρόσβασης:  Το συναντάμε στην έισοδο του κάστρου της Αγίας Μαύρας.
Ημερομηνία Καταγραφής:  Κυρ, 02/12/2012
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Λευκάδα
Συντεταγμένες:  N 38° 50΄35,0΄΄ E 020° 43΄18,4΄΄Υψόμετρο:  0
Παρακείμενα Κτίσματα:  Κάστρο Της Αγίας Μαύρας
Χρονολογία:  1300
Χορηγός:  Ιωάννης Ορσίνι
Μορφή:  ΜονότοξοΆνοιγμα Τόξου:  4,30 μ.Ύψος Τόξου:  1,00 (0,70 + 0,30) μ.Μήκος Καταστρώματος:  9,00 Μ.Πλάτος Καταστρώματος:  2,70 μ.
Κατάσταση:  Καλή
Στοιχεία:  Το κάστρο της Αγίας Μαύρας, που δεσπόζει στην είσοδο του νησιού είναι ένα από τα πιο επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα στην Ελλάδα και αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής τέχνης εκείνης της εποχής. Χτίστηκε γύρω στα 1300 από τον Φράγκο ηγεμόνα Ιωάννη Ορσίνι, όταν πήρε τη Λευκάδα ως προίκα για το γάμο του με την κόρη του Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρου του Α’. Το κάστρο προστάτευε την πρωτεύουσα του νησιού και αποτελούσε τη σημαντικότερη αμυντική του θωράκιση απέναντι τους πειρατές και τους άλλους εχθρούς, από την πρώτη δεκαετία του 14ου αιώνα ως το 1684. Το 1479 κατελήφθη από τους Τούρκους που έχτισαν μια μεγάλη τοξωτή γέφυρα, με 360 καμάρες, που διέσχιζε τη λιμνοθάλασσα από την παραλία έως τη θέση Καλκάνη, στηρίζοντας τους σωλήνες ενός υδραγωγείου που έφερνε νερό στο κάστρο. Το έργο αυτό, που χαρακτήριζε ολόκληρη την περιοχή, καταστράφηκε από τους σεισμούς. Κάποια ίχνη του σώζονται σήμερα μέσα στη λιμνοθάλασσα.
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  α)Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 483 β)www.lefkada.gr
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το γεφύρι του κάστρου (Λευκάδα)

Γεφύρι Βόρεια Του Κάστρου Της Αγίας Μαύρας

Τα βάθρα του παλιού γεφυριού που βρίσκοταν μέσα στον χώρο του κάστρου της Αγίας Μαύρας στην Λευκάδα. Κτίστηκε επί Φραγκοκρατίας από τον Ιωάννη Ορσίνι το 1300 μ.Χ.
Οδηγίες Πρόσβασης:  Πριν μπούμε στη Λευκάδα το συναντάμε στο δεξί μας χέρι.
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Λευκάδα
Συντεταγμένες:  N 38° 50΄35,0΄΄ E 020° 43΄18,4΄΄Υψόμετρο:  0Παρακείμενα Κτίσματα:  Κάστρο της Αγίας Μαύρας
Χρονολογία:  1300
Χορηγός:  Ιωάννης Ορσίνι
Κατάσταση:  Γκρεμισμένο
Βιβλιογραφικές και Γραπτές Πηγές:  α)Γιώργος και Έυη Μπελληγιάννη, Πέτρινα τοξωτά γεφύρια της Ελλάδας, εκδ. Μίλητος, 2011, σ. 483 β)www.lefkada.gr
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το γκρεμισμένο γεφύρι του κάστρου

