HomeΕΛΙΞΗΡΙΑ ΜΝΗΜΗΣΤα πεντόβολα

Τα πεντόβολα

Παιχνίδια και… Παιγνίδια

Γράφει ο Νίκος Βαγενάς

Ένα ακόμα, επί εδάφους, ομαδικό παιγνίδι το οποίο επαίζετο από αγόρια και κορίτσια αν και σπανίως σε μεικτή συντροφιά. Βεβαίως ήτο δυνατόν το παιγνίδι να διεξαχθή και από δυό, μόνον, παιδιά, αλλά όμως δεν προσέδιδε το ενδιαφέρον ή την ατμόσφαιρα του ομαδικού παιγνιδιού.

Το παιγνίδι επαίζετο με πέντε χαλίκια (εξ’ ού και η ονομασία του) και ήτο γνωστό, ανά το πανελλήνιον, με μικρές παραλλαγές ως προς την διεξαγωγή του. Το μέγεθος των χαλίκων, ως συνήθως, ήτο ισομέγεθες του νυχιού ενός αντίχειρος ή μόλις λίγο μεγαλύτερο.

41

Τα παιδιά εκάθοντο, γονατιστά ή στο χώμα με ανοιχτά τα πόδια, σχηματίζοντα κύκλο. Κατόπιν κληρώσεως το πρώτο παιδί άρχιζε το παιγνίδι τοποθετώντας τα δικά του χαλίκια πάνω στο χώμα(1). Από τα πέντε συνολικά χαλίκια, άπλωνε πάνω στο χώμα μόνον τα τέσσερα, σε μια απόστασι περί τα 8-10 εκ. Κατόπιν πετούσε προς τα πάνω (και σε ύψος περί τα 40-50 εκατ.) το 5ο χαλίκι, ενώ παράλληλα με το ίδιο χέρι και με αστραπιαία κίνησι, άδραχνε ένα από τα τέσσερα χαλίκια ολοκληρώνοντας την πρώτη φάση, με το πιάσιμο του πέμπτου χαλικιού που ήδη είχε αρχίσει να πέφτη προς το έδαφος. Η αυτή διαδικασία επανελαμβάνετο και για τα υπόλοιπα τρία χαλίκια. Εάν κατά την προσπάθεια, λήψεως ενός χαλικού από κάτω δεν πιαστεί το πέμπτο χαλίκι που έπεφτε, τότε ο παίκτης παραχωρούσε την θέσι του στον επόμενο. Εάν πάλι απέβαινε άκαρπη η προσπάθεια λήψεως του χαλικιού, τότε ο παίκτης για να… σωθεί, έπρεπε να πιάση οπωσδήποτε το πέμπτο χαλίκι, ούτως ώστε να έχη την ευκαιρία να ξαναδοκιμάση.

45Ακολουθούσε η δεύτερη φάσι, η οποία ήτο παρομοία με την προηγουμένη. Έτσι επί του εδάφους ετοποθετούντο πάλι τα χαλίκια αλλά ανά ζεύγη αυτή τη φορά, απέχοντα μεταξύ των γύρω στα 10 εκατ. Με την ίδια διαδικασία, ο παίκτης έρριχνε το πέμπτο χαλίκι προς τα πάνω και με το ίδιο χέρι προσπαθούσε να αδράξη το πρώτο ζευγάρι χαλικιών και τελικά πάντα με το ίδιο χέρι να αρπάξη, στον αέρα, το πέμπτο χαλίκι που ήδη είχε αρχίσει να πέφτη.

Το αυτό επαναλαμβάνετο και για το άλλο ζευγάρι χαλικιών και πάντα με την προϋπόθεσι, ότι σε καμμιά περίπτωσι δεν θα έφευγε μέσα από την χούφτα του παίκτη, κάποιο χαλίκι, είτε του ζευγαριού είτε εκείνο που ερρίπτετο ψηλά. Και σ’ αυτήν την περίπτωσι η άκαρπη προσπάθεια λήψεως του «ζευγαριού» ήτο δυνατόν να επαναληφθή, εάν το πέμπτο χαλίκι δεν γλυστρούσε από την παλάμη του παίκτη.

Η τρίτη φάσι του παιγνιδιού επέβαλε την ομαδοποίησι των τεσσάρων χαλικών, το ένα κολλητά στο άλλο. Με το ρίξιμο του πέμπτου χαλικιού προς τα πάνω, ο παίκτης έπρεπε ν’ αδράξη μονοτάρου (μονομιάς) και τα τέσσερα χαλίκια συν το πέμπτο που έπεφτε. Κάθε πέσιμο οιουδήποτε χαλικιού από την παλάμη, ήτο αρκετό να διακόψη την πρόοδο του παίκτη στο παιγνίδι, κι’ ακόμη, να τον υποχρεώσουν να οδηγηθή ξανά στην πρώτη φάσι.

πεντοβολα (1)

Εδώ γίνεται κατανοητό εκείνο που σημειώνεται στην υποσημείωσι (1) όπου γίνεται αναφορά σε στρογγυλοποιημένα χαλίκια. Τα γωνιώδη χαλίκια εμπόδιζαν την πλήρη δίπλωσι της παλάμης κι’ ακόμα δημιουργούσαν ενόχλησι με αποτέλεσμα κάποιο χαλίκι να ξεφεύγη με το γνωστό επακόλουθο της… αποβολής του παίκτη.

