Η κεντρική πλατεία της Λευκάδας στο πέρασμα του χρόνου

Βιολέττα Σάντα • 9 Απριλίου 2014

Αυτό το άρθρο όπως φαίνεται και πάνω αριστερά, δημοσιεύτηκε στις 9 Απριλίου 2014, περιλαμβάνοντας όσες φωτογραφίες είχαμε μέχρι τότε συγκεντρώσει για την κεντρική πλατεία της Λευκάδας. Στην πορεία, λόγω των νέων φωτογραφιών που συγκεντρώσαμε, εμπλουτίστηκε αρκετά. Θα συνεχίσει και το μέλλον να ενημερώνεται…

Το ανατολικό τμήμα της κεντρικής πλατείας της Λευκάδας το 1870. Το μεγάλο κτίριο που δεσπόζει στέγασε αργότερα το Δημαρχείο της πόλης και το διπλανό είναι το σημερινό ξενοδοχείο «Πάτραι». Στα δεξιά της εικόνας η οικία Ψωμά, το κτίριο που για πολλά χρόνια στέγασε την Αγροτική Τράπεζα.

Η κεντρική πλατεία και το παζάρι σε χαρακτικό των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα.

Λευκάδα, 17 Δεκεμβρίου 1898. Η φιλαρμονική στην λιτανεία του Αγίου Διονυσίου στην κεντρική πλατεία της Λευκάδας έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα.

Η Πλατεία της Λευκάδας (ΒΔ) γωνία και ο Άγιος Σπυρίδωνας. Φωτογραφία του w. Dorpfeld. 1891

«Μέχρι και σχεδόν τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η κεντρική πλατεία της πόλης υπήρξε απαγορευμένος τόπος για τις κατώτερες λαϊκές τάξεις και προνόμιο των αρχόντων. Τον 19ο αιώνα στην πλατεία υπήρχαν οι Λέσχες τους «Συγκομιδή» και «Καζίνο» και αργότερα, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι και το 1943, η Λέσχη «Ομόνοια», καθώς και τα ζαχαροπλαστεία και τα καφενεία στα οποία σύχναζαν. Εκεί έκαναν την βραδινή τους βόλτα. συγκεντρώνονταν στις μεγάλες εορτές και στα μεγάλα γεγονότα, ενδυνάμωναν τις κοινωνικές, οικονομικές και συγγενικές τους σχέσεις κι επιδείκνυαν τα πλούτη τους.»*

Η Πλατεία της Λευκάδας (ΝΑ) γωνία και το Πεντοφάναρο, 1925

«Μια εικόνα της πλατείας στα 1911 μας δίνει αρθρογράφος της αθηναϊκής εφημερίδας Εμπρός στο άρθρο του «Η Λευκάς — μία σκιαγραφία της πόλεως» (β’ μέρος. 31.10.1911). Αναφερόμενος στις κυρίες της μεγαλοαστικής τάξης γράφει: «Όταν εις τον περίπατον και εις την μουσικήν είδον κυρίας και δεσποινίδας με στενάς φούστας και πλατύγυρα καπέλλα… και συνομιλούσας εις την Γαλλικήν γλώσσαν ενόμισα προς στιγμήν ότι ευρισκόμην εν τη πλατεία Συντάγματος».*

Πομπή κηδείας στην κεντρική πλατεία της Λευκάδας, 1927

Οι ποπολάροι κι αυτοί ακόμη των μεσαίων στρωμάτων δεν διανοούνταν καν να τη διασχίσουν τις ώρες αυτές. Μια ευκαιρία «άλωσης» για τους θαρραλέους των μεσαίων στρωμάτων παρουσιάστηκε με την εκτέλεση συναυλιών της ΦΕΛ στην πλατεία – ή τουλάχιστον ως «άλωση» πρέπει να ιδώθηκε από τους άρχοντες.
Για τους φτωχότερους δεν γίνεται λόγος, αυτοί άκουγαν το «πιάτο» της Φιλαρμονικής στριμωγμένοι όρθιοι ή ακουμπισμένοι στον τοίχο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα που έβλεπε στην πλατεία. Οι ευκαιρίες που είχαν οι ποπολάροι να πατήσουν την πλατεία μαζί με τους άρχοντες ήταν ελάχιστες. Αυτό γινόταν την περίοδο των Απόκρεω (μασκαρεμένοι), το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. όπου όλοι οι Επιτάφιοι των εκκλησιών και οι ενορίτες τους συγκεντρώνονταν εκεί και, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα αφού εκεί κατέληγαν παλιότερα οι λιτανείες της Αναστάσεως για ν’ ακολουθήσει καύση πυροτεχνημάτων.*

Η Πλατεία της Λευκάδας και ο κεντρικός δρόμος (Παζάρι). Το νεόδμητον κτήριο της Λέσχης Ομόνοια αρχές του 20ου αι.

Στις λέσχες και ιδίως στην «Ομόνοια» γίνονταν επίσημοι και λαμπροί χοροί, στους οποίους σι οικονομικά ισχυροί της πόλης διασκέδαζαν Κάνοντας παράλληλα επίδειξη του πλούτου τους -σε φορέματα και κοσμήματα- και των χορευτικών τους επιδόσεων στους ευρωπαίκούς χορούς. Δύο τέτοιους χορούς στα 1912 μας περιγράφει γλαφυρά ο Παν. Κουνιάκης,*

Λευκάδα 1938. Εικονίζεται μέρος της κεντρικής πλατείας και της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στην κηδεία του Νικολάου Τσιρίμπαση.

Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα ιδρύθηκε το 1684 και βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της Κεντρικής πλατείας της παλιάς πόλης. Είναι ο πρώτος ναός που φτιάχθηκε όταν η πόλη μεταφέρθηκε στη σημερινή
της Θέση το 1684. Ιδρυτές της είναι οι αρχοντικές οικογένειες της πόλης (Σπάτα. Λάη. Μαρίνου. Ψωμά, Τσαρλαμπά, Παντελούκα και Μάγερα) σε οικόπεδο που τους παραχωρήθηκε από το βενετικό Κράτος.*