HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΛευκάδα: Παρελθόν, παρόν και μέλλον

Λευκάδα: Παρελθόν, παρόν και μέλλον

Από την αρχαία Λευκάδα-Νήρικο, μια πόλη 20000 περίπου κατοίκων, (από τις μεγάλες πόλεις της αρχαιότητας), που βρισκόταν στη σημερινή θέση Κούλμος και που όφειλε την ακμή της στο ότι είχε καταστεί σπουδαίος κόμβος του διαμετακομιστικού εμπορίου από την Ανατολή προς τη Δύση κι ως τις μέρες μας δηλαδή σ’ένα χρονικό διάστημα 2000 και παραπάνω χρόνων η Λευκάδα δεν είχε μία δεύτερη ευκαιρία ανάπτυξης. (Όσοι χρησιμοποιούν τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία δεν μας παρουσιάζουν ποιο ακριβώς χρονικό σημείο υπήρξε το μέγιστο της ακμής αυτής της πόλης, μέχρι το 31 π.Χ., οπότε ο Οκταβιανός Αύγουστος μετακίνησε βίαια τους πληθυσμούς για τον εποικισμό της αρχαίας Νικόπολης).

Αλλά η ανακάλυψη πρόσφατα και του αρχαίου θεάτρου στη θέση Κούλμος, ενός μεγάλων διαστάσεων θεάτρου,κατά τη γνώμη των αρχαιολόγων, υποδηλώνει τη δημογραφική ισχύ και την ακμή αυτής της πόλης.Το λιμάνι ανατολικά, μπροστά από την πόλη, που εκτεινόταν ως τη σημερινή Λυγιά και ο πορθμός (ο Διώρυκτος), που άνοιξαν οι Κορίνθιοι (700 ή 600 π.Χ.), ήταν ένας από τους βασικότερους θαλάσσιους δρόμους κατά μήκος του Ιονίου και της Αδριατικής. (Η ύπαρξη του θεάτρου ήταν ήδη γνωστή από το 1901, όταν το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Κruge, πραγματοποίησε διερευνητικές τομές στις πλαγιές του Κούλμου. Dorpfeld, Alt Ithaka (1927), Ι,156, 157,267)-Εισήγηση της Γεωργίας Πλιάκου, Η Αρχαία πόλη Λευκάς, Το άστυ και η ευρύτερη περιοχή του, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Πρακτικά Δ’ Συμποσίου, Οι πρωτεύουσες της Λευκάδας, Αθήνα 2001, σ. 21 κ.ε. Προηγείται η εκτενής μελέτη του ιστορικού Πάνου Γ. Ροντογιάννη, Οι πρωτεύουσες της Λευκάδος, (Ανάτυπο από τον τόμο Ζ, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήναι 1988),από την οποία το Δ’ Συμπόσιο έλαβε τη θεματική του).

(Η πιο αρχαία πόλη της Λευκάδας, με διάρκεια ζωής πολλών εκατονταετιών, βρισκόταν στη θέση του σημερινού Νυδριού, Π.Γ. Ροντογιάννη, ό.π., σ.42. Για το Ομηρικό Ζήτημα και την πληρέστερη εικόνα της περιοχής Νυδριού, βλ. W.Dorpfeld, Alt Ithaka, Munich 1927. Απόδοσις του έργου Alt Ithaka και σχόλια υπό Βασ. Ε. Φραγκούλη, Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, τ. Β’ 1972, Αθήναι 1973).

