HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΞένοι περιηγητές έγραψαν για τη Λευκάδα (1682,1802,1817)

Ξένοι περιηγητές έγραψαν για τη Λευκάδα (1682,1802,1817)

1682: Τζωρτζ Γουέλερ

Η παράξενη γεωγραφία της Λευκάδας

Αναγκαστήκαμε ν’ αράξουμε σ’ ένα λιμάνι της που λέγεται Χυμένο, (έτσι λαθεμένα αναφέρει το γνωστό λιμάνι Εγκλιμενό), το καλύτερο του νησιού με καλό βάθος και άνετο αγκυροβόλιο. Από εκεί θα μας πηγαίνανε να δούμε το φρούριο και για το σκοπό αυτό πήραμε ένα πλοιάριο, ονομαζόμενο μονόξυλο. Για να φτάσουμε κωπηλατήσαμε τέσσερις με πέντε ώρες κατά μήκος του στενού καναλιού που χωρίζει το νησί από την στεριά.

Ο Στράβωνας αναφέρει ότι στην αρχαιότητα ήταν ενωμένο με τη στεριά και ότι το κανάλι ανοίχτηκε για να το αποκόψει, πράγμα που είναι αρκετά πιθανό εφόσον στο στενότερο σημείο η απόσταση δεν ξεπερνά τα πενήντα βήματα ενώ το βάθος, σχεδόν παντού, δεν υπερβαίνει τα τρία με τέσσερα πόδια. Σ’ αυτό το σημείο που το κανάλι στένευε βρισκόταν η αρχαία πόλη της Λευκάδας, σ’ ένα ύψωμα ένα μίλι από τη θάλασσα. Κάποια ερείπια της είναι ακόμα ορατά. Για λιμάνι της είχε το κανάλι σ’ όλο του το μήκος και ιδιαίτερα τα σημεία όπου το βάθος ήταν μεγαλύτερο.

 Η περιοχή του Κάστρου και της Αμαξικής την εποχή της Τουρκοκρατίας
Η περιοχή του Κάστρου και της Αμαξικής την εποχή της Τουρκοκρατίας

Το φρούριο είναι καλό και έχει μερικούς στρογγυλούς προμαχώνες που υψώνονται γύρω από ένα χώρο πολύ χαμηλό. Αλλά η ιδιαιτερότητά του είναι ότι δεν είναι προσβάσιμο ούτε από ξηρά ούτε από θάλασσα εκτός κι αν χρησιμοποιήσει κανείς αυτά τα μονόξυλα, ή αλλιώς μικρές βάρκες που το βύθισμά τους είναι μικρότερο από ένα πόδι. Μία τάφρος πλάτους τριάντα – σαράντα ποδιών το χωρίζει από δυο νησιά που είναι σαν προάστια του κάστρου και στα οποία μένουν Τούρκοι και ‘Έλληνες. Τα σπίτια τους είναι πολύ χαμηλά και ξύλινα. Αλλά ως αντιστάθμισμα, οι ίδιοι είναι πολύ καλοντυμένοι και ξακουστοί πειρατές στις γύρω θάλασσες.

Ο Πασάς του Μωριά ήρθε φέτος και τους έκαψε τις μικρές γαλέρες τους. Αφήσαμε το πλοιάριό μας στην ακτή και πήγαμε στην Αγία Μαύρα μέσω ενός υδραγωγείου μήκους ενός μιλίου που λειτουργεί ως γέφυρα γι’ αυτούς που πηγαίνουν στο νησί με τα πόδια παρόλο που το πλάτος του δεν είναι πάνω από μια γυάρδα και δεν έχει πουθενά να πιαστείς.

Πράγμα που θα ‘κανε και τον πιο θαρραλέο να τρέμει να το περάσει ιδιαίτερα μάλιστα στην ιδέα ότι μπορεί να συναντήσει εκεί πάνω κάποιον άλλον. Γιατί ίσα που χωράνε δυο άνθρωποι να σταθούνε.

Λευκάδα. Άποψη από την ακρόπολη της αρχαίας πόλης (Santa Maura, from the upper Acropolis of ancient city of Leucadia), έγχρωμη χαλκογραφία (ακουατίντα), 61 Χ 38, σχεδίασε ο J. Cartwright, χάραξαν και χρωμάτισαν οι R. Havell και υιός, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη
Λευκάδα. Άποψη από την ακρόπολη της αρχαίας πόλης (Santa Maura, from the upper Acropolis of ancient city of Leucadia), έγχρωμη χαλκογραφία (ακουατίντα), 61 Χ 38, σχεδίασε ο J. Cartwright, χάραξαν και χρωμάτισαν οι R. Havell και υιός, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Στο κάστρο και τα προάστια ζουν πάνω από πέντε -έξι χιλιάδες άνθρωποι. Αλλά δυσκολευτήκαμε πολύ με το φαγητό κι ευτυχώς που είχαμε πάρει μαζί μας ψάρια. Γιατί δεν βρήκαμε τίποτα πέρα από κακό κρασί, κακό ψωμί κι ακόμα χειρότερο τυρί.

