Τα «Κονίσματα» στο Δρύμωνα

Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλο χριστιανικό χωριό στον ελλαδικό χώρο ή αλλού, που να περιβάλλεται περιφερειακά, και όχι μόνο, από τα ιερά αυτά κτίσματα ή από άλλα υλικά κατασκευάσματα, τα Κονίσματα! Που όπως είπα στην αρχή περιβάλλουν το δεύτερο παραδοσιακό χωριό της Λευκάδας μετά την Καρυά, τον Δρυμώνα.

Ναι! Με αυτά θα ασχοληθώ στο παρόν κείμενο μου. Τα Κονίσματα, παλαιότερα ονομάζονταν Εικονίσματα, αλλά για συντομία, έκοψαν το ει και έμεινε το «κονίσματα» και πράγματι είχαν δίκιο διότι με την λέξη εικόνισμα απεικονιζόταν μόνο η εικόνα και όχι το όλο κατασκεύασμα. Τα Κονίσματα στα παλιά τα χρόνια τα έκτιζαν με πέτρες και ασβεστοκονίαμα. Άκομψα και ογκώδη. Το σχήμα τους ήταν τετραγωνική πυραμίδα, η πλευρά της βάσης τους ήταν 2 με 3 μέτρα και το ύψος της ήταν 4 με 5 μέτρα. Μέσα από την μέση και πάνω ήταν κενά. Πριν και στην βάση των τριγωνικών πλευρών υπήρχε μια πορτίτσα που μέσα εκεί τοποθετούσαν το καντήλι και η εικόνα του Αγίου στον οποίο ήταν αφιερωμένο το κόνισμα. Η πόρτα ήταν με τζάμι όπως και τα ρομβοειδή παραθυράκια με τζάμια και αυτά για να επιτρέπουν στον φως του καντηλιού να σκορπίζεται προς τα έξω. Στην κορυφή τοποθετούνταν ο διπλός σταυρός.

Αρχικά, η κατασκευή των Κονισμάτων ήταν πιο εύκολη. Μετέπειτα, οι κατασκευές ήταν πιο κομψές σιδερένιες, χρωματιστές και με πολλά σχήματα. Στον Δρυμώνα υπάρχει ακόμα ένα παλαιού τύπου.

Τα Κονίσματα ήταν ιερά. Πριν δοθεί καθένα προς χρήση προσκυνήματος, ο ιερέας του χωριού σε ειδική τελετή, έκανε τα εγκαίνια και διάβαζε διάφορες σχετικές με την περίπτωση, ευχές. Έπειτα ρωτούσε: «και το όνομα;» Ο κτήτορας τότε αναφωνούσε Σπυρίδων ή οποιοδήποτε όνομα προστάτη αγίου ήθελε να δώσει στο Κόνισμα. Έπειτα ο ιερέας αφού ράντιζε με αγιασμό το Κόνισμα τοποθετούσε στην κορυφή τον σταυρό και έπαιρνε την εικόνα του αγίου προστάτη του και την έβαζε μέσα στο Κόνισμα. Άναβε ο ίδιος για πρώτη φορά το καντήλι, τοποθετούσε ένα μικρό μπουκαλάκι με αγιασμό μέσα, το προσκυνούσε και έπειτα προέτρεπε τους χωριανούς να σέβονται και να το προσέχουν.

Δεύτερος προσκυνητής ήταν ο κτήτορας, ο οποίος ασήμωνε με ένα μεταλλικό νόμισμα το Κόνισμα και κατόπιν ακολουθούσαν οι υπόλοιποι προσκυνητές. Από την στιγμή εκείνη, λοιπόν, το Κόνισμα ήταν ιερός χώρος όπως και η εκκλησία του χωριού.

Ναι!!! Αυτά τα ιερά κτίσματα πράγματι περιέβαλαν και περιβάλλουν ακόμα το χωριό του Δρυμώνα περιμετρικά και εσωτερικά. Οι παλιοί έλεγαν και πίστευαν ότι αυτοί οι άγιοι προστατεύουν το χωριό από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Και έτσι είναι. Ποτέ στο χωριό δεν έπεσε χοντρό χαλάζι, πλημμύρες, άνεμοι κτλ.

Τα Κονίσματα, τα οποία βρίσκονταν στον Δρυμώνα είναι τα εξής:

1. Στο ανατολικό μέρος του χωριού μέσα στο κτήμα του Τιμολέοντα Βερύκιου Μούδια, υπάρχει το Κόνισμα του Αγίου Τρύφωνα με το κλαδευτήρι στο χέρι καθώς θεωρούνταν ο προστάτης των γεωργών.

2. Πιο πάνω υψωνόταν το Κόνισμα του Αη- Λια. Σήμερα πέρασε ο δρόμος προς την Καρυά και γκρεμίσθηκε και μόνο τα ερείπια του απομένουν εκεί για να θυμίζουν την ύπαρξη του. Οι κτήτορες του, όμως, οι Φετσαίοι έκτισαν άλλο σιδερένιο πάνω από τα σπίτια τους και έτσι μπορούν να ανάβουν το καντήλι του Αη- Λια.

