HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΠαρασκευή Κοψιδά-Βρεττού: Στη σκιά του κόσμου

Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού: Στη σκιά του κόσμου

Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Στη σκιά του κόσμου
(Ποιητική συλλογή της Κατερίνας Λιβιτσάνου-Ντάνου, εκδ.Βακχικόν, 2020)

Ήδη από τον τίτλο Στη σκιά του κόσμου η Κατερίνα Λιβιτσάνου Ντάνου οριοθετεί θεματικά τη νέα της ποιητική συλλογή, που κυκλοφόρησε τον Απρίλη του 2020 από τις εκδόσεις Βακχικόν. Όλος ο κόσμος είναι το ανοιχτό περίγραμμα της ενιαίας πατρίδας, που μέσα της κινούνται, παλεύουν, αγωνίζονται, πέφτουν και σηκώνονται οι άνθρωποι, εκμεταλλευτές και θύματα, σε μια πάλη αδυσώπητη με την ιστορία του καλού και του κακού σε μιαν ασύνορη διαπάλη με τις συνθήκες, την τύχη και τον εαυτό τους. Το περισσότερο όμως με το αμετανόητο της ανθρώπινης πράξης μέσα στον χρόνο.

«Στη σκιά του κόσμου», εκεί που βαραίνει και βαθαίνει ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων, η οδύνη της ζωής, που ετεροκατευθύνεται ανάμεσα στις πολλές συγκρούσεις και τα ρεύματα του χρόνου, εκεί τοποθετεί τους επώνυμους ή ανώνυμους ήρωές της η Κατερίνα-όπως το βλέμμα της συντροφικά και ενσυναισθητικά τους ακολουθεί, τους συμ-παρίσταται, τους πονάει. Δεν της ξεφεύγουν εύκολα οι πονεμένοι της γης, είτε στις ομαδικές, τις μαζικές τους πορείες, είτε στο ατομικό, μοναχικό τους μαρτύριο.

Μακρινοί ή κοντινοί, στη γειτονιά της ζωής της και στον απέραντο άγνωστο κόσμο ανακαλύπτει τον ρυθμό του αγώνα της ψυχής τους. Ψάχνει στα ημερολόγιά της, στις καθημερινές ειδήσεις, στους νατουραλισμούς των εντύπων και της τηλεόρασης. Απομονώνει περιστατικά, συμβάντα που τα μεταποιεί σε γεγονότα-λεπτομέρειες ολιστικών τοπίων- και τα στήνει ηχηρά απέναντί μας μεγεθυμένα μέχρι με τους στίχους της να τα εγκαταστήσει πληγές ενοχικές μέσα μας. Το πράττει ενσυνείδητα, με τους τρόπους που η ποίηση ξέρει να μας ταρακουνάει, να διεγείρει ακόμα και τις πιο πλαδαρές συνειδήσεις. Όπως το κολιμπρί στο αφρικάνικο παραμύθι, που έτρεχε να σβήσει τη μεγάλη πυρκαγιά στο δάσος με τις σταγόνες νερού στο ράμφος του. Κι όταν τα άλλα ζώα φεύγοντας για να γλιτώσουν από το κακό του φωνάζουν: «Τρελός είσαι; Έτσι θα σβήσεις την πυρκαγιά; Κι εκείνο: «Το ξέρω, όμως κάνω αυτό που μου αναλογεί»…

Στην ποίηση της Κατερίνας Λιβιτσάνου ο κόσμος γίνεται δικός της κόσμος. Μια υιοθεσία προστατευτική αλλά και διαμαρτυρόμενη, καταγγελτική: για το άδικο, τη βία, τη σκληρότητα, την ύβρη, το αμετανόητο της επαναλαμβανόμενης ανθρώπινης αγριότητας, την άφευκτη μοίρα των θυμάτων: της αρρώστιας, της πείνας, της ξενιτιάς, της βίαιης εκδίωξης από την πατρίδα, την απρόθυμη και σκληρή δεξίωση σε ξένες πατρίδες.

