Ένας δρόμος γεμάτος «γενετική» για την Λευκαδίτισσα Μαριλένα Μελά

Η Δρ Μαριλένα Μελά μιλά στις Ελληνίδες στο STEM για την έρευνά της στον τομέα της Εξατομικευμένης Ιατρικής, το νέο της ρόλο ως Βοηθός Διευθύντριας στο Κέντρο Γονιδιώματος της Νέας Υόρκης, αλλά και τα εμπόδια που έπρεπε να ξεπεράσει κατά τη διάρκεια της επιστημονικής της σταδιοδρομίας.

Η Δρ Μαριλένα Μελά ξεκίνησε την ακαδημαϊκή της σταδιοδρομία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου έλαβε το πτυχίο της στην Εφαρμοσμένη Βιολογία/Βιοτεχνολογία. Στη συνέχεια συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης καθώς και στο University College του Λονδίνου με ειδίκευση στη Μοριακή Ιατρική και την Ανθρώπινη Γενετική. Στη συνέχεια μετακόμισε στις ΗΠΑ όπου ολοκλήρωσε τις διδακτορικές της σπουδές στη Βιολογία του Καρκίνου και τη Γονιδιωματική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια. Σήμερα ζει ακόμα στις ΗΠΑ και εργάζεται ως Βοηθός Διευθύντρια του Molecular Diagnostics στο μη κερδοσκοπικό ακαδημαϊκό ερευνητικό ίδρυμα New York Genome Center. Η Μαριλένα μίλησε στις Ελληνίδες στο STEM για την έρευνά της και την επιστημονική της διαδρομή.

Θα μπορούσατε να περιγράψετε εν συντομία το κύριο αντικείμενο της έρευνάς σας;

Ως Κλινικός Εργαστηριακός Γενετιστής, ειδικεύομαι στη διάγνωση καρκίνων και άλλων γενετικών συνδρόμων, στην προγεννητική διάγνωση και στην ακριβή κλινική ερμηνεία πολύπλοκων αποτελεσμάτων στον τομέα της Κλινικής Κυτταρογενετικής και της Μοριακής Γενετικής. Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν γενικά τη μετάφραση γονιδιωματικών ανακαλύψεων σε κλινικές και θεραπευτικές εφαρμογές στον τομέα της εξατομικευμένης ιατρικής, για την παροχή φροντίδας ασθενών υψηλής ποιότητας και αιχμής. Η τρέχουσα κλινική μου ευθύνη περιλαμβάνει πρωτίστως την ερμηνεία των αποτελεσμάτων των μοριακών εξετάσεων για τον έλεγχο και τη διάγνωση καρκίνων. Συνεργάζομαι στενά με ογκολόγους, παθολόγους και βιοπληροφορικούς για να βοηθήσω στην καθοδήγηση της εξατομικευμένης για τον ασθενή φροντίδας. Αυτό επιτυγχάνεται με την κατανόηση των κληρονομικών και επίκτητων γονιδιωματικών αλλοιώσεων και των επιπτώσεών τους στον έλεγχο, τη διάγνωση και τη διαχείριση του καρκίνου.

Πώς ακριβώς γίνεται ο γενετικός έλεγχος για καρκίνο;

Ο γενετικός έλεγχος για καρκίνο είναι ουσιαστικό μέρος της Ογκολογίας Ακριβείας. Το Precision Oncology εστιάζει σε προσαρμοσμένες θεραπευτικές στρατηγικές για κάθε καρκινοπαθή με βάση τη μοναδική του γονιδιωματική σύνθεση. Ο προσδιορισμός αλληλουχίας ολόκληρου του γονιδιώματος με φυσιολογικό όγκο όγκου και ο προσδιορισμός αλληλουχίας μεταγραφώματος (WGTS) είναι ένας από τους πιο προηγμένους προσδιορισμούς αλληλουχίας επόμενης γενιάς (NGS). Παρέχει ένα ολοκληρωμένο μοριακό προφίλ του όγκου ενός ατόμου και της βλαστικής προδιάθεσης για καρκίνο (δηλαδή γενετικές παραλλαγές με τις οποίες γεννήθηκε ο ασθενής με προδιάθεση για καρκίνο). Αυτή η μεμονωμένη εξέταση μπορεί να προσφέρει πολλαπλές θεραπευτικές επιλογές ειδικά για τον ίδιο τον όγκο και ταυτόχρονα, επιτρέπει τον εντοπισμό παραλλαγών βλαστικής σειράς που σχετίζονται με κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο. Αυτή η κλινική ερμηνεία των βλαστικών παραλλαγών που σχετίζονται με τον καρκίνο, επιτρέπει την κλινική διαχείριση, καθοδήγηση και συμβουλευτική για το άτομο και στοχευμένες εξετάσεις για τα μέλη της οικογένειας. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί σε υγιή άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και επιθυμούν να γνωρίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου για να καταστεί δυνατή η πρόληψη ή η έγκαιρη διάγνωση/ανίχνευση του καρκίνου. 

