HomeΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΤΟΥΤα έθιμα των εθίμων και οι θεματοφύλακες της παράδοσης

Τα έθιμα των εθίμων και οι θεματοφύλακες της παράδοσης

Θεώρησα χρήσιμο να κάνω μια μικρή αναφορά για το «έθιμο» του Μεγάλου Σαββάτου «Το κομμάτι». Ο λόγος είναι για τις μέρες που έρχονται αλλά και για διάφορες κουβέντες που γίνονται τελευταία. Ξεκινώ με την γραπτή αναφορά του Νίκου Βαγενά, η οποία ταυτίζεται απόλυτα με όλες τις προφορικές μαρτυρίες για το έθιμο του κομματιού στην πόλη της Λευκάδας.

«Ξημερώνοντας το Μέα Σάββα (σύντμηση του Μ. Σαββάτου στην τοπική διάλεκτο) η «ν’κοκυρά» εστέκετο στο κατώφλι της εξώπορτας, προκειμένου ν’ ακούσει την καμπάνα της πλησιεστέρας εκκλησίας που να σημαίνει την πρώτη ανάσταση (όπως λέγανε οι παλαιότεροι) και να «ρίξει το κομμάτι» δηλαδή να χτυπήσει κάτω, ένα ευτελές πήλινο αγγείο ή ραγισμένο πιάτο κι ακόμα ένα ήδη ακρωτηριασμένο σκεύος.

Ούτε Φιλαρμονική ούτε τίποτα. Το «ρίξιμο του κομματιού» εγένετο με το άκουσμα της καμπάνας και ολόκληρη η γειτονιά αντιβούϊζε από τα «κομμάτια». Σήμερα, το «πρωϊνό ρίξιμο» έχει παραγκωνισθεί και τα τελευταία χρόνια υιοθετήθη το αντίστοιχο της Κέρκυρας, της οποίας το έθιμο θέλει το «σπάσιμο» να γίνεται κατά το μεσημεράκι, πράγμα αντίθετο προς την παράδοση. Εν’τάξει, οι συνεπτανήσιοι Κερκυραίοι έχουν υιοθετήσει αυτήν των ώρα, ίσως και για λόγους τουριστικούς, (για να πούμε την αλήθεια, αυτό είναι) εμείς για ποιο λόγο το υιοθετήσαμε; Κύριοι παραχαράκτες της τοπικής παραδόσεως, λιγότερη ξεφτίλα δεν κάνει κακό!» [δες εδω]

Οι μαρτυρίες των μουσικών της Φιλαρμονικής αναφέρουν επίσης: Η Φιλαρμονική το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πολύ νωρίς πριν από τις 7:00 έφτανε και παρατάσσονταν έξω απο τη Μητρόπολη. Στις 7:00 ακριβώς όταν άρχιζε ο γιορτινός ήχος της καμπάνας να χτυπά, η Φιλαρμονική παιάνιζε το «Εωθινόν». Στη συνέχεια έφευγε από την Μητρόπολη και επέστρεφε στο κατάστημά της παιανίζοντας το χαρμόσυνο εμβατήριο, ακλουθώντας μια από τις δυο παρακάτω διαδρομές. Είτε βαδίζοντας δια μέσου του Νοσοκομείου διέσχιζε την κεντρική αγορά, είτε μέσω της Παναγίας των Ξένων διέσχιζε την Δημάρχου Βερροιώτη. Στην κεντρική αγορά εκείνη την ώρα δεν υπήρχε ψυχή. Όλα τα καταστήματα ήταν κλειστά. Θυμάται μάλιστα κάποιος από τους μουσικούς, πως κάθε χρόνο μόνο 3 ή 4 καταστήματα ήταν ανοιχτά τόσο νωρίς, ακλουθώντας τη συνήθεια και των προηγούμενων ημερών. Αυτοί λοιπόν περίμεναν την Φιλαρμονική στις 7:15 να πετάξουν το κομμάτι.

Κάπως έτσι λοιπόν συνεχιζόταν το έθιμο μέχρι σχεδόν την δεκαετία του 1980. Η Φιλαρμονική και το κομμάτι ήταν δυο ξεχωριστές εκδηλώσεις.

