Νίκος Θέμελης: Ένα πνευματικό ον, ένας στοχαστής

Ήταν πνευματικό ον, ένας στοχαστής.. «“Πώς να δώσουμε απαντήσεις όταν δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει;”. Παραφράζοντας τη θέση του Φόιερμπαχ στη τελευταία συνέντευξη του στο ΒΗΜΑ ο Νίκος Θέμελης εξέφραζε την αγωνία του για την ευθύνη των διανοουμένων, όχι τόσο να καταγγείλουν αλλά « να ερμηνεύσουν και να συμφωνήσουν στην ερμηνεία και ας διαφωνήσουν στο διά ταύτα». Έδειχνε απογοητευμένος για το που βαδίζει η πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας. «Πίσω από μια κακή άρχουσα κουλτούρα», έλεγε στο «κρύβεται μια χωλή και καταστρεπτική παιδεία. Αυτή η άρχουσα κουλτούρα υπονομεύει την ύπαρξη δημιουργικών δυνάμεων, υγιών δομών, λειτουργίες θεσμών, συμπεριφορές ηγεσιών κτλ». Η έλλειψη παιδείας ήταν γι’ αυτόν το θεμέλιο πάνω στο οποίο έπρεπε να κτίσουμε μια νέα Ελλάδα.

Ως λογοτέχνης ο Νίκος Θέμελης κατάφερε με το πρώτο του βιβλίο «Η αναζήτηση» να κάνει την έκπληξη, καθώς εμφανίστηκε από το πουθενά για να θέσει τις βάσεις ενός μεγάλου ολοκληρωμένου μυθιστορήματος, που θα συμπληρωθεί με ακόμα δύο τόμους, την «Ανατροπή» και την «Αναλαμπή». Το κύριο χαρακτηριστικό του λογοτεχνικού του έργου είναι η προσπάθεια να ερμηνεύσει λογοτεχνικά τις οικονομικοκοινωνικές συνθήκες ανάπτυξης της Ελλάδας, έχοντας σαν βάση μελέτης την πλούσια αστική παράδοση του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, των Παρευξείνιων χωρών , της Ρουμανίας κ.ά. Οι ήρωες του Νίκου Θέμελη μοιάζουν πολύ με τον ίδιο : αναζητούν απαντήσεις, συγκρούονται για τις ιδέες τους, κυνηγούν οράματα, ψάχνουν το παρελθόν για να καταλάβουν το σήμερα, για να σχεδιάσουν το μέλλον. Τα βιβλία του, φορτισμένα ιδεολογικά, δεν είναι παρά η κραυγή ενός ανθρώπου που ορκίζεται στις αξίες και που θυσιάζεται γι αυτές.

Ως πολιτικός ο Νίκος Θέμελης για χρόνια πλάι στον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, ήταν η νηφάλια σκέψη, ο δεύτερος προβληματισμός- αυτός που δεν παρασύρεται από τα γεγονότα, ο σκεπτικιστής. Άνθρωπος του διαφωτισμού, ευρωπαϊστής, ορθολογιστής ήταν ο εκείνος που με την αθόρυβη παρουσία του επέβαλε ένα ήθος πολιτικής, που ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με αυτό που κυριάρχησε στα χρόνια της χρηματιστηριακής τρέλας.

Ο Νίκος Θέμελης είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μετά το στρατιωτικό του συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1975 έκανε και το Διδακτορικό του σε θέματα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Από το 1981 υπήρξε συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, ακολουθώντας τον στα υπουργεία Γεωργίας, Εθνικής Οικονομίας, Παιδείας, Βιομηχανίας και στα πρωθυπουργικά του καθήκοντα μεταξύ 1996-2004.

Εκτός από τον χώρο της πολιτικής και της επιστήμης τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονταν στη ζωγραφική, στη μουσική και στη λογοτεχνία. Τα μυθιστορήματά του “Η αναζήτηση” (1998), ” Η ανατροπή” (2000), “Η αναλαμπή” (2003), “Για μια συντροφιά ανάμεσά μας” (2005), “Μια ζωή δυο ζωές” (2007) και “Οι αλήθειες των άλλων” (2008), «Η συμφωνία των ονείρων» (2010) γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και μερικά από αυτά εκδόθηκαν στα γερμανικά, στα ιταλικά, στα τουρκικά και στα ρουμανικά.

Το 2000 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, με το Βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού “Διαβάζω” για το μυθιστόρημά του “Η Ανατροπή” και με το βραβείο “πρωτοποριακής δημιουργίας – Γιάννος Κρανιδιώτης” στη Λευκωσία το 2009.

Ο Νίκος Θέμελης πέθανε στις 20 Αυγούστου 2011, σε ηλικία 64 ετών, έπειτα από μακρόχρονη μάχη με τον καρκίνο.