Υπάρχουν περίπου τριάντα χωριά στο νησί που κατοικούνται από φτωχούς Έλληνες που καλλιεργούν τη γη και ψαρεύουν. Βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία ενός επισκόπου του οποίου τα έσοδα είναι προφανώς πενιχρά. Το νησί έχει αρκετές καλαμποκιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, αμυγδαλιές και βοσκοτόπια για τα ζώα και η περίμετρός του είναι περίπου τριάντα ή σαράντα μίλια.

1802-09: Συνταγματάρχης Γουίλιαμ Ληκ

Η πρωτεύουσα του νησιού

Λευκαδα 1859
Λευκαδα 1859

Η σύγχρονη πρωτεύσσα της Λευκάδας, που λέγεται Αμαξική, μοιάζει με το Μεσολόγγι και ως προς το γεγονός ότι βρίσκεται δίπλα σε λιμνοθάλασσα και ως προς τη μορφή των σπιτιών τα οποία είναι πολύ διαφορετικά από αυτά της Κέρκυρας, χτισμένα κυρίως με ξύλο πάνω σε μια υποδομή από πέτρα ή τούβλο με υπόστεγα που τα στηρίζουν ξύλινοι στύλοι. Τα περισσότερα είναι μονόπατα, χαρακτηριστικό που, όπως και η ξυλοκατασκευή, έχει υπαγορευτεί όπως λένε από την υψηλή συχνότητα των σεισμών. Στο βόρειο άκρο του δρόμου αυτού κοντά; στην αρχή του υδραγωγείου, βρίσκεται μαι μικρή πλατεία γνωστή ως Πιάτσα του Αγίου Μάρκου.

Από το άλλο άκρο ξεκινούν δυο δρόμοι κατάλληλοι για άμαξες για απόσταση δύο – τριών μιλίων ενώ στη συνέχεια γίνονται απλά μονοπάτια. Η Αμαξική ίσως να χρωστάει το όνομά της στο γεγονός ότι είναι το μέρος του νησιού στο οποίο αμάξια, δηλαδή τροχοφόρα οχήματα, χρησιμοποιούνται ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

Δωδεκάτη Σεπτεμβρίου

Διασχίσαμε τη λιμνοθάλασσα παρέα με τον κόμη Όριο, μέσα σε μια μικρή βάρκα χωρίς καρίνα και αβαθή η οποία πλέει χωρίς κανένα κίνδυνο κάτω από τις αψίδες του υδραγωγείου αν και έχουμε ένα δυνατό νοτιοδυτικό άνεμο. Το υδραγωγείο είναι τόσο στενό, που μερικές φορές, όταν ο άνεμος είναι πολύ δυνατός κάποιοι απρόσεκτοι ή μεθυσμένοι πέφτουν στο νερό και γεμίζουν λάσπες.

Η Λευκάδα (Leucade), χαλκογραφία, 10Χ 14,5 εκ., από την Έκδοση La Grecia di M. Pouqueville…, Venezia 1836.
Η Λευκάδα (Leucade), χαλκογραφία, 10Χ 14,5 εκ., από την Έκδοση La Grecia di M. Pouqueville…, Venezia 1836.

Οι Ρώσσοι της φρουράς, που μόλις έλαβαν χρήματα και ρούχα χρωστούμενα εδώ και ένα χρόνο, έχουν επικεφαλής ένα Ρώσσο συνταγματάρχη, που έχει μάθει κάποιες ιταλικές λέξεις στη Νάπολη και στα νησιά εδώ, και λέει ότι θα προτιμούσε το πιο άθλιο χωριό της Ρωσσίας από αυτόν τον απομονωμένο και δυσάρεστο τόπο.

Παλιά το κάστρο ήταν η έδρα της κυβέρνησης και υπήρχαν μέσα σπίτια για τους proveditori ordinario και extraordinario. Είναι χαμηλό και ο τοίχος πολύ λεπτός ιδιαίτερα από την πλευρά της λιμνοθάλασσας. Αλλά είναι καλά τοποθετημένο ώστε να προστατεύει το στενό ακριβώς εκεί όπου είναι εύκολα διαβατό από τα απέναντι υψώματα του Ξηρομέρου που λέγεται Λάμια, στην άκρη του οποίου υπάρχει ένας Τεκές Δερβίσηδων. Το στενό κανάλι εκτείνεται για δυο-τρία μίλια βόρεια του κάστρου και χωρίζεται από την ανοιχτή θάλασσα από μια συνέχεια της Πλάκας, η οποία τελειώνει στη νότια πλευρά της εισόδου του λιμανιού Δέματα ή Άγιος Νικόλας. Αυτό το λιμάνι που είναι το μοναδικό ανάμεσα στο Φισκάρδο και την Πρέβεζα, έχει τη σημασία του, αν και το βάθος του νερού είναι κατάλληλο για πλοία μόνο στην είσοδό του. Ανατολικά επικοινωνεί μέσω ενός στενού καναλιού με τη Λίμνη Βουλκαριά. Το κάστρο της Αγίας Μαύρας είναι το μοναδικό μέρος της δυτικής Ελλάδας όπου είδα να φυτρώνουν χουρμαδιές. Είναι η εποχή που δίνουν καρπό τώρα, ο οποίος όμως δεν ωριμάζει ποτέ εδώ.

