Η αναστήλωση της Οικίας Ζαμπελίων

Σπύρος Λάζαρης -αρχιτέκτονας*

[* Ο κ. Σπύρος Λάζαρης ανήκει στην ομάδα που επιβλέπει το έργο επισκευής  της Οικίας Ζαμπελίων. Το κείμενο που ακολουθεί είναι η τοποθέτηση του στην παρουσίαση του βιβλίου της Χαράς Παπαδάτου:  «Η ευρηματική αντισεισμική κατασκευή των κτιρίων της νήσου Λευκάδας», που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή στο Κηποθέατρο Άγγελος Σικελιανός. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις: Fagottobooks. Σημειώνουμε πως οι μελέτες επισκευής της Οικίας Ζαμπελίων έγιναν από την κ. Χαρά Παπαδάτου.]

Καλησπέρα σας,

Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ μέρους της ομάδας επίβλεψης του έργου,  τον κ. Θερμό και την κα Παπαδάτου για την πρόσκληση να κάνουμε μια αναφορά στο σημαντικό αυτό έργο που εκτελείται στην πόλη μας. Το έργο εκτελείται υπό την επίβλεψη της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Λευκάδας, με συν-επιβλέποντες την πολιτικό μηχ. Αγγελική Γεωργάκη και τον ηλεκτρολόγο μηχ. Ιωάννη Κατωπόδη και οι εργασίες αναστήλωσης παρακολουθούνται με επί τόπου παρουσία αρχαιολόγου στο έργο, ορισμένο από την εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας & Λευκάδας, τα στελέχη της οποίας επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω για την άψογη συνεργασία και βοήθεια που μας παρέχουν.

‘Oπως ήδη αναφέρθηκε το κτίριο είναι ένα σημαντικό μνημείο της αρχιτεκτονικής της Λευκάδας, από τα παλαιότερα της πόλης της Λευκάδας και από την εποχή ανεγέρσεώς του, ίσως το μεγαλύτερο. Πέρα από την ιστορικότητα του κτιρίου, η ίδια η αναστήλωση της Οικίας Ζαμπελίων είναι μια μεγάλη πρόκληση, δεδομένου ότι η κατασκευή του κτιρίου δεν είναι η συνήθης και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, σε όλο το φάσμα των εργασιών. Οι εργασίες αποκατάστασης πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες που δίδονται στο ΦΕΚ  319/Δ/7-4-1992 και με απόλυτο σεβασμό στην υπάρχουσα δομή του κτιρίου. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο Δ/γμα δεν γίνεται καμία επέμβαση αλλοίωσης του φέροντα ή μη οργανισμού του κτιρίου, είτε αυτό είναι λίθινο είτε ξύλινο. Προτείνονται μόνο εργασίες συντηρήσεως και αποκαταστάσεως στην αρχική του μορφή.  Ό,τι έχει καταστραφεί θα αντικατασταθεί σύμφωνα με την αρχική του μορφή, τόσο όσον αφορά στα δομικά στοιχεία όσον και στα επί μέρους αρχιτεκτονικά, όπως π.χ. η αρχική χρωματική αποκατάσταση των επιφανειών. Στο πλαίσιο αυτής της μεθοδολογίας αποκατάστασης, απαιτείται να απομακρυνθεί και κάθε στοιχείο ή μεταγενέστερες προσθήκες τα οποία είναι ξένα προς την αρχική κατασκευή.

Το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί,  βρίσκεται σε εξέλιξη και θα αναφερθώ συνοπτικά στις εργασίες που έχουν γίνει έως σήμερα, αλλά και σε κάποιες ιδιαίτερες επιπλέον ενέργειες που κρίθηκαν αναγκαίες να γίνουν κατά την εξέλιξη των εργασιών, όπως π.χ ήταν η αποτίμηση της σεισμικής συμπεριφοράς του κτιρίου.