Αυτήν τη στιγμή εργάζεστε ως Βοηθός Διευθυντή στο τμήμα Μοριακής Διαγνωστικής στο Κέντρο Γονιδιώματος της Νέας Υόρκης. Τι (καθήκοντα) συνεπάγεται αυτή η θέση;

Στον τρέχοντα ρόλο μου, ειδικεύομαι στη διάγνωση του γονιδιώματος του καρκίνου με επίκεντρο την ανάλυση, την αξιολόγηση, την ερμηνεία και την αναφορά αποτελεσμάτων κλινικών μοριακών δοκιμών για αναλύσεις αλληλουχίας γονιδιώματος ογκολογίας και μεταγραφής (RNA Sequencing). Συμμετέχω επίσης σε συναντήσεις Tumor Board που είναι πολυεπιστημονικά σεμινάρια που αποτελούνται από γενετιστές, γενετικούς συμβούλους, παθολόγους, ογκολόγους και βιοπληροφορικούς. Μαζί συζητάμε τα αποτελέσματα των εξετάσεων για κάθε ασθενή και αποφασίζουμε για την κατάλληλη θεραπευτική στρατηγική. Εκτός από τα κλινικά μου καθήκοντα, εκπαιδεύω και καθοδηγώ τα νεοπροσληφθέντα μέλη της ομάδας και παρουσιάζω τη δουλειά μας σε συνέδρια.      

Εκτός από τα κλινικά εργαστηριακά σας καθήκοντα, συμμετέχετε ενεργά στην επικοινωνία της επιστήμης στο ευρύ κοινό. Με ποιους τρόπους το πετυχαίνεις αυτό;

Είχα την εξαιρετική ευκαιρία να γίνω ομιλητής στο TEDx στο Columbus Ohio το 2019, όπου μίλησα για την Εξατομικευμένη Ιατρική κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης για την ενδυνάμωση των κοριτσιών στην επιστήμη. Επί του παρόντος υπηρετώ ως κατώτερο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινοπραξίας Cancer Genomics Consortium (CGC) και επίσης ως εθελοντής ως μέλος της Επιτροπής Επικοινωνίας στο CGC. Κάθε χρόνο, συμμετέχω στην Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για την Ιατρική Γενετική που διοργανώνει το Αμερικανικό Κολλέγιο Γενετικής και Γονιδιωματικής (ACMG), όπου διαδίδω τη λέξη για την Κλινική Εργαστηριακή Γενετική με τους συναδέλφους μου. Κατά τη διάρκεια αυτών των ρόλων, εστιάζω στην υπεράσπιση της επιστήμης και στην επικοινωνία που προάγει την ποικιλομορφία, την ισότητα και την ένταξη (DEI) στην κοινότητα της γονιδιωματικής. Έχω επίσης υπηρετήσει ως πρόεδρος σε πολλές επιτροπές που διοργανώνουν εκδηλώσεις συγκέντρωσης κεφαλαίων για την έρευνα για τον καρκίνο υπό την ηγεσία των γυναικών και μου αρέσει να συμμετέχω σε ημέρες καριέρας σε σχολεία που αλληλεπιδρούν με μαθητές. Όπως είπε η Δρ Μαρία Κιουρί «τίποτα στη ζωή δεν πρέπει να φοβάσαι, είναι μόνο να γίνει κατανοητό». Για το σκοπό αυτό, έχω ξεκινήσει ένα κανάλι στο YouTube με το όνομα «Once Upon a Geneticist» όπου μοιράζομαι το επιστημονικό μου περιεχόμενο με το κοινό. Τέλος, μου αρέσει να δίνω καθοδήγηση στη νέα γενιά επίδοξων φοιτητών που επιθυμούν να συνεχίσουν την υποτροφία μου για τη γονιδιωματική στο κλινικό εργαστήριο.