Και κάτι άλλο: Ανάλογα με την παραλλαγή του παιγνιδιού, από περιοχή σε περιοχή, τα χαλίκια που εναποτίθεντο στο έδαφος είτε τα κρατούσε στο χέρι του μετά το πιάσιμο του πέμπτου χαλικιού, μη αφήνοντάς τα ακόμη και κατά την επόμενη ριξιά. Παράδειγμα δίνεται κατά την πρώτη φάσι: το πρώτο χαλίκι που άρπαξε ο παίκτης μαζί με το πέμπτο, δεν το άφηνε από την παλάμη του, αλλά κρατώντας το, έρριχνε ξανά το πέμπτο προς τα πάνω και αμέσως προσπαθούσε να πιάση το δεύτερο. Το αυτό συνέχιζε με τα δυό χαλίκια στην παλάμη προς απόκτησι του τρίτου και με τα τρία χαλίκια στην παλάμη προς απόκτησι του τετάρτου. Ακριβώς το ίδιο και στην επόμενη φάσι, με τα χαλίκια σε ζευγάρια. Στην άλλη παραλλαγή, τα χαλίκια που ελαμβάνοντο από κάτω στη συνέχεια δεν εκρατούντο στην παλάμη αλλά αφήνοντο χάμω. Πάντως η παραλλαγή που ήθελε τα χαλίκια στην παλάμη, δυσκόλευε το πέρασμα των φάσεων.

pentovolaΗ τελευταία φάσι του παιγνιδιού ήτο γνωστή ως: καμάρες! Ο παίκτης εστήριζε τις άκρες των ανοικτών δακτύλων του, στο χώμα, δίχως να εφάπτεται επ’ αυτού το εσωτερικό της παλάμης. Τα ανοικτά δάκτυλα σχημάτιζαν τέσσερα ανοίγματα σαν πόρτες ή καμάρες. Στην ίδια περασιά με τις άκρες των δακτύλων και στο μέσον κάθε «καμάρας», ο παίκτης ετοποθετούσσε τα τέσσερα χαλίκια. Κατόπιν, πετούσε, ξανά το πέμπτο χαλίκι προς τα πάνω ενώ με το ίδιο χέρι έσπρωχνε με τον δείκτη των δακτύλων το πρώτο χαλίκι προς τον εσωτερικό χώρο που εκάλυπτε η παλάμη του άλλου χεριού. Αυτή την διαδικασία επανελάμβανε άλλες τρεις φορές, μία για κάθε χαλίκι μπροστά από την αντίστοιχη «καμάρα». Ο παίκτης μπορούσε να επαναλάβη την διαδικασία της ανεπιτυχούς προσπαθείας σπρωξίματος του χαλικιού, μέσα από την καμάρα, αρκεί να έπιανε το πέμπτο χαλίκι.

Ο παίκτης που κατόρθωνε να «περάση» όλες τις φάσεις απνευστί ανεκηρύσσετο νικητής, πλην όμως άνευ αντικρύσματος. Επί πλέον: Εάν η ομάδα των συμμετεχόντων παιδιών ήτο άνω των τεσσάρων, τότε ο παίκτης που έχανε (και εφ’ όσον είχαν χάσει και οι επόμενοι παίκτες), συνέχιζε από εκεί που έχασε. Αυτό προσέδιδε συντομία χρόνου για την ολοκλήρωσι του παιγνιδιού, ενώ η ομάδα η οποία αριθμούσε κάτω των τριών παικτών, λόγω μειωμένου αριθμού, επέβαλε στον παίκτη ν’ αρχίση από την πρώτη φάσι, οπότε και η ολοκλήρωσι του παιγνιδιού ήρχετο, σχεδόν, ισόχρονη, με την αντίστοιχη της πολυμελούς ομάδος.

(1) Ως επί το πλείστον το κάθε παιδί είχε τα δικά του χαλίκια, των οποίων το μέγεθος, όπως ήδη σημειώθηκε, ήτο κάπως και σε συνάρτησι με το μέγεθος της παλάμης του. Η προτίμησι εστρέφετο προς τα στρογγυλοποιημένα χαλίκια για λόγους καλυτέρας λήψεως.

Σημείωσι

Στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα η ονομασία «πεντόβολα» απαντάτο και στα χείλη των ενηλίκων όχι αναφερομένη στο παιγνίδι αυτό καθ’ εαυτό, αλλά ως παρομοίωσι σε συζητήσεις μέσα από τις οποίες προέκυπτε η αμφιβολία όπως: «Τι λες τζόγια μ’! Τα πεντόβολα θα μπαίξωμε;» αλλά ακόμα και ως επιβεβαίωσι επί της οποίας δεν χωρούσε αμφισβήτησις: «Βαραμέν-τε (εκ του ιταλ. Veramente = αληθώς, στ’ αλήθεια) τα κανον’ίσατε; – «Αμ’ τι κάνε! Τα μπεντόβολα θα μπαίζαμε;»

Προηγουμενο αρθρο
Όταν τα χέρια ήξεραν να ζυμώνουν το ψωμί
Επομενο αρθρο
Το γαλάζιο της ψυχής του

Δεν υπάρχουν σχόλια

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.