DSCN2703

Η Λευκάδα παράγει μεγάλες ποσότητες αλατιού, και κρασί που επαρκεί όχι μόνο για την εγχώρια κατανάλωση αλλά και για εξαγωγή σημαντικών ποσοτήτων στην Κέρκυρα, την Πρέβεζα και άλλα μέρη.

Εκτός από τις αλυκές στο Καλιγόνι, υπάρχουν και μερικές μικρότερες κοντά στην πόλη. Οι εκτάσεις με το αλάτι χωρίζονται μεταξύ τους από εκτάσεις όπου δεν υπάρχει αλάτι. Το νερό που λιμνάζει εκεί και μέσα στα χαντάκια προκαλεί ελονοσία. Το αλάτι το συγκεντρώνουν σε πυραμίδες και το καλύπτουν με κεραμύδια. Στην Κέρκυρα σχηματίζουν λοφίσκους. Η επεξεργασία του εκεί δεν είναι τόσο καλή όσο εδώ, ούτε και το αλάτι τους εκτιμάται όσο το εδώ.

1817-18: Πήτερ Έντμουντ Λώρεντ

Άρρωστος και σε καραντίνα

Υγειονομείο Λευκάδας (Λιθογραφία)
Υγειονομείο Λευκάδας (Λιθογραφία)

Το απόγευμα της δεύτερης μέρας από την αναχώρησή μας, φτάσαμε στην πόλη της Αγίας Μαύρας. Δεν μας αφήσανε να ξεμπαρκάρουμε παρά μόνο αφού ο χειρούργος της Βρετανικής φρουράς που σταθμεύει στο νησί έκανε μια προκαταρτική εξέταση. Οι σύντροφοί μου, των οποίων η ανθρωπιά απαιτεί την παντοτινή μου ευγνωμοσύνη, με κουβαλήσανε στους ώμους μέχρι τη στεριά. Εκεί μας βάλανε σ’ ένα δωμάτιο σε καραντίνα για δεκατέσσερις μέρες. Πολλά χαρτιά που κρέμονταν στους τοίχους απομακρύνθηκαν και στην πόρτα τοποθετήθηκαν δυο Έλληνες φρουροί για να φροντίσουν ώστε να μην παραβιαστούν οι νόμοι σι σχετικοί με την καραντίνα.

Ο καθένας τους είχε από μια μακριά σιδερένια βέργα, που στο άκρο διαχωριζόταν και όπου στερεωνόταν το οποιοδήποτε γραπτό μήνυμά μας ώστε πριν παραδοθεί να απολυμανθεί δι’ υποκαπνισμού. Οι βρετανοί αξιωματικοί της φρουράς μας επισκεπτόταν καθημερινά, για να μας αποδείξουν την απλή κι αυθεντική φιλοξενία που είναι χαρακτηριστική του έθνους τους. Ο χειρουργός της φρουράς με παρακολούθησε με μεγάλη προσοχή και χάρη σ’ αυτόν ο πυρετός μου, παρόλο που δεν θεραπεύτηκε εντελώς, τουλάχιστον για ένα διάστημα υποχώρησε.

Οι φρουροί παραβίαζαν τους αυστηρούς νόμους της καραντίνας τόσο ξεδιάντροπα που πολλές φορές πιάσαμε τον υπηρέτη μας να παίζει μαζί τους χαρτιά. Από μας όμως αυτοί οι ευσυνείδητοι κύριοι δεν έπαιρναν το παραμικρό χαρτάκι αν πρώτα δεν του άλλαζαν το χρώμα από τον καπνό ή δεν το καίγανε και μερικώς κάποιες φορές.

199

line1

Το βιβλίο «Η Ελλάδα των ταξιδιωτών – Αναμνήσεις από μια Μαγεμένη Γη» ανθολόγηση Τζον Α. Τόμκινσον, κυκλοφόρησε, σχετικώς πρόσφατα, στα Αγγλικά στην Ελλάδα.[2008]Περιλαμβάνει κείμενα ταξιδιωτών που περιηγήθηκαν κατά καιρούς την Ελλάδα και καταγράφουν τις εντυπώσεις τους απ’ αυτή, με πρώτα στις σελίδες του, τα Ιόνια νησιά.
Στις σελίδες 49-51 τρεις ταξιδιώτες που βρέθηκαν σε διαφορετικές εποχές (1682, 1802, 1817) στη Λευκάδα, γράφουν τις εντυπώσεις τους γι’ αυτήν.

Δώρα Ι. Βουκελάτου
«Προκυμαία» τεύχος 3ο Ιούλιος – Σεπτέμβρης 2008.

Προηγουμενο αρθρο
Ανακοίνωση Συλλόγου Εργαζομένων Νοσοκομείου Λευκάδας
Επομενο αρθρο
Ένα μεσημέρι στης αμμόγλωσσας τα μέρη

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.