Λευκάδα 1909: Μεγάλη πυρκαγιά – Αποτέφρωση αρτοποιείου – Ο πανικός των κατοίκων – Η στάση ενός ενωμοτάρχη

Εφημερίδα «Σκρίπτ», Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 1909

Περί το μεσονύκτιον του παρελθόντος Σαββάτου 24 τρέχοντος συχνοί πυροβολισμοί και κωδωνοκρουσίαι πένθιμοι ανεστάτωσαν την πόλιν. Οι πρώτοι προσδράμοντες αντελήφθησαν ολόκληρον το εν τη αγορά αρτοποιείον των κ.κ.Αδελφών Ρομποτή καιόμενον. Αι φλόγες ανυψούμεναι υπέρ την οροφήν ηπείλουν πάσας τας παρακειμένας οικίας και δη το κατάστημα ένθα η Φιλαρμονική μας Εταιρία.

Ο θόρυβος και αι φωναί ήγειραν την πόλιν επί ποδός και κατωρθώθη να διασώσωσιν οι εισελθόντες τον ίππον των ιδιοκτητών, αρκετά άλευρα και διάφορα άλλα αντικείμενα όσα ηδυνήθησαν. Άπασαι αι αρχαί έσπευσαν επί τόπου μετ’ ενόπλου δυνάμεως και αμέσως ετοποθέτησαν φρουρούς εις τας εκκενουμένας οικίας.

Εν τω μεταξύ τούτω, η οικία του κ. Στεφανίτζη εκκενούτο, η οικία της κ. Ασπρογέρακα και καθ’ όλας τας διευθύνσεις έβλεπέ τις μεταφερόμενα επί φορτηγών αμαξώ και επ’ώμων, έπιπλα, σκεύη και διάφορα αντικείμενα.

Μία σύγχυσις γενική, μία ταραχή, ένας ολόκληρος πύργος Βαβέλ η νύκτα εκείνη. Η κεντρική μας πλατεία υπερεπληρώθη κόσμου πάσης ηλικίας και τάξεως, πλησιέστατα ταύτης ευρισκομένου του αναφλεχθέντος αρτοποιείου.

Εν τούτοις οι πολίται έδειξαν απαράμιλλον αυτοθυσίαν, μετά θάρρους δε ανεπήδων εις τας στέγας και τας οροφάς των παρακειμένων του αρτοποιείου οικημάτων και μετά μεγάλης όντως καρτερίας ηγωνίζοντο να κατασβέσωσι το υποβόσκον πυρ.

Εκ των πρώτων εισώρμησεν εντός του καιομένου αρτοποιείου ο δραστήριος ενωμοτάρχης μας κ. Στέφανος Βοβολίνης, όστις με κίνδυνον της ιδίας του ζωής ημύνετο κατά του παμφάγου πυρός.

Εις τον συγκεχυμένον θόρυβον των φωνών και των επικλήσεων ηκούετο ευκρινεστέρα η φωνή του Βοβολίνη, διατάσσοντος ωθούντος, απανθρακωθείσας δοκούς,καταρρίπτοντος καταρρέοντας τοίχους, επιβλέποντος επί των κατεδαφιζόντων, αεικίνητος και τολμηρότατος τρέχων έξω,εντός, άνω και τρόπον τινά καθησυχάζων και ενθαρρύνων. Σχεδον ήτο ο ήρως όλων των εκεί αγωνιζομένων εν μέσω των φλογών.

Ο δήμαρχος Λευκαδίων φιλοπονότατος.Κατώρθωσε να παρατάξη εν βραχεί χρόνου διαστήματι την αντλίαν του δήμου καίτοι εις τοιαύτας περιστάσεις ούσαν ανεπαρκή. Πρώτην ήδη φοράν είδομεν δήμαρχον να εργάζηται επί της αντλίας ως αχθοφόρος. Πρώτην ήδη φοράν είδομεν τόσον εκδηλούμενον ενδιαφέρον από τον δήμαρχον υπέρ της κατασβέσεως της πυρκαϊάς. Εύγε εις τον δήμαρχόν μας. Αλλά εύγε και εις τον κ. Βοβολίνην τον ακούραστον και ριψοκίνδυνον τούτον στρατιώτην του καθήκοντος.

Εις τους πολίτας οι οποίοι τοσάκις ερριψοκινδύνευσαν την ζωήν των και ηγωνίσθησαν (εις δε εξ αυτών ο Πέτρος Μαλανδρής ετραυματίσθη εις τον πόδα σοβαρώς) και οι οποίοι μέχρι πρωίας επάλαιον με το παμφάγον και καταστρεπτικόν πυρ, όσα εύγε και αν είπομεν δεν αντιπροσωπεύουσι τας πολυτίμους αυτών υπηρεσίας.