Αρχαίο Γεφύρι Της Λευκάδας

Τα υπολείμματα του αρχαίου λίθινου γεφυριού που ένωνε την Αιτωλοακαρνανία με το νησί της Λευκάδας. Το μήκος του ήταν 700 μ.Οδηγίες Πρόσβασης:  Μπαίνοντας στη Λευκάδα.
Νομός:  ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Κοινότητα:  Λευκάδα
Υψόμετρο:  0 Μήκος Καταστρώματος:  700 μ. περίπου
Κατάσταση:  Γκρεμισμένο
Στοιχεία:  Την ‘υπαρξη του γεφυριού αναφέρει ο Στράβωνας. Το 198 π.Χ. επι Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έγινε πέτρινο.
Σύνδεσμος Βίντεο:  Το αρχαίο γεφύρι της Λευκάδας

Ο Δημήτρης Τσερές ο οποίος πραγματοποίησε αυτοψία και φωτογράφισε τα υπολείμματα της Αρχαίας Γέφυρας αναφέρει μεταξύ άλλων:
… Ήδη το 1822 ο άγγλος περιηγητής Goodisson, που περιηγήθηκε τη Λευκάδα, είδε τα λείψανά της και γράφει: Ένα μικρό κατεδαφισμένο φρούριο, που λέγεται Ρωσσικό Φρούριο [Σημείωση δική μου: είναι το φρούριο «Κωνσταντίνος» ή «Φορτίνο»), δείχνει το σημείο, όπου έκοψαν τον ισθμό οι Κορίνθιοι. Προχωρώντας από δω ίσα στο κανάλι διακρίνουμε προς την Ακαρνανία τα λείψανα της γέφυρας, που περιγράφει ο Στράβων.

Για τον χρόνο κατασκευής της γέφυρας δεν υπάρχει ομοφωνία. Ο Dörpfeld θεωρεί ότι η γέφυρα κατασκευάστηκε από τους αποίκους Κορινθίους, όπως και ο μόλος νοτιότερα. Ο Ροντογιάννης απορρίπτει την άποψη του Dörpfeld υποστηρίζοντας αφενός ότι η τεχνική, το μέγεθος και η δυσκολία της κατασκευής δείχνουν ότι δεν μπορεί να κατασκευάστηκε από τους Κορίνθιους και αφετέρου ότι μια τέτοια κατασκευή ήταν αντίθετη από τους επιδιώξεις των Κορινθίων, που ήθελαν ελεύθερο πέρασμα προς το βόρειο Ιόνιο, για το οποίο όμως η γέφυρα αυτή θα ήταν ένα πρόσθετο εμπόδιο. Παρατηρώντας δε ότι από τα κλασσικά και ελληνιστικά χρόνια δεν έχουμε καμία μνεία στις σωζόμενες πηγές για την ύπαρξη της γέφυρας, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να κατασκευάστηκε αργότερα και συγκεκριμένα μετά το 30 π.χ. και πριν το 19 μ.χ., σε μια εποχή που ο Δίαυλος δεν χρειαζόταν πια στους Ρωμαίους για την εξυπηρέτηση του εμπορίου τους, ενώ, αντίθετα, και για στρατιωτικούς λόγους ήθελαν ένα εύκολο πέρασμα από την Λευκάδα στην Ακαρνανία και αντίστροφα.

Διαφορετική γνώμη έχει η Γεωργία Πλιάκου, η οποία θεωρεί ότι δεν διαθέτουμε πραγματικά στοιχεία χρονολόγησης για τη γέφυρα και πολύ πιθανόν αυτή να κατασκευάστηκε τον 3ο π.χ. αιώνα, όταν η Λευκάδα ήταν πρωτεύουσα του «Κοινού των Ακαρνάνων» και σίγουρα όχι την εποχή του Αυγούστου (όπως υποστηρίζει ο Ροντογιάννης), γιατί την εποχή αυτή τειχισμένο άστυ εγκαταλείπεται, όπως μαρτυρούν οι πηγές και τα αρχαιολογικά δεδομένα.

Γεφύρι Μάρκους στους Πηγαδισάνους

Το γεφύρι «Μάρκους βρίσκεται στους πρόποδες του χωριού των Πηγαδισάνων. Σε αυτό το σημείο υπήρχε και η βρύση του χωριού, η οποία με τις εργασίες μεταφοράς του νερού στο χωριό  καταστράφηκε ολοσχερώς, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Πρόκειται για ένα από τα αξιολογότερα και ίσως άγνωστο στους πολλούς μνημείο της ορεινής Λευκάδας.

