Χθες-σήμερα-αύριο – Του Δημήτρη Παξινού

Δεκαετία του 1950. Επίσημα τέλος του εμφυλίου σπαραγμού. Η Ελλάδα προσπαθεί να ορθοποδήσει, μέσα από τις υλικές, ηθικές και ψυχολογικές καταστροφές. Μετράει τις πληγές της προκειμένου να τις επουλώσει. Η αμερικανική βοήθεια παρούσα, το γάλα σκόνη να βράζει σ’ ένα καζάνι και τα παιδιά, στη σειρά κουρεμένα σύριζα. Οι γονείς αγράμματοι, παρέδιδαν το παιδί στον δάσκαλο. «Nα το μάθεις γράμματα. Να γίνει καλός άνθρωπος. Κι αν δεν διαβάζει δική σου δουλειά δάσκαλε. Εμείς είμαστε αγράμματοι άνθρωποι».

Κι ο δάσκαλος, πράγματι, μάθαινε το παιδί γράμματα, κι αν δεν του άρεσαν τα γράμματα τουλάχιστον μάθαινε να σέβεται. Και προς την κατεύθυνση αυτή κι η σφαλιάρα και σε υποτροπή η βίτσα, έπεφτε στις ανοιχτές παλάμες. Το χωριό ήταν νοικοκυρεμένο, κι ακόμη περισσότερο το σχολείο. Μια μικρή κυψέλη.

Κι επειδή δεν υπήρχαν λεφτά για όργανα αθλοπαιδιών και χρήσιμα εργαλεία για να ’ναι πιο κατανοητό και ευχάριστο το μάθημα, τα παιδιά μάζευαν στη σχόλη τους χαμομήλι, ελιές και με το σχολικό αυτό ταμείο κάλυπταν τις διάφορες ανάγκες.

Δεν έλειπε τίποτα. Από πυξίδες, χάρτες μέχρι μπάλες και σκυτάλη. Ολα με απόλυτη τάξη. Στο πίσω μέρος του σχολείου είχε και μελίσσια, μέσα σ’ έναν ανθοστολισμένο κήπο που μοσχοβόλαγε.

Η αλληλεγγύη στο χωριό δεδομένη. Ο ένας για τον άλλον κι όλοι μαζί για το χωριό. Πολλές οι στερήσεις, σκληρή η αγροτική δουλειά. Ομως κανένας δεν πεινούσε. Οι κήποι και τα ζωντανά φρόντιζαν γι’ αυτό. Ακόμη κι ο μπάρμπα Γιαννάκης, που κανείς δεν θυμόταν πώς βρέθηκε στο χωριό, εξασφάλιζε το φαγητό του. Κάθε σπίτι μαγείρευε ένα πιάτο παραπάνω. Υπήρχε κι ένας δραγάτης, αγροφύλακας. Είχε βρει το κατάλληλο ύψωμα και έβλεπε τα πάντα. Στο μυαλό των παιδιών ήταν ένα είδος στρατοχωροφυλακής. Τόπος συγκέντρωσης ήταν η μικρή χωμάτινη πλατειούλα, η λάκα. Εκεί τα αυτοσχέδια παιχνίδια, που το μυαλό επινοούσε και το ξεφωνητό έφθανε μέχρι το άλλο χωριό. Μέχρι που ακουγόταν η φωνή της μάνας κι όλοι μαζεύονταν στο σπίτι.

Η ζωή εναρμονισμένη με το περιβάλλον, με τη φύση, με τα χρώματα και τα αρώματα των ανθών. Ευωδίαζε ο τόπος την άνοιξη.

