Οι καλικάντζαροι και το δέντρο της ζωής

Όλοι φαντάζομαι θα είχαμε ακούσει στα παιδικά μας χρόνια από τους μεγαλύτερους με ανάμειχτα συναισθήματα φόβου και περιέργειας, για τους καλικάντζαρους. Όλοι θα φοβηθήκαμε μήπως κάποια Χριστούγεννα καταφέρουν να τελειώσουν με επιτυχία το μοχθηρό σχέδιό τους.

Μια και πλησιάζουν Χριστούγεννα πάλι, ας ξαναθυμηθούμε τα παιδικά μας χρόνια και τις λαϊκές μας παραδόσεις που αφορούν τις μέρες που έρχονται.

Οι καλικάντζαροι είναι δαιμονικά όντα που παρουσιάζονται στη γη την παραμονή των Χριστουγέννων, αλωνίζουν και βασανίζουν τους ανθρώπους για δώδεκα ημέρες μέχρι τα Θεοφάνια που αγιάζονται τα νερά, και μετά επιστρέφουν στον σκοτεινό κάτω κόσμο τους.

Λένε πως η αρχή του μύθου βρίσκεται στα πολύ παλιά χρόνια. Οι Αρχαίοι πίστευαν πως όταν οι νεκροί εύρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή, έβγαιναν στον πάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.

Αργότερα οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα και έτσι κρυμμένοι πίσω από τις μάσκες πείραζαν τον κόσμο, έμπαιναν στα σπίτια και ζητούσαν ό,τι ήθελαν από τους νοικοκυραίους.

Οι περισσότεροι από τους ερευνητές από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα, υποστήριξαν ότι οι καλικάντζαροι δεν είναι αληθινά όντα. Ο Μιχαήλ Ψελλός, σε μικρή μελέτη του για τους καλικάντζαρους έγραψε ότι «ο φόβος και η προκατάληψη των αμόρφωτων ανθρώπων είναι εκείνο που γεννά τις φαντασίες των δαιμονικών».

Κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της έθιμα σχετικά με την εμφάνισή των καλικάντζαρων.

Στη Χίο, την παραμονή των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού φέρνει ένα μεγάλο ξύλο από τα χωράφια του και το βάζει μέσα στο σπίτι, στη μέση της κάμαρας. Το «Χριστόξυλο» όπως το λένε, το ραίνουν με αμύγδαλα και καρύδια (σύμβολο αφθονίας και γονιμότητας) που μαζεύουν τα παιδιά και τα τρώνε. Κατόπιν η νοικοκυρά βάζει το κούτσουρο στο τζάκι όπου θα καίγεται συνέχεια όλο το δωδεκαήμερο. Τη στάχτη που θα μαζέψουν τη ρίχνουν στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού για να προστατεύει από τα δαιμόνια.

Σε πολλά χωριά της Πελοποννήσου, από τη μέρα των Χριστουγέννων ζωγραφίζουν σε όλες τις πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού ένα σταυρό με κάρβουνο για να διώχνει τους καλικάντζαρους.

Στα Επτάνησα πιστεύουν ότι τα «λυκότσαρδα»ή «παγανά» είναι αόρατες δυνάμεις που μπορούν να κάνουν χιλιάδες κακά. Είναι τα κακοποιά σύνεργα του σκότους και των ποταμίσιων νερών, που παρουσιάζονται με το πρώτο άστρο των Χριστουγέννων, κι εξαφανίζονται με το αγίασμα των νερών, τα Φώτα.

Λέγεται πως ζουν όλο το χρόνο κάτω από τη γη, όπου και προσπαθούν με οποιοδήποτε τρόπο να κόψουν το ιερό δέντρο που τη βαστάει, το δέντρο της ζωής.

Το δέντρο της ζωής, είναι παγκόσμιο σύμβολο που υπάρχει σε πολλές πνευματικές παραδόσεις. Αποτελεί τον επιτυχημένο συμβολισμό της εικόνας του κόσμου αλλά και του κοσμικού άξονα ενός νοητού συνδέσμου μεταξύ ουρανού (πεδίο του Θεού), Γης και κάτω κόσμου. Συμβολίζει τον κύκλο του θανάτου και της ζωής σε πολλά επίπεδα.

Αντιπροσωπεύει την γονιμότητα, την αστείρευτη πηγή της ζωής, το διαρκώς αναγεννώμενο σύμπαν που καμιά δύναμη σ’ αυτόν τον κόσμο δεν μπορεί να σταματήσει.

Στέκει ψηλά και καμαρωτό
Οι ρίζες του είναι βαθιά μες τη γη
Αντανακλά το φως της μεγαλύτερης πηγής
Σκέψου μακρόπνοα
Πήγαινε σε ένα κλαδί
Θυμήσου τη θέση σου ανάμεσα σε όλα τα ζωντανά όντα
Αποδέξου με χαρά την αλλαγή των εποχών
Γιατί η κάθε σοδειά έχει τη δική της αφθονία
Η ενέργεια και η Γέννηση της Άνοιξης
Η ανάπτυξη και η Ευχαρίστηση του Θέρους
Η Σοφία του ν’ αφήνεις τα φύλλα να πέφτουν
Η Ανάπαυση και η Ήσυχη ανανέωση του Χειμώνα.

Το απόσπασμα από το ποίημα του Ηλάν Σαμίρ – Συμβουλή από ένα δέντρο.

Χρόνια Πολλά, υγεία και αγάπη σε όλους τους αναγνώστες.

Επιμέλεια: Ελένη Μ.Ματαράγκα

Πηγές:
Thesecretrealtruth.blogspot.com
sxoliastesxwrissynora.wordpress.com