3. Στο πλάτωμα του Σταυρού, που είναι ο δρόμος προς την Λευκάδα, υπάρχει σύγχρονο και καλοδιατηρημένο το Κόνισμα της Αγίας Παρασκευής. Ο διαβάτης πεζός μπορεί να κατεβαίνει, να προσεύχεται και να ανάβει το καντήλι της κυράς.

4. Στο αριστερό μέρος του δρόμου προς Δρυμώνα, υπάρχει το Κόνισμα του Αγίου Σπυρίδωνα. Και αυτό ωραίο, δεσπόζει σε όλο το χώρο και στέλνει το φως του απέναντι στο Ιόνιο Πέλαγος.

5. Ακριβώς λίγα μέτρα δεξιά από το προηγούμενο στέκεται το Κόνισμα της Αγίας Φωτεινής. Εδώ, θα ήθελα να αναφερθώ εκτενέστερα στην δημιουργία του συγκεκριμένου. Ο υιός του κτήτορα, Ιωάννη Φέτση είχε τραυματιστεί σοβαρά σε τροχαίο ατύχημα. Ο πατέρας του, λοιπόν, προσευχήθηκε στον θεό για να γίνει καλά το παιδί του και σαν τάμα είχε υποσχεθεί να χτίσει στην είσοδο του κτήματος του στην Μαυρομάνη, ένα Κόνισμα. Στο μεταξύ, είχε συναντήσει δυο ξαδέρφες του με το όνομα Φωτεινή σε διαφορετικό χρόνο και τόπο, οι οποίες τον ενθάρρυναν, λέγοντας του: « Γιάννη ,έχε πίστη στον Θεό και το παιδί θα γίνει καλά». Πράγματι, μετά από μήνες, το παιδί έγινε καλά με την βοήθεια του Θεού και των γιατρών και γύρισε στις καθημερινές του ασχολίες. Τότε ο πατέρας άρχισε να κτίζει το Κόνισμα. Στην τελετή των εγκαινίων, όμως, δεν γνώριζε ο κτήτορας ποιο όνομα να του δώσει. Την στιγμή, λοιπόν, που ο ιερέας τον ρώτησε «και το όνομα», ο Ιωάννης θυμήθηκε τα ενθαρρυντικά λόγια των δύο εξαδέλφών του και φώναξε το όνομα Φωτεινή. Έτσι και πήρε το όνομα του.

6. Προχωρώντας προς το μέρος του χωριού στην αυλή του σπιτιού της, η κτήτορας Φέτση Βερυκίου Ευαγγελία, συναντά το Κόνισμα, σιδερένιας κατασκευής, του Αγίου Γεωργίου, που ύστερα από πολλές μετατοπίσεις εδραίωσε εκεί.

7. Προς τα κάτω, στο δημόσιο δρόμο Δρυμώνας- Καλαμίτσι- Αγιος Νικήτας, ο επισκέπτης μπορεί να σταθεί στα Αγράμπελα, που είναι τοποθετημένο Κόνισμα βλέπει μέσα το εικόνισμα της πολιούχου της Λευκάδος, της Πεφανερωμένης. Αφιέρωμα δύο γυναικών, εξαδέλφων μεταξύ τους, της Ελένης και της Φωτεινής.

8. Φτάνοντας προς το τέλος του δρόμου Ρουπακιά, πριν την στροφή υψώνεται νεόκτιστο το Κόνισμα του Αγίου Γεωργίου.

9. Προχωρώντας ο επισκέπτης και κοιτώντας αριστερά πάνω από το παλιό αλώνι, αισθάνεται μικροσκοπικός, μπροστά στο ογκώδες παλιό πέτρινο Κόνισμα του Αγίου Παντελεήμονα. Δεσπόζει του χώρου και είναι ακριβώς απέναντι από τα άλλα που υψώνονται πάνω και μέσα στο χωριό.

10. Το Κόνισμα αυτό είναι από χρόνια ερειπωμένο και η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα έχει μεταφερθεί στο πιο πρόσφατα χτισμένο, επί του δρόμου προς Άγιο Νικήτα. Η θέα από το σημείο είναι μαγευτική, καθώς μπροστά στα μάτια του προσκυνητή, από την απέναντι πλευρά, απλώνεται ολόκληρος ο Δρυμώνας και πίσω του το μαγευτικό Ιόνιο. Εκεί έχουν τοποθετηθεί παγκάκια, ώστε να απολαμβάνει ο επισκέπτης τα εκπληκτικά ηλιοβασιλέματα.

11. Γυρνώντας μέσα στο χωριό και προχωρώντας στον κεντρικό δρόμο προς τα Δυτικά, στην αρχή της οδού Πέτρου Φίλιππα Πανάγου( τ. βουλευτή), δεξιά, στην αυλή του Ιωάννη Φίλιππα, η κόρη του Λίτσα έχει τοποθετήσει ένα για τους αγίους Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη.