Η μελέτης αποκατάστασης είχε συνταχθεί πριν από δεκαπέντε τουλάχιστον έτη. Για τον λόγο αυτό, κατά την διάρκεια των εργασιών και μετά την καθαίρεση των επιχρισμάτων και των λοιπών επικαλύψεων, όπου μας αποκαλύφθηκε στο σύνολό του ο φέροντας οργανισμός και οι βλάβες που είχε υποστεί από την πάροδο των ετών, ως διευθύνουσα υπηρεσία, κρίναμε αναγκαίο, να γίνει ένας εκ νέου έλεγχος της στατικότητας του κτιρίου. Εκπονήθηκε μια μελέτη με στόχο την αποτίμηση της σεισμικής συμπεριφοράς του κτιρίου. Η προσομοίωση του κτιρίου έγινε με την χρήση σύγχρονων υπολογιστικών προγραμμάτων στατικής ανάλυσης πεπερασμένων στοιχείων, ώστε να παραχθεί το δυνατόν ρεαλιστικότερο αποτέλεσμα. Εφαρμόστηκε δε το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και ενδεικτικά αναφέρω τους:

• Ευρωκώδικες 5, 6 & 8
• ΕΑΚ 2000, Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός 2000
• ΚΑΝΕΠΕ, Κανονισμός Επεμβάσεων
• ΚΑΔΕΤ (υπό διαβούλευση) Κανονισμός για αποτίμηση και δομητικές επεμβάσεις τοιχοποιίας

Τα αποτελέσματα της στατικής ανάλυσης επιβεβαίωσαν ότι τόσο η κατασκευή του ισογείου, που αποτελείται από φέρουσα τοιχοποιία και ξύλινο φέροντα οργανισμό, όσο και η κατασκευή του υπερκείμενου ορόφου που είναι ξύλινη κατασκευή, όπως είχαν δομηθεί στην αρχική τους μορφή,  αντέχουν τα φορτία, όπως αυτά επιβάλλονται από τους σύγχρονους κανονισμούς. Τα 240 χρόνια ζωής του κτιρίου άλλωστε επιβεβαιώνουν την εξαιρετική του κατασκευή, τόσο σε επίπεδο κατασκευαστικό – δομικό, όσο και της ποιότητας των υλικών. Το τελευταίο το αναφέρω γιατί η πλειονότητα των βλαβών που εμφανίζει σήμερα το κτίριο είναι αποτέλεσμα της έλλειψης συντήρησης και των διάφορων μη δόκιμων παρεμβάσεων – προσθηκών που έγιναν στο παρελθόν.

Μέχρι σήμερα έχουν περαιωθεί οι εργασίες στηρίξεως του λίθινου ισογείου, οι οποίες εκτελέστηκαν σύμφωνα με την μελέτη αποκατάστασης και τις σύγχρονες τεχνικές αναστήλωσης που ισχύουν. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο λίθινος τοίχος του ισογείου βρέθηκε σε πολύ καλή κατάσταση.

Αυτή την στιγμή εκτελούνται εργασίες σε τμήματα των εσωτερικών τοίχων του ισογείου και του ορόφου που είναι ξύλινοι, όπως βέβαια και το ποντελάρισμα. Για τις εργασίες των ξύλινων τμημάτων αποφασίστηκε από την μελετήτρια και την επίβλεψη ότι θα συντηρηθούν και θα συμπληρωθούν χωρίς να αλλάξει ἡ δομή τους. Η ιδιαιτερότητα της ξύλινης κατασκευής που υπάρχει με την χαρακτηριστική μορφή που ήδη ακούσατε πριν, καθώς και η ίδια η φύση των εργασιών αποκατάστασης, επιβάλλει από τα συνεργεία που εκτελούν τέτοιους είδους εργασίες να έχουν καλή γνώση επί της παραδοσιακής ξύλινης κατασκευής, δηλαδή να είναι πιθανόν ξυλουργοί από την Λευκάδα.

Οι λεπτομέρειες που πρέπει να προσεχθούν είναι πολλές και για τον λόγο αυτό συνεχίζουμε στην πιλοτική αυτή, όπως εξελίσσεται αποκατάσταση, με μεγάλη προσοχή.

Σας ευχαριστώ.