1

Από την εποχή της ακμής της αρχαίας Νηρίκου, μόλις στις μέρες μας η Λευκάδα έχει και πάλι μια μεγάλη ευκαιρία για τη λεγόμενη «βιώσιμη» ανάπτυξη (αειφόρο ανάπτυξη, πράσινη ανάπτυξη), είναι όροι που κυριαρχούν γενικώς στις φαινομενικά τουλάχιστον, καλές παγκόσμιες προθέσεις. Ποιες ακριβώς είναι οι προϋποθέσεις αυτής της ανάπτυξης, καθώς η Λευκάδα βρέθηκε και πάλι να διασυνδέεται με σπουδαίους δρόμους και καθώς διαθέτει ένα ανεπανάληπτο φυσικό περιβάλλον (που εξαιρετικά επηρεάζει, εκτός των άλλων, και την πνευματική δημιουργικότητα και έχει αναδείξει μεγάλες προσωπικότητες του πνεύματος, διεθνούς εμβέλειας).
Α. Ένα πρόγραμμα διάσωσης του φυσικού περιβάλλοντος, και του ορεινού όγκου της Λευκάδας και των παραλίων και των θαλασσών. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, Λευκαδίτες και μη, που μπορούν να συνδράμουν αυτό το γιγαντιαίας σημασίας έργο, όχι απλώς για την επιβίωση της Λευκάδας, αλλά για να μην ανακοπεί η μοναδική αυτή στην ιστορία της, νέα προοπτική.

Η διάσωση των θαλασσών έχει άμεση σχέση με τη λειτουργία των βιολογικών σταθμών. Η διεθνώς προτεινόμενη λύση είναι μία και μόνο: τα λύματα να διατίθενται μόνο για άρδευση και για αναδασώσεις άγονων περιοχών. Ο,τιδήποτε άλλο θα αποβεί καταστροφικό άκρως για τη Λευκάδα. Εκτός των άλλων, εξοικονομούνται μεγάλες ποσότητες νερού. Και επειδή η Λευκάδα κατά τους θερινούς μήνες αρχίζει να εμφανίζει ήδη έλλειψη νερού, το όλο ζήτημα διασυνδέεται και με τη χρησιμοποίηση των υπόγειων υδάτων του νησιού και των λεγόμενων καρστικών πηγών. Στα πρακτικά του ΙΑ’ Συμποσίου της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών και στη θεματική Περιβάλλον και Οικονομία, ανάμεσα σε ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, υπάρχει και το θέμα: Το υδρο-αρδευτικό πρόβλημα των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών της Ελλάδας και η αξιοποίηση των υφάλμυρων καρστικών πηγών.(Το ζήτημα για τη Λευκάδα, είχε προτείνει ο καθηγητής Γεώργιος Π. Ροντογιάννης και το θέμα αναπτύσσει ο Αθανάσιος Ι. Μαραμαθάς). Στο κείμενο γίνεται μνεία και της καρστικής πηγής στη θέση «Ποτισές» της Λευκάδας, (μεταξύ Τσουκαλάδων και Αγίου Νικήτα), και προτείνονται δράσεις για τη μελέτη και αξιοποίηση της πηγής.

6

Είναι γνωστό σε όλους τους Λευκαδίτες, ότι η Λευκάδα διαθέτει μεγάλες ποσότητες υπόγειων υδάτων σε πολλές περιοχές, εντελώς αναξιοποίητες πλέον. Η απαρχή της αξιοποίησής τους πρέπει να γίνει το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς το υπάρχον δίκτυο, επειδή, σε αντίθετη περίπτωση, η Λευκάδα θα ξαναβρεθεί σε αδιέξοδο, καθώς, εκτός των άλλων αρνητικών στοιχείων, οι ποσότητες νερού από τις πηγές Αγίου Γεωργίου Πρέβεζας, από τις οποίες υδροδοτείται η περιοχή της Πρέβεζας και εν μέρει η Άρτα, πιθανόν βαίνουν ελαττούμενες.

Ένα σημαντικό ζήτημα ως προς το περιβάλλον είναι και η άμεση παρέμβαση για τη διάσωση της ακτής της περιοχής του Άη-Γιάννη, Κάστρου και Γύρας, που είναι η πιο εκτεταμένη ακρογιαλιά εύκολης και ακίνδυνης πρόσβασης. Σχετική μελέτη υπάρχει (Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών-Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος: Τεχνική Έκθεση για την Αντιμετώπιση του Προβλήματος της Διάβρωσης των Δ/Β.Δ. Παραλιών της Λευκάδας). Εξυπακούεται ότι περιλαμβάνονται και οι παραλίες που έχουν πληγεί από τον τελευταίο μεγάλο σεισμό.