Με το πέρασμα των χρόνων οι μουσικοί δυσανασχετούσαν να ξυπνούν τόσο νωρίς και να παίζουν απουσία κόσμου πρωινιάτικα στην αγορά. Ίσως μάλιστα κάποιες χρονιές να αρνήθηκε η Φιλαρμονική να παρουσιαστεί στη Μητρόπολη.

Στην θητεία ως Δημάρχου του Σπύρου Μαργέλη με αντιδήμαρχο τον Παναγιώτη Σκληρό, δεν γνωρίζουμε με ποιανού από τους δύο πρωτοβουλία, σε συνεργασία της Φιλαρμονικής με το Πνευματικό κέντρο αποφασίστηκε να δοθεί στο κομμάτι μια πιο «τουριστική» παρουσίαση. Δηλαδή η Φιλαρμονική να διασχίζει την κεντρική αγορά κατά το μεσημέρι και ο Δήμος να προμηθεύει στα καταστήματα πήλινες παδέλες να τις πετούν.

Αυτή είναι η εξέλιξη του Κομματιού και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση από όψιμους παραδοσιολόγους.

Κατά την ταπεινή μας γνώμη ο Νίκος Βαγενάς είναι πολύ αυστηρός με όσα λέει περί μίμησης της Κέρκυρας. Η ενέργεια να μεταφερθεί το πέταγμα του κομματιού προς το μεσημέρι συνοδεία της Φιλαρμονικής, αποδείχτηκε πολύ επιτυχημένη. Περισσότερος κόσμος έχει τη δυνατότητα τώρα πια να το παρακολουθήσει. Με τα χρόνια η ατραξιόν στην αγορά με το κομμάτι καθιερώθηκε στους τουρισμούς οδηγούς και σε όλα τα πασχαλινά προγράμματα που έχουν αναφορά στη Λευκάδα.

Έτσι λοιπόν πολλοί νεότεροι έχουν γνωρίσει το κομμάτι και κάπως έτσι το αποδέχτηκαν και όσοι το γνώριζαν αλλιώς. Όσοι λοιπόν λένε και γράφουν «αναβίωσε και φέτος το έθιμο του κομματιού» πρέπει να γνωρίζουν πως δεν αναβίωσε τίποτα. Αναβιώνω στα ελληνικά σημαίνει ξαναφέρνω στη ζωή. Πράγμα που με το κομμάτι δεν συμβαίνει. Το έθιμο του κομματιού εξακολουθεί να τηρείται στις γειτονιές της πόλης με το χτύπημα στις πρώτης Ανάστασης στις 7:00 το πρωί.

Για αναβίωση κάνει λόγο το Πνευματικό κέντρο διαχρονικά στις ανακοινώσεις του, για αναβίωση γράφουν τα ΜΜΕ. Σε ότι μας αφορά γνωρίζουμε ότι δεν είναι έτσι. Πρόκειται για μια όμορφη εκδήλωση, πολύ κοντά στο έθιμο, γνωρίζοντας πως τώρα πια, είναι πολύ αργά για γκρίνιες.

Να θυμίσουμε ακόμα πως η Φιλαρμονική τα τελευταία χρόνια με ανακοινώσεις της ζητούσε από τον κόσμο να είναι προσεκτικός μήπως με τα πήλινα τραυματιστεί κάποιος μουσικός. Δες εδω.

Το κομμάτι λοιπόν του μεγάλου Σαββάτου είναι μια όμορφη τουριστική ατραξιόν, μας αρέσει, επιδέχεται πολλές βελτιώσεις, γιατί ακριβώς έχει ξεφύγει από το έθιμο. Ο λόγος λοιπόν περί διαφύλαξης της παράδοσης, έχει μάλλον άλλους σκοπούς. Θα τους δούμε σε πλήρη εξέλιξη το Μεγάλο Σάββατο.

Και κάτι εκ πρώτης όψεως άσχετο, αλλά μέρες που έρχονται ας θυμηθούμε τον ποιητή: «Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!»

Προηγουμενο αρθρο
Απόφαση Δ.Σ. Νέας Χορωδίας για τον θάνατο της Βασιλικής Αραβανή
Επομενο αρθρο
Αθλητικές διακρίσεις 1ου Λυκείου -Ευχαριστήρια

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.