Μια παλιά (αλλά διαχρονικά επίκαιρη) ιστορία: Κολούειν τα υπερέχοντα*

ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ (ΑΛΛΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ) ΙΣΤΟΡΙΑ
Κολούειν τα υπερέχοντα Ή: ανταλλαγή τυραννικού know how

Του Δημήτρη Σπ. Τσερέ

Ηροδότου Ιστορίαι V & 92: Ο Κορίνθιος Σωσκλής στη σύνοδο των συμμάχων της Σπάρτης παίρνει τον λόγο και διαμαρτύρεται γιατί οι Σπαρτιάτες έχουν αποφασίσει να ενεργήσουν ώστε να επαναφέρουν στην Αθήνα (στην οποία, μετά την πτώση των Πεισιστρατιδών, λάμπει το άστρο του Κλεισθένη, του θεμελιωτή της αθηναϊκής δημοκρατίας) τον εξόριστο τύραννο Ιππία με το σκεπτικό ότι η μεγάλη αντίπαλός τους, η Αθήνα, εάν έχει πολίτευμα «τυραννικό», θα είναι πιο αδύνατη και, ως εκ τούτου, αναγκασμένη να «πειθαρχεί» στα κελεύσματα των Σπαρτιατών και των συμμάχων τους. Το επιχείρημά του Σωσκλή είναι δεν υπάρχει τίποτα πιο άδικο και εγκληματικό στον κόσμο από τους τυράννους. Και για να γίνει πιστευτός από τους ακροατές του, αφηγείται την εμπειρία των Κορινθίων από τους δικούς τους τυράννους, τους Κυψελίδες.

Στην αφήγηση αυτή περιλαμβάνεται και η παρούσα «ιστορία»: ο γνωστός τύραννος της Κορίνθου Περίανδρος έστειλε απεσταλμένο σε έναν άλλο επιφανή «συνάδελφό» του, στον τύραννο της Μιλήτου Θρασύβουλο, για να μυηθεί στην «τεχνογνωσία» του «συναδέλφου» (που προφανώς θεωρούνταν εξπέρ στην απεχθή «τέχνη» του «τυραννείν»), η οποία θα του επέτρεπε να ισχυροποιήσει και να εξασφαλίσει και τη δική του τυραννίδα επί του τραχήλου των Κορινθίων. Η ενημέρωση που έκανε ο Θρασύβουλος στον απεσταλμένο του Περίανδρου είναι πολύ πρωτότυπη. Διαβάστε την παρακάτω (και στο πρωτότυπο και στη μετάφραση), όπως μας την αφηγείται ο πατέρας της Ιστορίας με έναν υποδόρια ειρωνικό τρόπο:

Α. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ὁ τοίνυν Περίανδρος κατ᾽ ἀρχὰς μὲν ἦν ἠπιώτερος τοῦ πατρός, ἐπείτε δὲ ὡμίλησε δι᾽ ἀγγέλων Θρασυβούλῳ τῷ Μιλήτου τυράννῳ, πολλῷ ἔτι ἐγένετο Κυψέλου μιαιφονώτερος. Πέμψας γὰρ παρὰ Θρασύβουλον κήρυκα ἐπυνθάνετο ὅντινα ἂν τρόπον ἀσφαλέστατον καταστησάμενος τῶν πρηγμάτων κάλλιστα τὴν πόλιν ἐπιτροπεύοι. Θρασύβουλος δὲ τὸν ἐλθόντα παρὰ τοῦ Περιάνδρου ἐξήγαγε ἔξω τοῦ ἄστεος, ἐσβὰς δὲ ἐς ἄρουραν ἐσπαρμένην ἅμα τε διεξήιε τὸ λήιον ἐπειρωτῶν τε καὶ ἀναποδίζων τὸν κήρυκα κατὰ τὴν ἀπὸ Κορίνθου ἄπιξιν, καὶ ἐκόλουε αἰεὶ ὅκως τινὰ ἴδοι τῶν ἀσταχύων ὑπερέχοντα, κολούων δὲ ἔρριπτε, ἐς ὃ τοῦ ληίου τὸ κάλλιστόν τε καὶ βαθύτατον διέφθειρε τρόπῳ τοιούτῳ. Διεξελθὼν δὲ τὸ χωρίον καὶ ὑποθέμενος ἔπος οὐδὲν ἀποπέμπει τὸν κήρυκα. Νοστήσαντος δὲ τοῦ κήρυκος ἐς τὴν Κόρινθον ἦν πρόθυμος πυνθάνεσθαι τὴν ὑποθήκην ὁ Περίανδρος. Ὁ δὲ οὐδέν οἱ ἔφη Θρασύβουλον ὑποθέσθαι, θωμάζειν τε αὐτοῦ παρ᾽ οἷόν μιν ἄνδρα ἀποπέμψειε, ὡς παραπλῆγά τε καὶ τῶν ἑωυτοῦ σινάμωρον, ἀπηγεόμενος τά περ πρὸς Θρασυβούλου ὀπώπεε. Περίανδρος δὲ συνεὶς τὸ ποιηθὲν καὶ νόῳ σχὼν ὥς οἱ ὑπετίθετο Θρασύβουλος τοὺς ὑπερόχους τῶν ἀστῶν φονεύειν, ἐνθαῦτα δὴ πᾶσαν κακότητα ἐξέφαινε ἐς τοὺς πολιήτας. ὅσα γὰρ Κύψελος ἀπέλιπε κτείνων τε καὶ διώκων, Περίανδρός σφεα ἀπετέλεσε.

