Κοιμητήριο της πόλης της Λευκάδας- στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου

Βιολέττα Σάντα • 10 Απριλίου 2015

Σε κάθε μεγάλη ή μικρή πόλη το κοιμητήριο είναι παντού ένας χώρος γεμάτος αναμνήσεις που συνδέει τους κατοίκους με το μακρινό και το πρόσφατο παρελθόν.Το κοιμητήριο, έτσι, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορική μνήμη κάθε τόπου και αποτελεί, επομένως, σημαντικό στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς του. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι στις περισσότερες πόλεις ευρωπαϊκών χωρών και όχι μόνο, κάποια κοιμητήρια,κυρίως όταν σε αυτά αναπαύονται άνθρωποι που με το έργο τους και τη δράση τους σημάδεψαν την ιστορική πορεία του τόπου τους και κάποιες φορές και ολόκληρου του λαού, καθώς και όταν υπάρχουν εκεί σημαντικά επιτύμβια μνημεία,αποτελούν από χρόνια αντικείμενο μελέτης και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Περιλαμβάνονται, ακόμη, και στους τουριστικούς οδηγούς, όπου αναφέρονται ως χώροι που οι επισκέπτες της πόλης δεν πρέπει να διστάσουν να περιηγηθούν.[1]

Στο νεκροταφείο της πόλης της Λευκάδας και ιδιαίτερα στο παλαιότερο τμήμα του, που περιβάλλεται από τον παλιό απλό μαντρότοιχό του, δεν υπάρχουν τα μεγαλόπρεπα ταφικά μνημεία άλλων νεκροταφείων της Ελλάδας.[2]

Οι τάφοι, με μια δυό εξαιρέσεις, είναι απέριττοι, αποδεικνύοντας την σεμνότητα της ζωής των ίδιων των ανθρώπων που είναι ενταφιασμένοι εκεί και των οικογενειών τους.

Αποτελεί όμως και το κοιμητήριο αυτό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Εκεί υπάρχουν οι τάφοι πολλών ανθρώπων σημαντικών για τη Λευκάδα και την Ελλάδα. Εκεί αναπαύονται μέλη της οικογένειας Βαλαωρίτη, της οικογένειας του αγωνιστή του ‘21 Θεοφύλακτου Ψιλιανού,ο ιστορικός Κωνσταντίνος Μαχαιράς, ο Γεώργιος Φ. Καλκάνης από τους ιδρυτές της Φιλαρμονικής Εταιρείας της Λευκάδας, ο Άγγελος Μαρία Γκίλλης, αντιπρόεδρος της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβερνήσεως, ο Αντώνης Τζεβελέκης εμπνευστής των Γιορτών Λόγου και Τέχνης και τόσοι άλλοι, που καθήκον της Δημοτικής Αρχής είναι να τους εντοπίσει και να τους αναφέρει. Εκεί θα έπρεπε να είναι και οι τάφοι του Ιωάννη Ζαμπέλιου και του Σπυρίδωνος Ζαμπέλιου, των ανθρώπων αυτών που σημάδεψαν με το πέρασμά τους τη λευκαδίτικη ιστορία. Καθήκον του Δήμου Λευκάδας είναι, μάλιστα, για τον λόγο αυτό να ζητηθεί από το Δήμο Κέρκυρας η μετακομιδή των οστών των Ζαμπελίων, οι τάφοι των οποίων, όπως διαπίστωσα, βρίσκονται στο νεκροταφείο της Κέρκυρας. Ακριβώς όπως έκαναν οι Ζακυνθινοί που ζήτησαν και παρέλαβαν τα οστά του Διονυσίου Σολωμού από το νεκροταφείο αυτό, αλλά και όπως το ζήτησαν τόσο ο Άγγελος Φ. Καλκάνης έμμετρα στις 8 Δεκεμβρίου του 1872, όσο και αργότερα, το 1996, ο Λευκαδίτης λογοτέχνης Γιάννης Π. Βουκελάτος.

Θα έπρεπε, συνεπώς, το νεκροταφείο της πόλης της Λευκάδας να είναι αντικείμενο ιδιαίτερης φροντίδας του Δήμου και να μην συνεχιστεί η παραμελημένη εικόνα που παρουσιάζει σήμερα.

Χαρακτηριστική εικόνα της αδιαφορίας των αρχών για τη φροντίδα του νεκροταφείου είναι, μάλιστα, και η περίπτωση του οικογενειακού τάφου του λόγιου και βουλευτή Λευκάδας Αγγέλου Φ .Καλκάνη (1829-1896),που ίσως να μην είναι και η μοναδική. Στον παραμελημένο από χρόνια αυτόν τάφο, η φροντίδα του οποίου είναι βέβαια καθήκον των απογόνων της οικογένειάς του, στη διάρκεια επίσκεψής μου, διαπίστωσα ότι σε τμήμα του χώρου του τάφου όχι μόνο έχουν ενταφιαστεί πρόσωπα ξένα προς την οικογένεια Καλκάνη, αλλά και ότι έχει αφαιρεθεί η βαριά επιτύμβια πλάκα του, όπου αναφερόταν τα ονόματα των νεκρών, καθώς και ότι ο χώρος του τάφου αυτού είχε, πριν αρχίσω την αποκατάστασή του, μεταβληθεί σε σκουπιδότοπο. Πρόκειται για γεγονός απαράδεκτο που προσβάλλει τη μνήμη των νεκρών. Για πράξεις μάλιστα, που ξεφεύγουν από τα όρια της συνήθους παραμέλησης της φροντίδας του τάφου από τους απογόνους της οικογένειας και την ευθύνη γι αυτές φέρουν άλλοι.

Πιστεύω, πάντως, ότι με την συνεχή επιτήρηση των αρμοδίων, τη σωστή φύλαξη του χώρου, με τη φύτευση κάποιων δέντρων, την περιποίηση των δέντρων και των θάμνων που υπάρχουν ακόμη, την καθαριότητα του χώρου γενικά, η εικόνα της εγκατάλειψης θα μπορούσε να σταματήσει. Έτσι το νεκροταφείο της Λευκάδας όχι μόνο θα υποδηλώνει τον σεβασμό των κατοίκων της Λευκάδας προς τους νεκρούς του τόπου, αλλά θα γίνει και ένας χώρος της πόλης άξιος επίσκεψης, τόσο για τους ντόπιους, όσο και για τους ξένους επισκέπτες του νησιού.

Ίρις Αυδή-Καλκάνη

Δικηγόρος ε.τ. συγγραφέας

[1]Τόποι ξενάγησης είναι νεκροταφεία του Βουκουρεστίου, της Βαϊμάρης, του Παρισιού και πολλών άλλων πόλεων.

[2]Στην Ελλάδα το Α. νεκροταφείο της Αθήνας, αποτελεί από καιρό και τόπο ξενάγησης , ενώ τα νεκροταφεία της Σύρου, της Κέρκυρας, της Τήνου, είναι από τα πιο σημαντικά από την άποψη αυτή κοιμητήρια. Στους στους τουριστικούς οδηγούς την πόλης της Ζακύνθου, επίσης, όπου περιλαμβάνεται το μουσείο Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων, ως ένα από τα σημαντικά σημεία άξια επίσκεψης, αναφέρεται και ότι εκεί υπάρχουν και τα μαυσωλεία του Σολωμού και του Κάλβου και της συζύγου του δεύτερου.