Τσάμικο αργό, βαρύ, πένθιμο…

Ο άνθρωπος έδωσε την παραγγελιά του ευθυτενής κι αγέλαστος. Έπιασε το μαντίλι, χαμήλωσε τα μάτια στο χώμα, περίμενε. Ένα, δυο, τρία δευτερόλεπτα.

Απ’ το κλαρίνο κύλησαν αργές οι πρώτες νότες δείχνοντας στην ορχήστρα το ύφος που ταίριαζε στην περίπτωση. Τσάμικο αργό, βαρύ, πένθιμο. «Σελήμπεης».

Ο χορευτής τράβηξε το μαντίλι το τεζάρισε. Λύγισε τα γόνατα, χαμήλωσε το κορμί, σφίχτηκαν οι μυς στο δεξί μπράτσο του δευτέρου που τον κρατούσε. Άρχισε να χορεύει αργά, τελετουργικά, σεμνά. Με τα μάτια άλλοτε ελαφρώς κλειστά κι άλλοτε μακριά προσηλωμένα, πολύ πιο πέρα από τα όρια της φωτισμένης επικράτειας.

…Κλάψε με μάνα μ’ μια και δυο
Δεν ξανακάνεις τέτοιο γιο

Έκλεισε τους τελευταίους στίχους ο τραγουδιστής κι αμέσως ο κλαρινίστας το «τσάκισε», μπήκε δηλαδή στο verso. Ένα μακρύ αργόσυρτο λάλημα πρώτα κι ύστερα διακεκομμένοι απανωτοί βαθείς αναστεναγμοί. Μια πήγαιναν να ‘νοίξουν τα παράθυρα της ελπίδας, μια καθηλωνόταν στης θλίψης το σκαλοπάτι.

Ο χορευτής πλάνταζε. Ανοιχτό το στήθος, ο ιδρώτας κανάλι, τα μαλλιά είχαν πέσει στο μέτωπο. Κρατημένος γερά από το μαντίλι, χαμήλωσε ήρεμα, έγειρε αργά προς τα πίσω και στηρίχτηκε στις μύτες των παπουτσιών του.

Αμέσως με μια απότομη ώθηση, πάντα γερμένος πίσω, έριξε το κορμί του στα δεξιά και, τραβώντας το δεξί του δευτέρου που τον κρατούσε, ευθυγράμμισε όλο το βάρος του με την κατακόρυφη του μαντιλιού.

Για ένα – δυο δευτερόλεπτα ακροζυγιάστηκε σ’ αυτήν τη στάση. Ύστερα έκανε μια αστραπιαία στροφή γύρω από το νοητό κατακόρυφο άξονα του μαντηλιού και ξαναβρέθηκε ακριβώς στη στάση απ’ όπου ξεκίνησε (εσένα πρέπει να είδε ο Γιάννης Τσαρούχης, λάμπασμα ανεξίτηλο των παιδικών μου χρόνων, αυτή σου την κίνηση πρέπει να ξεσήκωσε, όταν σύνθεσε το γνωστό του πίνακα τσάμικο: είναι η δική σου εικόνα μαρμαρωμένη σε κάποια μεσαία μοίρα από τις τριακόσιες εξήντα της κυκλικής περιστροφής σου)….»

Σημείωση: Το κείμενο είναι του Δημήτρη Τσερέ από το βιβλίο του «Άγριο Ροδάκινο» ( Μια σφαίρα για τον ουρανό). Εκδόσεις Γαβριηλίδης 2010.

Γιάννης Τσαρούχης: «Το τσάμικο στην ακτή, 1978». Νερομπογιά σε χαρτί, 20×20,7 εκ. (Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, 459).
Γιάννης Τσαρούχης: Τσάμικος και Ζεϊμπέκικος