Ο εφιάλτης και η ευκαιρία του Προσφυγικού

Του Κώστα Γιαννακίδη

Στο βυθό της Λέσβου υπάρχουν αυτή τη στιγμή τουλάχιστον 5.000 μηχανές σκαφών, με τα καύσιμα και τα λάδια τους. Κάποιος πρέπει να ασχοληθεί μαζί τους, με κόστος που δεν έχει υφίσταται ως σκέψη ή ως κωδικός. Πάνω ψηλά, στον αφρό της θάλασσας, δεν πρόκειται να δέσει κρουαζιερόπλοιο αυτό το καλοκαίρι. Ολες οι αφίξεις ακυρώθηκαν. Είναι απολύτως βέβαιο ότι κάποιοι άνθρωποι στο νησί βλέπουν στον ορίζοντα το καλοκαίρι να έρχεται με μαύρα πανιά. Ομως όταν η Λέσβος κάτσει να κάνει ταμείο, ας πούμε σε ένα χρόνο, δεν είναι εξίσου βέβαιο ότι οι εγγραφές θα έχουν αρνητικό πρόσημο. Η προσφυγική κρίση έχει φέρει κόσμο και δουλειές στο νησί. Τα καταλύματα είναι γεμάτα χειμώνα καιρό, τα διαθέσιμα σπίτια βρήκαν νοικάρηδες και τα εστιατόρια κάνουν τζίρους. Μη βλέπετε μόνο τους πρόσφυγες που έρχονται στα νησιά. Δείτε και αυτούς που έρχονται για να τους υποδεχθούν.

Η Γερμανία υποδέχθηκε σχεδόν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Οι Σύροι καπνίζουν, η διάθεση για διακοπή της κακής συνήθειας δεν είναι ακόμα δημοφιλής σε αυτούς τους πληθυσμούς. Η άφιξη τους στη Γερμανία θεωρείται ότι θα διασώσει την τοπική καπνοβιομηχανία. Μιλάμε για νέο αίμα, εθισμένο στη νικοτίνη που ήδη αναζητεί τη δόση του στα ευρωπαϊκά χαρμάνια.

Στην Ελλάδα αναμένεται να μείνουν 100.000 πρόσφυγες. Είναι αυτονόητο να επιχειρηθεί η διασπορά τους σε καταυλισμούς ανά τη χώρα. Θα ήταν δε πολύ λογικό να δημιουργηθεί, περίπου, ένας καταυλισμός σχεδόν σε κάθε πρωτεύουσα νομού ή, τέλος πάντων, με μεγάλη διασπορά στην επικράτεια της χώρας. Για τους ανθρώπους που θα μείνουν σε αυτούς τους καταυλισμούς θα είναι μία μικρή ή μεγάλη τραγωδία, ανάλογα με την ιστορία που έχει ο καθένας τους να διηγηθεί. Τι σημαίνει, όμως, όλο αυτό για την Ελλάδα; Τι μένει αν βάλουμε στην άκρη τις ξενοφοβικές και ρατσιστικές ακρότητες; Μήπως, τελικά, είναι το Προσφυγικό μία ευκαιρία για την Ελλάδα; Οχι μόνο για τα συμψηφιστικά της αξιολόγησης και του χρέους, αλλά για τη δυναμική επανεκκίνησης της οικονομίας. Μισό λεπτό, σπεύδω να εξηγηθώ.

Η δημιουργία των προσφυγικών καταυλισμών απαιτεί τη χρήση πόρων και υποδομών, την αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού και την παροχή υπηρεσιών logistics, καθαριότητας, ασφάλειας. Μπορείτε να φανταστείτε πόσοι άνθρωποι χρειάζονται και πόσες υπηρεσίες πρέπει να ενισχυθούν από προσωπικό; Δεν μιλάμε για καταυλισμό σεισμόπληκτων. Μιλάμε για μικρά χωριά που, κατασκευαστικά και λειτουργικά, πρέπει να έχουν χρονική προοπτική. Μην παίζουμε με τις λέξεις και την αλήθεια, οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους ήρθαν για να μείνουν. Ε, λοιπόν, η δημιουργία και η λειτουργία των καταυλισμών είναι ένα εγχείρημα που μπορεί να δώσει σπινθήρες ανάπτυξης, να παίξει το ρόλο του απινιδωτή πάνω στο ημιθανές σώμα της οικονομίας.

Εννοείται πώς για να συμβεί αυτό δεν χρειάζεται, απλώς, νέα πολιτική. Απαιτείται και νέα ματιά. Η πολιτική ηγεσία και η κοινή γνώμη αντιμετωπίζουν το Προσφυγικό, περίπου, ως θεομηνία. Ο,τι και αν είναι, ήρθε η στιγμή να το δουν ρεαλιστικά, ως μία κατάσταση που μπορεί να εξελιχθεί σε ευκαιρία. Αρκεί, φυσικά, ο επιχειρησιακός ερασιτεχνισμός να μην επενδυθεί με πολιτικό καιροσκοπισμό και μοιρολατρία. Ο εθνικός στόχος πρέπει πλέον να είναι σαφής και κυνικός: λεφτά. Πολλά λεφτά για την ανάπτυξη και τη λειτουργία των υποδομών. Θα τα περάσουν από την αξιολόγηση ή από αλλού; Ας τα περάσουν απ’ όπου θέλουν. Εμείς ας γίνουμε Τούρκοι.

«Σοβαρά μιλάς; – Οχι»

Σε άλλη χώρα, σε άλλο χρόνο, σε άλλο σύμπαν, το εγχείρημα εγκατάστασης -και ενσωμάτωσης- των προσφύγων θα μπορούσε να εξελιχθεί σε γοητευτικό πείραμα. Αν είχαν βρεθεί Σκανδιναβοί στη δύσκολη θέση μας, θα είχαν πιθανότητες να το γυρίσουν σε ευκαιρία. Εμείς; Για να είμαι ειλικρινής, στην πραγματικότητα δεν πιστεύω λέξη από όσα γράφω παραπάνω. Γιατί; Είτε δεν μπορούμε, είτε δεν ξέρουμε. Και, ως γνωστόν, δεν θέλουμε να μάθουμε. Οι καταυλισμοί θα είναι προχειροδουλειά του κερατά, στο δεύτερο χειμώνα κανείς δεν θα ασχολείται με τα παιδιά στις λάσπες και οι τοπικές κοινωνίες θα αρνούνται κάθε κουβέντα για ενσωμάτωση. Διάφοροι τύποι θα κάνουν πολιτική καριέρα πουλώντας μίσος, παπάδες θα χτυπάνε καμπάνες και θα λερώνουν τα γένια τους με βρομόλογα, ηλίθιες μάνες θα λένε στα παιδιά τους να μένουν μακριά από τους ξένους.