Ευάλωτα θύματα διάστροφων καταστάσεων, της ανημπόριας της φυσικής τους θέσης. Ο ανθρωπισμός της δεν έχει σύνορα, δεν έχει χρώμα, ταυτότητες ή προκαταλήψεις. Το ανθρώπινο στην ποίηση της Κατερίνας Λιβιτσάνου-Ντάνου είναι αθώο, απροκατάληπτο, καθαρό. Όπως και τα μηνύματά της σε κάθε μικρή ατομική ιστορία. Μια αλυσιδωτή σειρά τέτοιων εικονοποιήσεων, γένους θηλυκού-ιδεώδες πεδίο θυματοποίησης-, μας προσφέρει στη «Σύναξη γυναικών»: σύντομα πολυ-πολιτισμικά αφηγηματικά ενσταντανέ, όπου ακινητοποιούνται «όλες οι …τυχερές γυναίκες του κόσμου»:
Οι έφηβες ινδές φίλες, αγνά κορίτσια,/που στο δέντρο κρεμαστήκανε,/αφού βιάστηκαν από «ανήσυχους» νέους/την ώρα που στο δάσος περπατούσαν/και τα αγνά όνειρά τους συζητούσανε…

Κι οι πνιγμένες όμορφες μανούλες/με τα παιδιά στην αγκαλιά, που οι «σοφοί»/σε σαπιοκάραβα τις βάλανε, κάπου/σε παραδείσου γη να βγουν, να ζήσουν…
Κι η μικρή κόρη απ’το Πακιστάν,/που τη σκοτώσανε δια λιθοβολισμού/οι οικείοι, ο πατέρας συγκεκριμένα,/γιατί τόλμησε παράφορα να ερωτευτεί…

Κι ακολουθούν οι μαθήτριες από τη Νιγηρία, τα κορίτσια από το Μπαγκλαντές, η μονάκριβη κόρη απ’τη Β. Καρολίνα… θύματα προκατάληψης και βαρβαρότητας των πιο σκιερών στιγμών του κόσμου. Δεν επιτρέπει ωστόσο η Κατερίνα την καταλυτική, απόλυτη κυριαρχία τους στην οθόνη του μυαλού μας, αλλά κατατροπώνει το κακό αποκαθαίροντάς το με το καθάριο πρόσωπο ενός παιδιού:

Πολλές φριχτές φιγούρες παρουσιάζονταν/είχε καθηλωθεί ο άνθρωπος του σήμερα,/έβγαλε μια κραυγή και γύρισε το βλέμμα του./Αντίκρισε ένα παιδί μ’ένα πλατύ χαμόγελο/Αυτός ήθελε να ‘ναι ο κόσμος του, ο Μέγας. (Σύναξη γυναικών, σ. 51-53).

Δεν κλείνει εύκολα το «σκληρό ανθρώπινο βιβλίο». Το μεταμορφώνει σε διαυγές κάτοπτρο, που μέσα του, όχι είδωλα, αλλά πραγματικοί άνθρωποι στροβιλίζονται στις δίνες των παθημάτων τους. Κι άλλοι, συσκοτίζοντας την ατμόσφαιρα, εξακολουθητικά παίζουν το άνομο παιχνίδι των ανθρώπινων καταστροφικών ενστίκτων, του δόλου και της υποκρισίας.

Ήταν τότε που ακροπατώντας στο ψυχρό σου/δωμάτιο κόχλαζε μια αναταραχή χρωμάτων,/η απειλή χτυπούσε το καρφί της όλο και πιο /βαθιά μες στο μυαλό σου κι άρχισαν τα μάτια/σου να ξεφυλλίζουν σελίδες και σελίδες/απ’το παράξενο βιβλίο των ανθρώπων/
Μπόρεσες να διακρίνεις την πνιγμένη τύψη/ή την αγορασμένη καλοσύνη τους,/ το έρεβος της ψυχής των ανομούντων,/το ανυποχώρητο πένθος των δεινοπαθούντων/τον μειλίχιο τρόπο των καραδοκούντων κολάκων,…
/

Οι στίχοι της παρακολουθούν τους επώδυνους βηματισμούς των ηρώων της, αλλά και της πατρίδας της τα κακοπαθήματα από δυνάστες ντόπιους και ξένους:

Χρόνια τώρα ντόπιοι και ξένοι/δυνάστες μαστιγώνουν τη χώρα μου/μέχρι θανάτου, ταπεινωτικού όμως,…
Τους παρακολουθώ και βυθίζομαι/στο ζοφερό της απόγνωσης σκοτάδι,/βλέπω τους συνανθρώπους μου/να πεινούν/να δυστυχούν/να υποφέρουν./

