Το καφενείο του Σκιαδά στην κεντρική αγορά της Λευκάδας

Η αφορμή για να ασχοληθούμε με το καφενείο του Σκιάδα ήταν … το δάπεδο. Φίλος και αναγνώστης της σελίδας μας έστειλε μια φωτογραφία με ένα ωραίο και παραδοσιακό δάπεδο. Στο τηλέφωνο μας εξήγησε το χώρο που βρίσκεται -σχεδόν ανέπαφο από το χρόνο- και μας μίλησε για το… καφενείο του Σκιαδά.

Στην οδό Ι. Μελά 146 μεταφέρθηκε πρόσφατα το κατάστημα γυναικείων ρούχων «Dolce». Ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα κτίρια με παραδοσιακή Λευκαδίτικη στοά, από τα πιο όμορφα και καλοδιατηρημένα της πόλης. Η περιμετρική τοποθέτηση των ρούχων και των αξεσουάρ μέσα στο κατάστημα, είχε σαν αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί ολόκληρο το δάπεδο, χαρακτηριστικό γνώρισμα πολλών παλιών κτιρίων της πόλης. Είναι προς τιμή όλων των μέχρι σήμερα ενοίκων του καταστήματος, ότι διατήρησαν αυτό το δάπεδο.

Το συγκεκριμένο δάπεδο αλλά και τα παρόμοια του είδους, είναι ως επί το πλείστον σε γεωμετρικά σχήματα και έχουν όμορφους σχηματισμούς. Είναι προγενέστερο του μωσαϊκού και βεβαίως του σύγχρονου κεραμικού. Χρησιμοποιούνταν σε χώρους στους οποίους το δάπεδο υφίσταται μεγάλη καταπόνηση λόγω της αντοχής τους. Ήταν δείγμα πολυτέλειας και οικονομικής ευρωστίας των ιδιοκτητών. Δεν γνωρίζουμε τα υλικά που το αποτελούσαν. Δεν πρέπει όμως να ήταν τσιμέντο –σαν υλικό είναι μεταγενέστερο και όχι τόσο ανθεκτικό για τη συγκεκριμένη χρήση.

Ο χώρος που σήμερα στεγάζεται το κατάστημα «Dolce» είναι στις μνήμες των παλαιότερων κατοίκων της πόλης συνυφασμένος με το καφενείο του Σπύρου Σκιαδά. Ο Σπύρος Σκιαδάς άνοιξε το καφενείο στη δεκαετία του 1970. Πριν από αυτόν, ο αδερφός του Μηνάς είχε επίσης καφενείο στο ίδιο σημείο.

Η χρήση του χώρου ως καφενείο πρέπει να φτάνει πολύ πίσω στο χρόνο. Είναι χαρακτηριστικό πως στο σκίτσο του Δήμου Μαλακάση στο βιβλίο «Τα παλιά σπίτια της Λευκάδας»* στο ισόγειο του κτιρίου εικονίζεται ένα καφενείο. Στο ίδιο βιβλίο, στο διαχωρισμό των κτιρίων βάσει της ενορίας που υπάγονταν, το κτίριο κατατάσσεται στην ενορία της Παναγίας των Εισοδίων. Για τους ιδιοκτήτες βάσει παλαιοτέρων συμβολαιογραφικών πράξεων αναφέρει: «Οικία κληρονόμου Γεράσιμου Σολδάτου Μπουρδούβαλη, πρώην Γράψα, πρώην Δετζώρτζη.»

Το καφενείο του Σπύρου Σκιαδά λειτούργησε μέχρι το 1997. Στη συνέχεια ο γιος του Θεόφιλος, μετά από σημαντικές επεμβάσεις δημιούργησε ένα νέο –τύποις και ουσία- καφενείο. Εκτός της βασικής του δραστηριότητας, ο χώρος φιλοξένησε εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας.

Στο Θεόφιλο οφείλεται εν μέρει και η «ανακάλυψη» όλης της ομορφιάς του ισογείου του κτιρίου. Με προσωπική εργασία για πολλούς μήνες, βήμα – βήμα αφαίρεσε όλες τις στρώσεις μπογιάς που έκρυβαν το ταβάνι, τους σοβάδες από τους τοίχους μέχρι να φανεί η πέτρα. Καθάρισε ακόμα και ανάδειξε το δάπεδο. Το 2002 ο Θεόφιλος έκλεισε το καφενείο. Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε είναι από αυτή την περίοδο. Το πλούσιο φωτογραφικό αρχείο του Σπύρου Σκιαδά δυστυχώς καταστράφηκε.

Οι ημερομηνίες δεν είναι τυχαίες. Τα παραδοσιακά καφενεία με τη μορφή που τα θυμούνται οι παλιότεροι, έχουν ήδη αρχίσει από πολύ νωρίτερα, να σβήνουν το ένα μετά το άλλο. Τη θέση τους παίρνουν τα «καφέ».

«Το καφενείο είναι ένας χώρος ανταλλαγής πληροφοριών και αξιών. Και φυσικά ήταν ο σύνδεσμος της κοινότητας με τον έξω χώρο. Οποίος ήθελε να γνωρίσει έναν τόπο, εκεί πήγαινε. Παλιά δεν υπήρχε η wikipedia». Στα παλιά καφενεία αποτυπώνονται η φθορά και η ιστορία του τόπου και των ανθρώπων.**

Τα παραδοσιακά καφενεία αποτέλεσαν θεσμό της ελληνικής κοινωνίας. Ήταν ο τόπος συνάντησης των αντρών που χαλάρωναν παίζοντας τάβλι, και χαρτιά, συζητώντας πολιτικά, αθλητικά, πίνοντας ούζο, ρακί, κονιάκ.

* Δήμος Μαλακάσης «Τα παλιά σπίτια της Λευκάδας», εκδόσεις: Fagottobooks
** Γιώργος Πίττας «Τα καφενεία της Ελλάδας»