Ο Πάνος Κατωπόδης-Μπέλλας και το καρσάνικο κέντημα

Γράφει ο Παναγιώτης Σκληρός

Το κέντημα στην Καρυά, στο κεφαλοχώρι της Λευκάδας με τους επιστήμονες και την δημοκρατικότητα της, την μοναδική της πλατεία, υπήρξε ένα ικανό μέσον βιοπορισμού αλλά και μια σύγχρονη άυλη αναγνώριση από την UNESCO.

Η Μαρία η Κουτσοχέρω (Μαρία Σταύρακα) που έβαλε κάτω την δύναμη της ψυχής της, την εφευρετικότητα αλλά και τους ανοιχτούς ορίζοντες, έδωσε το έναυσμα για μια μοναδικής εφεύρεσης, επινόησης κι αποτελέσματος τεχνοτροπίας που έφτασε να ασχολούνται όλες σχεδόν οι γυναίκες της Καρυάς αλλά και των γύρω χωριών, ακόμα και σ’ όλο το νησί.

Οι γυναίκες κεντούσαν την μοναδικής τεχνοτροπίας βελονιά, την ονομαστή καρσάνικη βελονιά, φτιάχνοντας αριστουργήματα και σε δεύτερο χέρι τα κεντήματα πωλούντο σε σπίτια ή μαγαζιά κατ’ αρχήν στην Λευκάδα, στην Αθήνα, Πάτρα κι αλλού. Τα υλικά ήταν κυρίως των γυναικών αλλά πολλές φορές τα υλικά τα έδιναν στις γυναίκες οι έμποροι των κεντημάτων που έπαιρναν τις παραγγελίες απ’ όσους ενδιαφέρονταν  και πλήρωναν τις κεντήστρες για τον κόπο τους. Αυτός ο κύκλος ήταν πολύ γνώριμος, αποτελεσματικός και προσοδοφόρος και για τις γυναίκες και για τους έμπορους των κεντημάτων.

 Για το καρσάνικο κέντημα, την γέννηση του, την τεχνοτροπία και την σημασία που έχει για την οικονομία του χωριού αλλά κι όλης της Λευκάδας, έχουν γραφεί πολλά και πολύ καλύτερα από μια δική μου αναφορά εδώ.

Ένας άνθρωπος απ’ την Καρυά, ανάμεσα σε αρκετούς άλλους άξιους, γυναίκες κι άντρες που βοήθησαν μ’ αυτό τον τρόπο την αναγνώριση, καταξίωση αλλά και το εισόδημα στο χωριό, ήταν και ο Πάνος Κατωπόδης-Μπέλλας.

Όταν έφυγε ο Πάνος, τον οποίο εκτιμούσα ιδιαίτερα χωρίς να κάνουμε παρέα ή να είμαστε φίλοι -αλλά υπήρχε αλληλοεκτίμηση- δεν ήξερα ότι ήταν ο πατέρας της ιατρού, Μαρίας Κατωπόδη.

Απ’ αυτό σαν αφορμή, ήθελα να γράψω κάτι για τον Πάνο τον Κατωπόδη μ’ όσα λίγα μπόρεσα να ρωτήσω και να μάθω γι αυτόν αφού διαχρονικά άκουγα τα καλύτερα λόγια κι είχα την τύχη να εισπράττω και ν’ ανταποδίδω μια ειλικρινή  «καλημέρα» όταν συναντιόμασταν στο παζάρι…

Ήταν παντρεμένος με την Σπυριδούλα Κοντογιάννη από Πρεμεντινό. Αδελφό είχε τον Λεωνίδα Κατωπόδη ο οποίος υπήρξε πρόεδρος πολύ πετυχημένος στην Καρυά, επί δημαρχίας Κώστα Αραβανή, και είχε επανεκλέγει αλλά δεν πρόλαβε να αναλάβει λόγω θανάτου!  Παιδιά του η πνευμονολόγος Μαρία Κατωπόδη και η Ελένη η οποία πέθανε σε ηλικία 34 ετών.  Έζησε όλα τα χρόνια του στην Καρυά και είχε πάει σχολείο μέχρι και πέμπτη δημοτικού και μετά σταμάτησε γιατί ήθελε να γίνει ράφτης δίπλα στον Πραξιτέλη, άριστο στη ραπτική που’χε το ραφείο του στην Καρυά! Ο Πάνος, ασχολούνταν με τα κοινά στο χωριό! Ήταν απ τα ιδρυτικά μέλη του Απόλλωνα αλλά και της φιλαρμονικής της Καρυάς που δημιούργησε ο Νίκος Θάνος-Μορίνας, πάντα δραστήριος και πάντα πρόθυμος. Ήταν επίσης στην ομάδα ποδόσφαιρου και υπήρξε και στην κοινότητα αν θυμάμαι καλά αντιπρόεδρος! Μαζί με το ραφείο του που ήταν σημείο συνάντησης και διαλόγου στην μεγάλη τότε κοινότητα Καρυάς ,το 1955 ξεκίνησε το εμπόριο του καρσάνικου κεντήματος.

Είχε γυναίκες από όλα τα χωριά των Σφακιωτών και από την Καρυά που του κένταγαν κι αυτός τα προωθούσε σε πελάτες του, κυρίως πελάτισσες στην Αθήνα και αλλού.

Ο Πάνος ήθελε απ’ τις κεντήστρες του πάντα το τέλειο! Υπήρξε από τους πρώτους που ασχολήθηκε με το κέντημα σαν παράλληλη με το ραφείο του επαγγελματική ασχολία! Την τελειότητα που ζητούσε την πέρναγε σαν επιλογή και στις κεντήστρες κι έτσι όχι μόνο διέδιδε την καρσάνικη βελονιά αλλά με την τελειότητα που απαιτούσε, ουσιαστικά συνέβαλε και στην τελειοποίηση της.

 Διάβαζε πολύ κι ας μην είχε τελειώσει το σχολείο και πάντα είχε μια ευγένεια σε όλο τον κόσμο απερίγραπτη.  Μπορούσε να έχει λόγο με όλους «από υπουργό μέχρι τον πιο απλό άνθρωπο» όπως χαρακτηριστικά μου είπαν! Τον θυμάμαι πάντα καλοντυμένο με το κουστούμι και τη γραβάτα του, πάντα ευγενέστατο και χαμογελαστό να παίρνει και ν’ ανταποδίδει την καλημέρα όταν κατέβαινε στη Χώρα ή όταν συναντούσε ένα ξένο στην μεγάλη δροσερή πλατεία του χωριού.

Παναγιώτης Σκληρός 
 Οχτώβρης 2020