Η πόρτα που οδηγεί στην ομορφιά, στην απλότητα του φυσικώς ωραίου, στην ποιητική απόδραση και τη λύτρωση παραμένει ωστόσο ανοιχτή. Στρέφει το βλέμμα στα αξιακά σύμβολα του γενέθλιου τόπου, του νησιού της κι αφήνεται στην κοσμική και θρησκευτική-πάντα ποιητική-ακρόαση των φωνών τους:

Απ’τη Μαδουρή ο ποιητής μού λέει/να δημιουργώ και ν’αγαπώ την Ποίηση,/απ’τη Νηρά η Σαπφώ μου γνέφει/να ερωτεύομαι παράφορα,/από τον Κόντρο ο Φωτεινός/φωνάζει τίμια ν’αγωνίζομαι/κι από το Φρύνι η Παναγιά/θυμίζει τον διπλανό μου ν’αγαπώ… (Λυτρωτική απόδραση, σ. 34-35)

Οι αξίες της έχουν βαθιές ρίζες μέσα στη λαϊκή μας παράδοση. Η βιωμένη σχέση της με τον αγροτικό πολιτισμό, που τον εγκλιματίζει με ευσέβεια σε σύγχρονα αστικά παγκοσμιοποιημένα περιβάλλοντα των ανθρώπινων παθών, μορφοποιοιεί το ηθικό πλαίσιο μιας διαχρονικής, ασύνορης ανθρωπιάς. Και την προσφέρει πότε διαχρονικά, πότε επικαιρικά (οι μέρες του εγκλεισμού) με τη γνωμική, συμβουλευτική φωνή της ποίησής της, και το προτρεπτικό ύφος του δευτεροπρόσωπου ρήματος, όπως στις κλασικές παραινετικές επιστολές των αρχαίων.

Αδερφέ μου,/αυτές τις μέρες που σπίτι σου είσαι/…ευγνώμων νιώσε, που ‘σαι γερός/και υπακούεις στων ειδικών τις οδηγίες./
Αδερφέ μου,/όλες τις μέρες που στο σπίτι σου θα μείνεις/με θάρρος και υπομονή κι αγάπη συνέχισε/υπακοή να δείχνεις και να ελπίζεις…/ (Παράθυρα στον κόσμο, σ.9-10).
… Μα να ‘σαι, ευγενικός, ευχάριστος, διακριτικός/και να χαρίζεις κέφι, χαρά και ευθυμία/βλέποντας τη ζωή με δύναμη και θάρρος…/ Να μη μιλάς για σένα και τα κατορθώματά σου/μα για τους άλλους και γι’αυτά που ακούς…/ (Ανάπαυλα, σ. 12).
Αν κάποια στιγμή προτείνουν οι ομόφρονες/να πράξεις κάτι νέο για τα δικά σου δεδομένα/κι αυτό δεν υπερβαίνει τα όριά σου,/μα σε εκφράζει, προβάλλοντας προσόντα/που ως τώρα δεν έτυχε ν’αξιοποιήσεις,/κάνε το, μη διστάσεις διόλου…/Έτσι θα συνεχίσεις να πορεύεσαι/ με αξιοπρέπεια…ζήσε και μ’ανεξαρτησία…/ (Επιλογή, σ. 30).
…ζήσε την κάθε σου στιγμή/σα να’ναι η τελευταία, μια και κάποτε υπάρχει/ένα τέλος…/ (Συγκυρίες, σ. 50)
.

Η Κατερίνα Λιβιτσάνου-Ντάνου συνεχίζει και με τη νέα της ποιητική συλλογή να εναποθέτει με ωριμότητα και πειθώ τους προβληματισμούς της αναζητώντας ευαίσθητες ακροάσεις και αναγνώσεις, ευαίσθητες συνειδήσεις. Εμποτίζει το υπαρξιακό της όραμα με τη ρωμαλέα, αισιόδοξη, αγωνιστικά ηθική στάση ζωής, ένα μωσαϊκό αξιακής και ποιητικής συνέπειας, πρόταση-αντίδοτο στη σκαιά πραγματικότητα του καιρού της, «Στη σκιά του κόσμου» όλου.

Ας είναι ούριοι οι άνεμοι για το πλούσιο-ευχόμαστε- ταξίδι του βιβλίου της και ευήκοοι οι αναμονές των αναγνωστών της…

Προηγουμενο αρθρο
«Αγκαλιές» -Μύλοι Λευκάδας
Επομενο αρθρο
Δυο ακόμη κρούσματα κορωνοϊού στη Λευκάδα, 78 νέα κρούσματα στην Ελλάδα, τρεις νεκροί

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.