HomeΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣΤο Αρχαίο Θέατρο Λευκάδας στη θέση «Κούλμος»

Το Αρχαίο Θέατρο Λευκάδας στη θέση «Κούλμος»

53

Περιγραφή μνημείου

Το θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» του Δήμου Λευκάδας. Στη βορειοανατολική πλαγιά του μεσαίου λοφίσκου του «Κούλμου» διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου.

Η Λευκάδα ιδρύθηκε ως αποικία των Κορινθίων στα τέλη του 7ου αιώνα π. Χ. Χάρη στην στρατηγική της θέση, στη βορειοανατολική ακτή του νησιού που της επέτρεπε των έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών στο Ιόνιο Πέλαγος, αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Τα επιβλητικά τείχη της πόλης διατρέχουν την κορυφογραμμή των τριών συνεχόμενων λοφίσκων που απαρτίζουν το λόφο «Κούλμο» και καταλήγουν στη θάλασσα. Πληθώρα αρχαίου οικοδομικού υλικού, καθώς και θεμέλια αρχαίων κτιρίων είναι ορατά στη περιοχή του Κούλμου, ενώ στο πεδινό και παράκτιο τμήμα της πόλης έχουν ανασκαφεί τμήματα του πολεοδομικού ιστού που αναπτύσσεται κατά το Ιπποδάμειο σύστημα.

Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται καθόλου στις αρχαίες πηγές. Στις αρχές του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld, στον χώρο του θεάτρου. Τα αποτελέσματα της ανασκαφής δεν δημοσιεύτηκαν διεξοδικά, αλλά από τα ανασκαφικά ημερολόγια και σχέδια γνωρίζουμε ότι κάτω από βαθιές επιχώσεις αποκαλύφθηκε ο φυσικός λαξευμένος βράχος της ορχήστρας. Η υπερκείμενη πλακόστρωσή της δεν βρέθηκε, καθώς πιθανότατα είχε αφαιρεθεί και χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό. Μεταξύ ορχήστρας και κοίλου εντοπίστηκε αύλακα απαγωγής των ομβρίων υδάτων. Αποκαλύφθηκαν επίσης οι δύο πρώτες σειρές εδωλίων του κοίλου, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από ασβεστόλιθο, αλλά και εδώ διαπιστώθηκε λιθαρπαγή από τον ανασκαφέα. Είναι πιθανό το θέατρο να διέθετε λίθινα εδώλια μόνον στις πρώτες σειρές του κοίλου, ενώ τα υπόλοιπα ίσως να ήταν ξύλινα. Ελάχιστοι λίθοι σώζονταν από τα θεμέλια της σκηνής και απλά διαπιστώθηκε η κατεύθυνση του προσκηνίου.

Βόρεια της σκηνής το έδαφος ήταν ιδιαίτερα επικλινές, όπως απέδειξε η ύπαρξη αναλημματικών τοίχων, των οποίων αναγνωρίσθηκαν δυο οικοδομικές φάσεις με βάση την τοιχοποιία τους. Από την ανασκαφική έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για τη χρονολόγηση του θεάτρου, το οποίο ο W. Dörpfeld τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους. Τα αποκαλυφθέντα λείψανα του θεάτρου μετά το πέρας της ανασκαφικής έρευνας καταχώθηκαν.

Βίβιαν Στάικου
Αρχαιολόγος

Αεροφωτογραφία
Αεροφωτογραφία
Σκαρίφιμα ανασκαφίκής τομής από το ημερολόγιο του Krüge
Σκαρίφιμα ανασκαφίκής τομής από το ημερολόγιο του Krüge
Σκαρίφημα των λειψάνων της σκηνής του θεάτρου από το ημερολόγιο του Krüge
Σκαρίφημα των λειψάνων της σκηνής του θεάτρου από το ημερολόγιο του Krüge

Επιστημονικό Δελτιό

Ονομασία ΜνημείουΑρχαίο Θέατρο Λευκάδας
ΚατηγορίαΘέατρο
Σύντομη περιγραφήΤο θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» Δήμου Λευκάδας, Νομού Λευκάδας. Στη ΒΑ κλιτύ του μεσαίου λοφίσκου του «Κούλμου» διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου. Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται στις αρχαίες πηγές. Ο γερμανός αρχαιολόγος Ε. Κrüge ανέσκαψε στις αρχές του 19ου αι. τμήματα της ορχήστρας, του κοίλου, της σκηνής και του προσκηνίου.
Εικόνες – ΣχέδιαΥπάρχουν μόνον σκαριφήματα από την ανασκαφή που πραγματοποίησε ο Ε. Κrüge στις αρχές του 19ου αι.
Τεκμηρίωση – Βιβλιογραφία– W. Dörpfeld, Alt Ithaka, 1927, 156-7,267– M. Fiedler, Topographie von Leukas in der Antike, Magisterarbeit am Fachbereich Altertumswissenschaften der Freien Universitat Berlin 1992, 61-62 (αδημοσίευτο).