Β. Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Λοιπόν, αυτός ο Περίανδρος στην αρχή ήταν πιο καλοσυνάτος απ᾽ τον πατέρα του τον Κύψελο. Από την ώρα όμως που έστειλε απεσταλμένο και σχετίστηκε με τον Θρασύβουλο, τον τύραννο της Μιλήτου, έγινε πολύ πιο αιμοβόρος απ’ αυτόν. Έστειλε δηλαδή απεσταλμένο του στον Θρασύβουλο και ρωτούσε να μάθει με ποιό τρόπο θα εξασφάλιζε μεγαλύτερη σταθερότητα στο καθεστώς του και θα κυβερνούσε όσο γίνεται καλύτερα την πόλη.

Και ο Θρασύβουλος πήρε τον άνθρωπο, που ήρθε από τον Περίανδρο, έξω από την πόλη και, αφού μπήκαν σε ένα χωράφι με σπαρτά, αφενός διέσχιζε τα μεστωμένα στάχυα ρωτώντας και ξαναρωτώντας και μπερδεύοντας τον απεσταλμένο, ποιός λόγος τον έφερε από την Κόρινθο, αφετέρου, έτσι και έβλεπε κάποιο στάχυ να υψώνεται πάνω απ᾽ τ᾽ άλλα, το τσάκιζε και τσακίζοντάς το τό έριχνε καταγής, συνεχώς· Στο τέλος μ᾽ αυτόν τον τρόπο ρήμαξε τα πιο καμαρωτά και τα πιο ψηλά στάχυα. Κι αφού διέσχισε όλο το χωράφι και δεν έβγαλε λέξη απ᾽ το στόμα του, στέλνει πίσω τον απεσταλμένο. Όταν ο απεσταλμένος γύρισε στην Κόρινθο, ο Περίανδρος ανυπομονούσε ν᾽ ακούσει τη συμβουλή που του έφερε· Και ο απεσταλμένος τού είπε πως συμβουλή καμιά δεν του έδωσε ο Θρασύβουλος, κι ότι τα ᾽χει χαμένα μ᾽ αυτόν, γιατί τον έστειλε σ᾽ έναν άνθρωπο με σαλεμένο μυαλό, που ρήμαζε την ίδια τη σοδειά του, και του διηγιόταν τα καμώματα του Θρασύβουλου.

Αλλά ο Περίανδρος κατάλαβε αμέσως ότι μ’ αυτό, που έκανε ο Θρασύβουλος, τον συμβούλευε (εμμέσως πλην σαφώς) να σκοτώνει τους πολίτες εκείνους που ξεχωρίζουν απ᾽ τους άλλους. Και τότε έδειξε τη σκληρότητά του απέναντι στους συμπολίτες του σ᾽ όλη της τη μεγαλοπρέπεια. Γιατί, ό,τι είχε αφήσει ο Κύψελος με τους φόνους και τους κατατρεγμούς το αποτελείωσε ο Περίανδρος.

Τα συμπεράσματα ανήκουν στον αναγνώστη.

* Να κόβεις αυτά που εξέχουν, που είναι πιο ψηλά.