5
Β. Αντισεισμικές κατασκευές: Από τις υπάρχουσες ιστορικές πηγές ως προς τους σεισμούς στη Λευκάδα, φαίνεται ότι κανένας δεν ξεπέρασε τα 6,5 Ρίχτερ. Και αν κρίνομε από τους τελευταίους μεγάλους σεισμούς, οι μηχανικοί της Λευκάδας επιτελούν άρτια επιστημονική δουλειά ως προς την αντισεισμικότητα των σημερινών κατασκευών. Βέβαια, τα κτίρια κάθε φορά πληγώνονται. Και επιπλέον, το σύστημα αντισεισμικότητας κάθε φορά μπορεί να βελτιώνεται σε σχέση με την ιδιομορφία της κάθε περιοχής. Κι εδώ θα μπορούσε να γίνει μία περαιτέρω ερευνητική προσπάθεια που να προσιδιάζει στην περιοχή της Λευκάδας με βάση και την όλη ως εδώ ιστορική εμπειρία και τις δυνατότητες της σημερινής τεχνολογίας.

Γ. Τα στερεά απόβλητα: Το όλο ζήτημα εντάσσεται στη διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος της Λευκάδας και κυρίως έχει άμεση σχέση με την προστασία της υγείας των κατοίκων της Λευκάδας. Οι τρόποι που το ζήτημα αντιμετωπίζεται στις μέρες μας έχουν περίπου ως εξής: α. Μονάδα μηχανικής διαλογής (αλουμίνια, πλαστικά, γυαλί, ξύλα κ.λ.π.). Γενικώς η κρατούσα έννοια είναι ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση. β. Κομποστοποίηση του υπολείμματος. Σ’αυτό μπορεί να συμπεριληφθεί και η λάσπη του βιολογικού. Αυτό το οργανικό φορτίο μπορεί να υποστεί αναερόβια χώνευση απ’όπου παράγεται βιαέριο, που παροχετεύεται άμεσα στο εμπόριο. (Αυτό ζήτησαν να πάρουν και οι Γερμανοί επιχειρηματίες, που επισκέφτηκαν πρόσφατα την Ελλάδα, εκτός από τον ήλιο και τον αέρα). Ό,τι απομένει, μετά τις παραπάνω διεργασίες, για υγειονομική ταφή, όπως μας πληροφορούν οι άνθρωποι που ερευνούν και διδάσκουν το αντικείμενο, είναι λίγο και αβλαβές.

Στη Γερμανία, Δανία, Ολλανδία…, υπάρχουν κερδοφόρες επιχειρήσεις, που χρησιμοποιούν τα στερεά απόβλητα, εκτός των άλλων, και ως σημαντική πηγή ενέργειας. Και λέγεται ότι οι δήμοι εκεί, ερίζουν «για το ποιος θα πρωτοπάρει τα σκουπίδια». Έτσι όπως τίθεται το ζήτημα, η Λευκάδα δεν μπορεί από μόνη της να το αντιμετωπίσει. Το οργανικό φορτίο-και γενικώς η ποσότητα των σκουπιδιών-είναι μικρή, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει μία επιχείρηση επεξεργασίας, που από το παραγόμενο προϊόν να καλύπτει τουλάχιστον τα έξοδα λειτουργίας της. Είναι προφανώς θέμα περισσότερων όμορων δήμων και μεγάλων δήμων για να αντιμετωπιστεί. Επομένως απαιτείται ένα νέο είδος σκέψης: συνεργασία των δήμων και γρήγορος, μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Αυτό που τόσο εύκολα πραγματοποιούν οι άλλες χώρες, θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει και η Δυτική Ελλάδα και ο Ελλαδικός χώρος γενικότερα. Αλλά ουσιώδες πρώτο βήμα, αυτού του «νέου» τρόπου σκέψης ως προς τα στερεά απόβλητα –που συζητιέται χρόνια τώρα-, είναι η σωστή απόρριψή τους εκ μέρους των πολιτών στους κάδους απορριμάτων: να διαχωρίζουν δηλαδή οι ίδιοι τα ανακυκλούμενα υλικά από το οργανικό φορτίο και να τα απορρίπτουν σε διαφορετικούς κάδους. Φαίνεται απαραίτητο πλέον να υπάρξουν εκτενή προγράμματα ενημέρωσης των πολιτών για την προώθηση της ανακύκλωσης.