Λίγα λόγια για την ιστορία του γεφυριού και της ευρύτερης περιοχής όπως τα αναφέρει η κ. Σεβαστή Κωνσταντινίδη Ρεκατσίνα στηριζόμενη σε διήγηση του Πιατσανίτη Φώντα Σάντα:

Όσο για το γεφύρι Μάρκους και τα άλλα δύο γεφύρια (της Κακαβούλας και της Λαλιάς) που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους εκτιμούσε ότι κατασκευάσθηκαν από τον ίδιο Ενετό εργολάβο που είχε αναλάβει το έργο της διάνοιξης-κατασκευής του ενετικού δρόμου καθώς είναι διακοσμημένα στο κέντρο του θόλου των γεφυριών, με το ίδιον θυρεό (έμβλημα) των Ενετών, το λιοντάρι. Πιθανολογούσε επίσης ότι ο εργολάβος ονομαζόταν Μάρκους, το μεγαλύτερο γεφύρι πήρε το όνομά του και ότι στο σημείο αυτό είχε στήσει το εργοτάξιό του εξαιτίας της ύπαρξης του νερού.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και η αναφορά του κ. Φώντα Σάντα ότι: «… αργότερα, όταν οι Ενετοί έφεραν το λινάρι στη Λευκάδα για να μπορούν να το κατεργασθούν έφτιαξαν στην περιοχή, σκάβοντας, χωμάτινες δεξαμενές (τα ΛΙΝΟΒΡΟΧΙΑ) για να συλλέγουν το νερό και μέσα να μουσκεύουν το λινάρι για να μπορεί να δουλευτεί (διαχωρισθεί)…»

“Η βρύση, ο νερόμυλος, το γεφύρι στους Μάρκους που ήταν τόπος συνάντησης για τους συγχωριανούς καθώς κατέβαιναν αρκετές φορές κάθε μέρα για να πάρουν νερό για τις ανάγκες του νοικοκυριού, για να πλύνουν τα ρούχα αλλά και να ποτίσουν τις καλλιέργειες και τους κήπους που είχαν δημιουργήσει στη γύρω περιοχή…»

Ο χώρος  είχε αναδειχτεί με την ανάπλαση της περιοχής από τον πρώην Καποδιστριακό Δήμο Καρυάς στη θητεία της δημάρχου Σεβαστής Κωνσταντινίδη – Ρεκατσίνα, το (2010). Δεν γνωρίζω αν από τότε έγινε κάποιου είδους συντήρηση ή επισκευή πάντως ο τόπος λόγγωσε, το πλακόστρωτο παρουσιάζει φθορές, πολλά ξύλα σάπισαν και έπεσαν… Αυτή η κατάσταση επικρατούσε τον περασμένο Χειμώνα που βρεθήκαμε εκεί.

Γεφύρι του Ρουπακιά

Το γεφύρι του Ρουπακιά  συνέδεε το χωριό με το Νικολή. Είναι πέτρινο, μονότοξο  χτισμένο στο σημείο που στενεύει  η κοίτη του ποταμού. Βρίσκεται στο ομώνυμο και ερειπωμένο χωριό του Ρουπακιά, δίπλα ακριβώς στο δρόμο.  

Κάτω ακριβώς από το γεφύρι υπάρχει ένας μικρός καταρράκτης με νερό που χύνεται ορμητικά κυρίως τους χειμωνιάτικους μήνες.

Επισκεφτήκαμε το γεφύρι πριν από πολλά χρόνια από όπου και οι φωτογραφίες. Η πυκνή βλάστηση και ο κισσός το έκαναν σχεδόν αόρατο. Ήταν χειμώνας,  η βοή του νερού μας έκανε αισθητή την παρουσία του.