– Γ. Πλιάκου, Νέα στοιχεία για το αρχαίο θέατρο της Λευκάδας. Μια τοπογραφική προσέγγιση. Ηπειρωτικά χρονικά, τομ.32, σελ. 37 – 42, Ιωάννινα 1997

ΘέσηΤο θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» Δήμου Λευκάδας, Νομού Λευκάδας.
ΧρονολόγησηΔεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία χρονολόγησης. Ο W. Dörpfeld το τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους.
Γενική περιγραφή ΜνημείουΗ Λευκάδα ιδρύθηκε ως αποικία των Κορινθίων στα τέλη του 7ου αι. π.Χ. Χάρη στην ιδιαίτερα στρατηγική της θέση, στη ΒΑ ακτή του νησιού που της επέτρεπε των έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών στο Ιόνιο Πέλαγος, αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Τα επιβλητικά τείχη της πόλης διατρέχουν την κορυφογραμμή των τριών συνεχόμενων λοφίσκων που απαρτίζουν το λόφο «Κούλμο» και καταλήγουν στη θάλασσα. Πληθώρα αρχαίου οικοδομικού υλικού, καθώς και θεμέλια αρχαίων κτιρίων είναι ορατά στη περιοχή του Κούλμου, ενώ στο πεδινό και παράκτιο τμήμα της πόλης έχουν ανασκαφεί τμήματα του πολεοδομικού ιστού που αναπτύσσεται κατά το Ιπποδάμειο σύστημα. Στη ΒΑ κλιτύ του μεσαίου λοφίσκου διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου. Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται καθόλου στις αρχαίες πηγές. Στις αρχές του 19ου αι. πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld, στο χώρο του θεάτρου. Τα αποτελέσματα της ανασκαφής δεν δημοσιεύτηκαν διεξοδικά, αλλά από τα ανασκαφικά ημερολόγια και σχέδια γνωρίζουμε ότι κάτω από βαθιές επιχώσεις αποκαλύφθηκε ο φυσικός λαξευμένος βράχος της ορχήστρας. Η υπερκείμενη πλακόστρωσή της δεν βρέθηκε, καθώς πιθανότατα είχε αφαιρεθεί και χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό. Μεταξύ ορχήστρας και κοίλου εντοπίστηκε αύλακα απαγωγής των ομβρίων υδάτων. Αποκαλύφθηκαν επίσης οι δύο πρώτες σειρές εδωλίων του κοίλου, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από ασβεστόλιθο, αλλά και εδώ διαπιστώθηκε λιθαρπαγή από τον ανασκαφέα. Είναι πιθανό το θέατρο να διέθετε λίθινα εδώλια μόνον στις πρώτες σειρές του κοίλου, ενώ τα υπόλοιπα ίσως να ήταν ξύλινα. Ελάχιστοι λίθοι σώζονταν από τα θεμέλια της σκηνής και απλά διαπιστώθηκε η κατεύθυνση του προσκηνίου. Βόρεια της σκηνής το έδαφος ήταν ιδιαίτερα επικλινές, όπως απέδειξε η ύπαρξη αναλημματικών τοίχων, των οποίων αναγνωρίσθηκαν δυο οικοδομικές φάσεις με βάση την τοιχοποιία τους. Από την ανασκαφική έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για τη χρονολόγηση του θεάτρου, το οποίο ο W. Dörpfeld τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους. Τα αποκαλυφθέντα λείψανα του θεάτρου μετά το πέρας της ανασκαφικής έρευνας καταχώθηκαν.
Υπάρχουσα κατάστασηΗ συνολική έκταση που καταλαμβάνει το θέατρο υπολογίζεται στα 5 στρέμματα περίπου. Σήμερα την περιοχή καταλαμβάνει ελαιώνας που αναπτύσσεται σε σειρές κλιμακωτών ανδήρων οριζόμενων με ξερολιθιά. Εκτός από τα θεμέλια ενός τοίχου κατασκευασμένου από μεγάλους ασβεστόλιθους, ίσως αναλημματικού χαρακτήρα, δεν εντοπίζονται στη θέση αυτή άλλοι ορατοί αρχαίοι λίθοι in situ. Οι τοίχοι μιας νεώτερης αγροτικής αποθήκης, θεμελιωμένης στη συμβολή κοίλου – ορχήστρας είναι εν πολλοίς χτισμένοι από αρχαίες δουλεμένες λιθοπλίνθους, οι οποίες θα μεταφέρθηκαν στο σημείο αυτό προφανώς από μικρή σχετικά απόσταση. Σποραδικά αρχαίο οικοδομικό υλικό εντοπίζεται σε έναν νεώτερο αναλημματικό τοίχο και στα επικλινή πρανή, βόρεια του επίπεδου διαμορφωμένου χώρου. Σε ελάχιστη απόσταση από το κοίλο του θεάτρου κλιμακοστάσια λαξευμένα στο βράχο και επικλινείς ράμπες οδηγούν στη κορυφή του λόφου, όπου είναι ορατά τα θεμέλια ορθογώνιου ναόσχημου κτιρίου.
Έρευνες – ΕπεμβάσειςΣτις αρχές του 19ου αι. πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld.
Επιτρεπόμενες χρήσεις

