Το υφαντό σακούλι

Κάθε πράγμα και μια ιστορία

Κατερίνα Καββαδά (Αντρίκου)

Πάρε το σακούλι. Μην ξεχάσεις το σακούλι. Γέμισε το σακούλι. Άδειασε το σακούλι. Πλύνε το σακούλι. Κρέμασε το σακούλι. Φύλαξε το σακούλι. Καθημερινές εντολές σε όλους τους τόνους στην οικογένεια από την οικογένεια. Κάθε μέλος είχε και το σακούλι του. Το σακούλι της βάβως, της μάνας, του πατέρα,του μαθητή. Ήταν κάτι σαν την προσωπική τσάντα. Το σακούλι για τα πράγματα, το λιναρίσιο ποδοσάκουλο στο οποίο μάζευαν τις ελιές οι γυναίκες,  το σακούλι της χαράς και του γάμου, το σακούλι του σχολείου, το σακούλι που θα μετέφερε τα καλούδια από την χώρα.

Το θυμάμαι πάντα κρεμασμένο σ΄ ένα μεγάλο καρφί στη μέση του τοίχου του διαδρόμου, κοντά στην πόρτα του σπιτιού. Μάλλινο, χρωματιστό με μοτίβα μαύρα, κόκκινα.. Προίκα της βάβως. Έτσι πήγαιναν τα σακούλια από τη μια γενιά στην άλλη και ήταν καταγεγραμμένα στα προικοσύμφωνα. Ήταν υφασμένα στον αργαλειό, με κλωστή από προβατίσιο  μαλλί και ήταν «αθάνατα» όπως έλεγε η μάννα μου ή «ατσαλένια» όπως έλεγε ο πατέρας μου.

Στο μαυροκόκκινο σακούλι, το σακούλι της δουλειάς, με το χάραμα, πριν βγει ο ήλιος,  έμπαινε το ψωμί, το λάδι, το τυρί, οι ελιές, οι παστές σαρδέλες, το κομμάτι της πίτας που περίσσεψε, η λειψοκουλούρα, καμιά ντομάτα αν υπήρχε, το κρασί για τον ξένο, αν είχαν εργάτες. Αυτό ήταν το προσφάι της εργατιάς. Τυλιγμένο σε υφαντές μπόλιες και αργότερα, όταν άρχισε ο πολιτισμός, κλεισμένο σ΄ ένα μπρακάτσι (μεταλλικό δοχείο το οποίο έκλεινε αεροστεγώς, το τάπερ της εποχής θα λέγαμε). Η μεταφορά του γινόταν με το γαϊδούρι ή στον ώμο του πατέρα. Το κολατσιό το έτρωγαν κάτω από τις ελιές καθισμένοι στο χώμα ή σε κάποια λιθάρια. Κι ήταν πεντανόστιμο, γιατί το συμπλήρωνε η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η ομαδικότητα καθώς και η συνείδηση της κοινής μοίρας.

Αντίστοιχα υπήρχε και το σακούλι καθημερινής χρήσης όπου φιλοξενούσε  τα εργαλεία του αγρότη ή του κτηνοτρόφου. Το τσεκούρι, ο σουγιάς, ο ζαγανάς, το κασάρι έπρεπε να είναι  καλά προστατευμένα, γιατί ήταν ακριβά και δυσεύρετα. Η θέση τούτου του σακουλιού ήταν στο αχούρι, που αργότερα ονομάστηκε αποθήκη, όπως και του ντουρβά, σακούλι για το φαγητό των ζώων.

Σακούλι είχε και το γραμματιζούμενο παιδί.. Εκεί έβαζε την πλάκα, το κοντύλι, το σφουγγάρι, την φέτα το ψωμί για το διάλειμμα με λάδι και ζάχαρη ή  πάστα  ή λάδι και ρίγανη αν έλλειπε κάτι από τα προηγούμενα. Τούτο το σακούλι  γίνονταν με περίσσεια αγάπη, όνειρο και τρυφεράδα. Ήταν χιλιοτραγουδισμένο από τη μάνα, γιατί πίσω από το σακούλι η μάννα έβλεπε την ευκαιρία για μια καλύτερη μοίρα στο παιδί της. Στη γενιά τη δική μου ευτυχώς είχαν ανακαλύψει τις σάκες. (Η σάκα μου ήταν καφέ γυαλιστερή και την κράταγα σαν το πιο ακριβό κειμήλιο,  γιατί αυτή με το περιεχόμενό της ήταν το διαβατήριο να ξεφύγω από την δύσκολη αγροτική ζωή. Φυσικά όταν γίναμε φοιτήτριες ξαναγυρίσαμε στον ντουρβά ή ντορβά, όπου είχε γίνει μόδα. Μόνο που τότε τo λέγαμε ταγάρι και ήταν σύμβολο  της ιδεολογίας μας).

Το σακούλι που έκανε τη διαφορά ήταν του γάμου και της χαράς. Εδώ οι νοικοκυρές ξεδίπλωναν όλη την μαεστρία τους,  παρ΄ όλο που η εφευρετικότητα τους περιορίζεται σε μικρές παραλλαγές των θεμάτων της παράδοσης. Αισθητική  και τεχνική τελειότητα. Σχέδια πλουμιστά, με μόστρες, σε χρώμα κόκκινο, μαύρο, λευκό, πορτοκαλί, πράσινο, μπλε, ροζ, χωρίς κενά, με αυστηρή  διάταξη των διακοσμητικών μοτίβων σε οριζόντιες ζώνες. Από τα γεωμετρικά σχήματα κυριαρχούσε ο ρόμβος. Είναι απίστευτο πως κατάφερναν να δημιουργήσουν αυτά τα λαμπερά ανεξίτηλα στο χρόνο χρώματα. Είναι απίστευτο πως τόσο ταλαιπωρημένες γυναίκες κατάφερναν να απεικονίζουν τόση ομορφιά στον αργαλειό. Τα υφαντά τους μοιάζουν με κεντήματα. Τούτα τα έργα ήταν η δύναμή τους. Τούτο το σακούλι, όπως και τα άλλα εργόχειρα τους, ήταν ένας από τους καθρέφτες της ψυχής τους, που απαιτούσαν να τον δουν οι άλλες νοικοκυρές. Είχαν ανάγκη την επιβράβευση τους από  τις άλλες άξιες νοικοκυρές. Σε τούτο το σακούλι , το καλύτερο του γιούκου τους, έμπαιναν τα καλοπλυμένα και ξασμένα μαλλιά από τα πρόβατα, η πετσέτα ή το μαντηλάκι με φρυγανιές και αμύγδαλα,  πεσκέσια στα στρώματα της νύφης, όπου αν θυμάμαι καλά γίνονταν  την Παρασκευή πριν τον γάμο. Τότε μαζεύονταν οι συγγενείς στο σπίτι γέμιζαν το στρώμα των μελλονύμφων με τραγούδια και καταμετρούσαν την προίκα και φυσικά τα σακούλια.

Πηγή: https://s0uel.wordpress.com/