Κι αυτό το χωριό, αυτή η χώρα προχώραγε, προόδευε, δημιουργούσε αξίες, ιδανικά, έχτιζε ξανά ένα οικοδόμημα, με στέρεες βάσεις πάνω στην ελληνική μας παιδεία και τις παραδόσεις που τηρούνταν με μεγάλη ευλάβεια στις εθνικές γιορτές. Με θεατρικά έργα, ποιήματα, εμπνευσμένα από τους μεγάλους εθνικούς μας ποιητές και ιδίως τον Βαλαωρίτη. Πνεύμα εθνικής ανάτασης για όλο το χωριό.

Δεκαετία του 2010. Τα παιδιά τα έχουν όλα και τίποτα! Από μικρά με ένα tablet σε ένα εικονικό κόσμο.

Παιδιά αποπροσανατολισμένα, αλλόφρονα να ψάχνουν οδό διαφυγής. Χωρίς αντιστάσεις, χωρίς πνευματική άσκηση, χωρίς ψυχική διάθεση, βολοδέρνουν μαθημένα σ’ ένα τρόπο ζωής που κάποιοι δήθεν ηγήτορες, μικροί και μεγάλοι, θέλησαν να τους περάσουν το μήνυμα της ήσσονος ή καθόλου προσπάθειας, με υψηλές παρά ταύτα ανταμοιβές… Τα έπεισαν ότι η Ελλάδα είναι η χώρα των θαυμάτων, η χώρα με τον περιούσιο λαό, τον οποίο όλοι θαυμάζουν κι όλοι ζηλεύουν. Οτι τα κοινοτικά κονδύλια θα εξακολουθήσουν, κατά δισεκατομμύρια, προς τούτο να ρέουν στις τσέπες των ξύπνιων, των κλεφτών χωρίς συνέπειες. Χωρίς να καταρρέουν έσοδα και κράτος. Οτι κάποια κυβέρνηση μπορεί να εκβιάζει, να αναθεματίζει «τους εχθρούς» και να εξακολουθεί να υπόσχεται. Η κατάθλιψη είναι πλέον η εθνική μας αρρώστια.

Κι όλα αυτά μέσα σ’ ένα καταιγισμό καταναλωτικών προϊόντων, παραπλανητικών διαφημιστικών μηνυμάτων. Μια συνεχής παραπληροφόρηση που οδήγησε και οδηγεί σε συναισθηματική και ψυχολογική συντριβή. Χάθηκαν η λαϊκή ψυχή, η γνησιότητα, ο χαρακτήρας του γένους. Απέμειναν μόνον δον Κιχώτες να αντιπαλαίσουν με μύλους γεμάτους μαφιόζους κι αδίστακτα επηρμένα ανθρωπάκια.

Δεκαετία του 2020. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου είχαν ρωτήσει ένα ραβίνο στη Ρωσία αν θα επικρατούσε ειρήνη στον κόσμο και αυτός απάντησε: Ναι, αλλά μέχρι τότε δεν θα έχει μείνει τίποτα όρθιο. Η απληστία έχει κατακυριεύσει, έχει τυφλώσει τους ηγέτες του πλανήτη και τις παραφυάδες του και τείνουν να επαληθεύσουν την παραπάνω ρήση. Αργά αλλά σταθερά στην αρχή, με πιο γρήγορα βήματα στη συνέχεια. Και εμείς; Μια κουκκίδα στον γεωπολιτικό χάρτη, με ανήμπορους, γερασμένους πρόωρα, πιότερο τηλεοπτικούς αστέρες, που ηγούνται της δύσμοιρης χώρας. Από ένα περιβάλλον με στερήσεις, αλλά γεμάτο υγεία και αισιοδοξία φθάσαμε σ’ ένα θλιβερό και ζοφερό τοπίο…

Σε εμάς ανήκει η ευθύνη να το αλλάξουμε, επαναστατώντας τη συνείδησή μας και ανατρέποντας το ετοιμόρροπο σάπιο οικοδόμημα.
Κτίζοντας από την αρχή.

Η ζωή κύκλους κάνει.

* Ο κ. Δημήτρης Χ. Παξινός είναι Πρώην πρόεδρος ΔΣΑ.