3

Ένα σπουδαίο ζήτημα παραμένει πάντοτε η έννοια της περιβαλλοντικής παρακολούθησης, που ποσοτικοποιεί τα επίπεδα ανθρωπογενών ρύπων ή μικροβιακού φορτίου στο περιβάλλον, και που ουσιαστικά φαίνεται ότι παραμένει ανύπαρκτη. Αποτελεί όμως πρωταρχική ηθική –και νομική- υποχρέωση των ανθρώπων που ασκούν εξουσία, αλλά και του συνόλου της κοινωνίας. Αλίμονο για τις κοινωνίες μας, αν ο πολίτης καταστεί παντελώς ανύπαρκτος απέναντι στα μικρά και στα μεγάλα ζητήματα που αναφύονται καθημερινά.

Δ. Πολιτισμός: Εκτός από το θέατρο της αρχαίας Νηρίκου και άλλα γνωστά-και πολύ αξιοποιήσιμα σημεία-, η Λευκάδα, μέσα στα όσα έχει επιτελέσει ως τις μέρες μας, έχει και άλλες μεγάλες πολιτισμικές δυνατότητες: Ενδεχομένως θα μπορούσε να υλοποιηθεί η δημιουργία ενός Ινστιτούτου Διδασκαλίας της Ποίησης. Όχι μόνο για μεταπτυχιακούς φοιτητές, αλλά και κυρίως, για ανθρώπους που ασχολούνται με την ποίηση, παγκοσμίως. Και υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στον κόσμο που γράφουν ποίηση, και σε περιόδους ακμής και σε περιόδους παρακμής του πολιτισμού. Κι αυτό αποτελεί μια σημαντική ενέργεια και μάλιστα μια εξυψωτική ενέργεια του ανθρωπίνου όντος. Θα μπορούσε, με πυρήνα το Ινστιτούτο Ποίησης, να πραγματοποιείται κατ’έτος στη Λευκάδα ένα είδος Φεστιβάλ Ποίησης, με την έννοια ότι η ποίηση θα έχει εδώ μια ζωντανή παρουσία. Η προσέλευση θα είναι τεράστια και πολλαπλώς χρήσιμη, όπου εκτός των άλλων, θα μπορεί να τεθούν και όλα τα μεγάλα ζητήματα της τέχνης και του πολιτισμού ή ακόμα και μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, όπως αυτό της κατανομής και ανακατανομής του παγκόσμιου πλούτου, της παγκόσμιας ειρήνης, που είναι συμβατό και με την όλη πολιτισμική παράδοση της Λευκάδας.

Η Λευκάδα θεωρείται αυτή τη στιγμή ως ένα από τα πλέον αναπτύξιμα νησιά της Μεσογείου. Πέρα από τη φιλολογία του πολιτισμού, που είναι κάτι το εξαιρετικά σημαντικό -και πρακτικά χρήσιμο- πολιτισμός είναι η διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος της Λευκάδας, είναι ο αγώνας γι’αυτή τη διάσωση, είναι η διασφάλιση της υγείας και της οικονομικής επιβίωσης για τις γενιές που έρχονται. Είναι η αναγωγή της σκέψης μας σε μια νέα αντίληψη των πραγμάτων, πέρα από τις κρατούσες ως εδώ, ξεπερασμένες αντιλήψεις και πρακτικές. Και σ’αυτό, και οι νεότερες γενιές οφείλουν να έχουν την ενεργητική τους συμμετοχή.

Σπύρος Βρεττός

Προηγουμενο αρθρο
Επίσκεψη του Υφυπουργού Οικονομίας Αλέξη Χαρίτση στη Λευκάδα
Επομενο αρθρο
Το εκκλησάκι της κυρούλας του βράχου το 1956

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.