Ιστορικό σύγχρονων χρήσεων


Πρόσθετες πληροφορίες
Πνευματικά δικαιώματα
ΔικαιοδοσίαTo θέατρο βρίσκεται εντός ιδιόκτητου, μη απαλλοτριωμένου ακινήτου, το οποίο χωροθετείται εντός της Ζώνης Α απολύτου προστασίας (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ12/63561/3531/ 28.12.1995, ΦΕΚ822/25.9.1995 & ΦΕΚ 1022/ 12.12.1995 ) του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου Λευκάδας (ΦΕΚ 679/Β/2-9-93 και ΦΕΚ 792/Β/6-10-93).
Γεωγραφικό Πλάτος38°48’32.54″N
Γεωγραφικό Μήκος20°42’42.26″E

Πηγή: www.diazoma.gr

Προηγουμενο αρθρο
Αποχωρισμός
Επομενο αρθρο
Χθες-σήμερα-αύριο - Του Δημήτρη Παξινού

7 Σχόλια

  1. Θ. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
    24 Ιανουαρίου 2016 at 12:54 — Απάντηση

    Αυτόκλητε πνευματικέ εισαγγελεύ τις λογοκρισίες και φασιστικούς φετφάδες εκεί που σε παίρνει… Δεν σε ξέρω άνθρωπέ μου. Μη μου χαλάς την ησυχία μου αγαπητέ μου, ούτε που θέλω να μπαίνεις στον δρόμο μου και μάλιστα αυτόκλητα. Τι ντροπή αλήθεια και αυτή να παριστάνουν κάποιοι τους εξυπνάκηδες, να θεωρούν εαυτούς ότι ορθοτομούν τον λόγο της αλήθειας παντού και πάντα, και εμείς οι υπόλοιποι να μην έχουμε άποψη για τίποτα. Εύγε δημοκράτες…

  2. Μεταφοραί ο Μήτσος
    23 Ιανουαρίου 2016 at 19:58 — Απάντηση

    Η σπουδαιότητα ή μη σπουδαιότητα της ανακάλυψης κύριε Γεωργάκη, είναι ένα θέμα το οποίο θα κριθεί από τους “έχοντες το γενικό πρόσταγμα”, ήτοι, τους Αρχαιολόγους (πρωτίστως), τους Αρχιτέκτονες (βεβαίως) και τους Ιστορικούς (αναμφιβόλως).

    Σε ό,τι αφορά τη βεβαιότητα της πεποιθήσεώς σας – για να θυμηθούμε το μακαρίτη και αείμνηστο Κώστα Βαλαμόντε – ότι παίζω με τις λέξεις, απλά, δεν τη σχολιάζω!

  3. Θ. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
    23 Ιανουαρίου 2016 at 13:15 — Απάντηση

    Εσείς μην βλέπετε την σπουδαιότητα της ανακάλυψης. Παίξτε με τις λέξεις……

  4. Μεταφοραί ο Μήτσος
    20 Ιανουαρίου 2016 at 23:36 — Απάντηση

    @ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΕΡΕΣ

    Παρεπιμπτόντως Δάσκαλε ; ή μήπως παρεμπιπτόντως ;
    ‘Οχι τίποτ’ άλλο αλλά …

    @ Θ. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

    Από που τεκμαίρεται κύριε Γεωργάκη, ότι το περί ού ο λόγος θέατρο, είναι ένα τρομακτικό μνημείο ;
    Σπουδαίο, το κατανοώ. Περίφημο, πάω πάσο. Τρομακτικό μνημείο γιατί ;
    Εκτός κι αν σ’ αυτό το μνημείο είχαν λάβει χώρα ανθρωποθυσίες !

    • ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΕΡΕΣ
      21 Ιανουαρίου 2016 at 20:21 — Απάντηση

      παρεμπιπτόντως, Μήτσο, είναι το σωστό! Ας όψεται ο δαίμων του…πληκτρολογίου!

  5. Θ. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
    20 Ιανουαρίου 2016 at 21:44 — Απάντηση

    Για την ύπαρξη του θεάτρου μου είχε μιλήσει, όταν ήμουν διευθυντής στην EUROBANK, ο Σάντας με την σχολή οδηγών, ο οποίος μεγάλωσε εκεί κοντά και γνωρίζει τον Κούλμο και το Καλλιγόνι σπιθαμή προς σπιθαμή, γιαυτό και προ καιρού είχα σχολιάσει στο fb για το θέατρο του Κούλμου, με αφορμή τις πέτρες που μεταφέρθηκαν για το χτίσιμο της καθολικής εκκλησίας στο περιβόλι του γιατρού του Γρηγόρη!!! Είναι κοινό μυστικό στους Καλλιγωνιώτες η ύπαρξη του θεάτρου. Ευτυχώς που πέσαμε πάνω στον Μήτσο τον Μικρώνη, που έχει το χτήμα εκεί, έναν άνθρωπο με ανοιχτά μυαλά και προχωράει η ολοσχερής αποκάλυψη του τρομακτικού μνημίου!!!

  6. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΕΡΕΣ
    17 Ιανουαρίου 2016 at 19:08 — Απάντηση

    Η ανασκαφική έρευνα του Ε. Κrüge στον Κούλμο (που έφερε στο φως λείψανα του αρχαίου θεάτρου της Νηρίκου) έγινε το 1901, δηλαδή στις αρχές του 20ού αιώνα. Και, ως γνωστόν, ο αιώνας, που αρχίζει από το 1900 είναι ο εικοστός και όχι ο δέκατος ένατος. Η σχετική ανακοίνωση, όπως δημοσιεύτηκε στη εγχώρια εφημερίδα «Φρουρός», αριθ. φ. 104/ 13.04.1901 (που απόκειται στα Αρχεία Νομού Λευκάδας) έχει αυτολεξεί ως εξής:

    «Εις θέσιν Κούλμο, παρά τω χωρίον Καλιγιόνιον, κειμένην εις ημισείαν ώραν μακράν της πόλεως, οι Αρχαιολόγοι, κ.κ. Γούκοπ και Κρούγιερ την 9 τρέχοντος, ανεκάλυψαν θέατρον αρχαίο και αρκετά ευρύχωρον. Το θέατρον τούτο είναι καλής Ρωμαϊκής τέχνης, κτισθέν, κατά πάσαν πιθανότητα, ως φρονεί ο κ. Δαίρφελδ και οι λοιποί αρχαιολόγοι, την πρώτην προ Χριστού εκατονταετηρίδα. Άγνωστον είναι, εάν θα παραταθώσιν πέραν της αύριον αι ανασκαφαί, καθόσον σκοπός του κ. Δαίρφελδ είναι το Ανάκτορον του Οδυσσέως, η Αρχαιολογική μας εταιρεία όμως δεν πρέπει να απωλέσει μίαν τόσον καλή ευκαιρίαν, εξ ης ουδόλως απίθανον να προέλθη σπουδαίον τι εις φως».

    Ως εκ τούτου, στη φράση «Στις αρχές του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld, στον χώρο του θεάτρου…», η χρονολόγηση πρέπει να να διορθωθεί κατά τα ανωτέρω. Παρεπιμπτόντως, είναι γνωστό σε όλους σχεδόν τους ντόπιους ότι ο W. Dörpfeld εργάστηκε στη Λευκάδα αρχές του 20ού αι.

    Στο βιβλίο Η Λευκάδα του Wilhelm Dörpfeld 1891-1913 (fagottobooks, Αθήνα 2008) δημοσιεύεται η με α.α. 26 φωτογραφία με λεζάντα «p. 26, Λευκάδα, θέατρο, θεμέλιο τείχους».

Γράψτε το σχόλιό σας

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.