12. Λίγο πιο πέρα, αριστερά στο κατηφορικό καντούνι της εισόδου του σπιτιού του Ζώη Φίλιππα- Μπίστα, υπάρχει παλιό, πετρόχτιστο Κόνισμα, αφιερωμένο στους Άγιους Πάντες. Ο Ζώης Φίλιππας, βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος, είχε καθιερώσει την ονομαστική του εορτή, όχι της Ζωοδόχους Πηγής, αλλά την ημέρα των Αγίων Πάντων που είναι κινητή εορτή, μέσα στον Ιούνιο κάθε έτους. Προς τιμήν τους το έχτισε στην είσοδο του σπιτιού του.

13. Προχωρώντας προς τα δυτικά, στον ίδιο δρόμο, επάνω από την γειτονιά «Παναγάτα», στέκεται περήφανο καλοχτισμένο το τρίδυμο Κόνισμα: του Αγίου Σπυρίδωνα , του Αγίου Γερασίμου και του Αγίου Διονυσίου.

14. Προς το τέλος του δρόμου αυτού, απέναντι από την είσοδο του σπιτιού της Αγγέλως Φίλιππα, υπάρχει τριγωνικό άνοιγμα, μέσα στη λιθιά του δρόμου, όπου εκεί είναι τοποθετημένο το εικόνισμα του Αγίου Χαράλαμπους.

15. Τέλος για να μην αδικήσω κανένα, θα αναφερθώ σε αυτό στα Τσακισμένα Λιθάρια, που πλάτυναν τον δρόμο και γκρέμισαν. Ηταν αφιερωμένο στον Άγιο Σπυρίδωνα που βρισκόταν εκεί και χαιρετούσε την αγαπημένη του Κέρκυρα (της οποίας είναι και πολιούχος).

Εδώ τελειώνω την περιήγηση και περιγραφή των Κονισμάτων του Δρυμώνα.

Όμως θα αναφέρω σε κάτι σχετικό με αυτα που περιέγραψα, όπως είναι αυτή η μαρμάρινη πλάκα που έστησε ο Φίλιππας Γεράσιμος Παναγής, εκεί στην Μαυρομάνη, για να ευχαριστήσει, τον Θεό για κάθε φορά που τον αξίωνε, όχι μόνον αυτόν, αλλά και όλους τους ξωμάχους που έφταναν σώοι από την μεγάλη ανηφόρα που βάδιζαν για να φτάσουν μέχρι εκεί, παίρνοντας μια ανάσα και ευχαριστώντας τον Ύψιστο.

Ιδού η μαρμάρινη πλάκα:

Δόξα Σοι Ο Θέος

Τέλος θα κλείσω με μερικές δικές μου σκέψεις.

Τα ιερά αυτά κτίσματα που ανέφερα ήταν σεβαστά από όλους τους χωριανούς. Πολλές φορές μέσα σε αυτά βρισκόταν οι οβολοί των πτωχών και τα κέρματα των πλουσίων. Ανήμερα της γιορτής κάθε Αγίου το στόλιζαν, άναβαν το καντήλι και ζητούσαν την ευλογία του.

Το φως των καντηλιών ήταν η ελπίδα των χαμένων, η πορεία των οδοιπόρων, η πυξίδα των ναυτικών.

Και πάλι θα αναφερθώ σε μια συζήτηση που έκανα με έναν ψαρά από την Λυγιά της Κατούνας. Μου λέγε, λοιπόν, όταν ψαρεύαμε στο Ιόνιο μετά τον Άγιο Νικήτα δυτικά, όταν φτάναμε απέναντι από τα φώτα των Κονισμάτων του Δρυμώνα, αμέσως γυρίζαμε πίσω. Ήταν ο μπούσουλας μας και από εκεί, ψαρεύοντας φτάναμε τα ξημερώματα, σχεδόν πάντοτε με καλή ψαριά στην ιχθυόσκαλα μας.

Θα κλείσω με μια ευχή του Μακαριστού Δεσπότη μας κ.κ Νικηφόρου Δεδούση. Του άρεσε, λοιπόν, όταν αργοπορούσε να φύγει από το Δρυμώνα, να κάνει ένα περίπατο απέναντι από το χωριό και πράγματι τον συγκινούσε αυτό το θέαμα με τα φώτα των καντηλιών ανάκατα σε όλο εκείνο το τοπίο, τόσο πολύ που υψώνοντας το χέρι σιωπηρά, έλεγε:

Ευλογημένοι να είναι πάντοτε οι καλοί χριστιανοί οι κάτοικοι αυτού του τόπου!

ΑΜΗΝ

Φίλιππας Παναγιώτης

Συνταξιούχος δάσκαλος

Νυδρί Λευκάδας

Φωτογραφίες: Πηνελόπη Κοψιδά