Το πυρ κατέστρεψε το παρακείμενον κατάστημα ένθα το πρακτορείον της «Πυλάρου» και μέρος της δυτικής πλευράς του καταστήματος ένθα η φιλαρμονική μας. Όλως αδίκως όμως και αδικαιολογήτως κατεστράφησαν τα πλησίον κείμενα, αλλά επόμενα άλλα καταστήματα του ιδιοκτήτου συμπολίτου μας κ. Αριστομένους Αλβανίτου ιατρού. Απορούμεν μάλιστα, πως δεν ηρωτήθη παρά των αρμοδίων αφού ήτο παρών και άμεσος κίνδυνος εν προκειμένω δεν υπήρχεν. Ή έπραξαν τούτο δια να ευχαριστήσουν τον γείτονα δικηγόρον;

Τέλος χάριν εις την αυτοθυσίαν και παραδειγματικήν αυταπάρνησιν των πολιτών, εις τον ζήλον και το ριψοκίνδυνον του ενωμοτάρχου κ. Βοβολινη, όστις κατεμωλωπίσθη και κατέστρεψε τα ενδύματά του, αψηφών τον κίνδυνον, και εις την κατά την εσπέραν εκείνην επικρατούσαν νηνεμίαν,επετεύχθη η κατάσβεσις του πυρός, αφού τούτον κατέστρεψεν ολόκληρον το αρτοποιείον, το παρακείμενον πρακτορείον της «Πυλάρου και την δυτικήν πλευράν του καταστήματος της Φιλαρμονικής.

Αι ζημίαι ανέρχονται εις 20.000 δραχμάς. Και το μεν αρτοποιείον ανήκεν εις τον ζάμπλουτον Σκιαδαρέσην το δε, ένθα το πρακτορείον της «Πυλάρου» εις την άκληρον του τόπου μας Αννέταν χήραν Τσαρλαμπά. Ελπίζομεν ότι το δίδαγμα τούτο θέλει αναγκάσει τους αρμοδίους να λάβωσι τα κατάλληλα μέτρα προς πρόληψιν άλλων σπουδαιοτέρων.

Ευχαριστούμε τον Μάκη Μελά για την πρόταση του για τη δημοσίευση του θέματος. Προσπαθήσαμε με την βοήθεια των παρακάτω πηγών να εντοπίσουμε την ακριβή τοποθεσία του φούρνου.

Εκδοχή Α’

«Η ΦΕΛ πρωτοστεγάστηκε σ’ ένα τριώροφο σπίτι (μαζί με το ισόγειο) που είχε ένα μακρύ ξύλινο μπαλκόνι (μπότζο) πέρα- πέρα σ’ όλη την πρόσοψη στον τελευταίο όροφο. Το σπίτι ήταν ιδιοκτησία του Ευστ. Σούρμπη και βρισκόταν στο κέντρο της νοτιοανατολικής πλευράς της Κεντρικής Πλατειάς απέναντι από την εκκλησία του Αϊ Σπυρίδωνα, στη θέση που είναι σήμερα (1985) το παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου..»*

* Φιλαρμονική Λευκάδας: Αντώνη Π. Φίλιππα, Αθήνα 1985.

Εκδοχή Β’

Όπως ισχυρίζεται ο συνεργάτης μας Νίκος Βαγενάς -υπάρχει λεπτομερής αναφορά για τους φούρνους της Λευκάδας στο βιβλίο του «Πάτρια Ίχνη»- στην κεντρική Πλατεία δεν ενδείκνυται εκείνη την εποχή η ύπαρξη φούρνου. Οι πρώτοι θαμώνες της πλατείας ήταν οι άρχοντες του νησιού. Κατά τον ίδιο, η ΦΕΛ στεγάζονταν και μέχρι την δεκαετία του 1950 σε κτίριο της αγοράς ευρισκόμενο στο σημείο που είναι σήμερα το φωτογραφείο του «Σάκη Ζιώγα» στον πάνω όροφο. Δίπλα υπήρχε στη δεκαετια του 1950 ο φούρνος του Σπυρ. Γληγόρη «Μπελέλη». Πολύ πιθανόν αποτελούσε συνέχεια του φούρνου των αδελφών Ρομποτή» **

Αυτή η εκδοχή δείχνει να ταιριάζει περισσότερο και με την περιγραφή της εφημερίδας.

** Νίκος Βαγενάς: «Πάτρια Ίχνη – ψηφίδες από τη Λευκάδα του χτες», εκδόσεις fagotto books, Λευκάδα 2014.