Ο δρόμος προς την κορυφή έχει πολλά εμπόδια. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σας καριέρας, ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε και πώς τα καταφέρατε;

Ο δρόμος προς την κορυφή και την επιτυχία θέλει σκληρή δουλειά, ταλέντο, τύχη και τόλμη. Προτιμώ να βλέπω τις προκλήσεις ως ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη. Η μετακόμιση στο Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, ΗΠΑ από την Ελλάδα μόνος μου πριν από 10 χρόνια χωρίς να γνωρίζω κανέναν ήταν μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Το να ακολουθήσω μια καριέρα στις ΗΠΑ ήταν το απόλυτο όνειρό μου, οπότε αρχικά δεν ένιωσα τον «φόβο του αγνώστου». Τελικά, κατάλαβα ότι αυτή η κίνηση ήταν εντελώς έξω από τη ζώνη άνεσής μου και ένιωσα περήφανος για τον εαυτό μου που το τόλμησα. Αρχικά, έπρεπε να αντιμετωπίσω στερεότυπα και μεροληψία φύλου προς τις γυναίκες στην επιστήμη. Ξεπέρασα αυτές τις προκλήσεις δουλεύοντας σκληρότερα και αποδεικνύοντας ότι αξίζω να είμαι εκεί. Αυτή ήταν μια σκληρή αλλά εντυπωσιακή εμπειρία που με βοήθησε να εξελιχθώ επιστημονικά αλλά και ως προσωπικότητα. Είχα επίσης την τύχη να βρω υποστήριξη κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού από μέντορες, φίλους και οικογένεια. Φιλοδοξώ να εμπνεύσω νέους επιστήμονες που υποστηρίζουν και προάγουν την εκπροσώπηση των γυναικών στο STEM. Τέλος, μια άλλη πρόκληση που νομίζω ότι αντιμετωπίζουν όλοι οι επιστήμονες είναι να βρουν μια ισορροπία μεταξύ καριέρας και προσωπικής ζωής. Νιώθω πολύ τυχερός που το βρήκα μέχρι τώρα.

Η απόρριψη στην επιστήμη απαιτεί «γερό στομάχι». Από την εμπειρία σας, τι συμβουλή θα δίνατε στους νέους επιστήμονες εκκόλαψης για να διαχειριστούν καλύτερα την απόρριψη; 

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είπε ότι «η επιτυχία πηγαίνει από αποτυχία σε αποτυχία χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό». Η επιστήμη είναι μαραθώνιος, όχι σπριντ. Η απόρριψη είναι μέρος του επιστημονικού ταξιδιού. Από προσωπική εμπειρία, πιστεύω πραγματικά ότι τις περισσότερες φορές μια απόρριψη μπορεί να είναι μια ευλογία στη μεταμφίεση. Για μένα «γερό στομάχι» σημαίνει υπομονή, επιμονή και επιμονή. Μερικές μέρες νιώθουμε λιγότερο κίνητρο και είναι αποδεκτό αφού είμαστε μόνο άνθρωποι. Αλλά πρέπει να είμαστε πειθαρχημένοι, να δουλέψουμε σκληρά και να συνεχίσουμε να προχωράμε. Η απόλυτη συμβουλή μου είναι να επιλέγετε τους μέντοράς σας με σύνεση! Βρείτε εμπνευσμένα πρότυπα. Περιβάλλετε τον εαυτό σας με ανθρώπους που πιστεύουν σε εσάς, σας υποστηρίζουν και σας υπενθυμίζουν γιατί ξεκινήσατε αυτό το ταξίδι. Αποφύγετε την τοξικότητα και την αρνητικότητα γιατί θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν το σύνδρομο απατεώνων επηρεάζοντας την αυτοπεποίθηση και την παραγωγικότητά σας. Και το πιο σημαντικό, απολαύστε τη βόλτα γιατί η ευτυχία φέρνει την επιτυχία!

Αν μπορούσατε να περιγράψετε την έννοια της επιστήμης με μια πρόταση, ποια θα ήταν αυτή;

 «Καθώς ξεκινάς για την Ιθάκη, να ελπίζεις ότι ο δρόμος σου είναι μακρύς, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος ανακαλύψεις». Από την Ιθάκη του Κ.Π. Καβάφη

Συνδεθείτε με την Dr Mela στο LinkedIn ή επισκεφτείτε το κανάλι της στο YouTube

Πηγή: https://greekwomeninstem.com/