Γεράσιμος Γαντζίας: Σχετικά με τη νέα εγκύκλιο για τους Δασικούς Χάρτες

«Από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του ο Συνήγορος έχει καταγράψει ποικίλες µεθόδους  µε τις οποίες η διοίκηση παραλλάσσει ή εξουδετερώνει συστηµατικά τις επιλογές του νοµοθέτη. Το συνηθέστερο µέσο για τέτοιες πρακτικές αποτελεί η εγκύκλιος. Ενώ εµφανίζεται να διευκρινίζει ή να ερµηνεύει  νοµοθετικές διατάξεις, στην ουσία συχνά τις ανατρέπει αµέσως ή εµµέσως. Όπως αναδεικνύεται στη συνέχεια, τέτοιες πρακτικές συναντώνται σε ποικίλα πεδία πολιτικής»(ετήσια έκθεση Συνηγόρου του Πολίτη 2011 σελ. 17).Η εγκύκλιος δεν εισάγει κάποιο νόμο ,δεν είναι νόμος και απλώς προσπαθεί να «εκλαϊκεύει» ένα νόμο  στους προϊσταμένους ,υπαλλήλους  κλπ ώστε να τον καταλάβουν καλύτερα για να τον εφαρμόσουν.Δεν πρόκειται επομένως για «τροπολογία» ούτε για «αυθεντική ερμηνεία του νόμου» ,όπως ειπώθηκε.Περαιτέρω με την νέα εγκύκλιο επαναλαμβάνεται η ρύθμιση του νόμου με την οποία λύνεται το ιδιοκτησιακό θέμα στα ΑΔ(δασωμένοι αγροί) υπέρ των ιδιωτών,αφού το δημόσιο δηλώνει δικαίωμα μόνο αν έχει τίτλο. Το πρόβλημα με τα ΑΔ που πρακτικά ανακύπτει είναι ότι σύμφωνα με τη ρύθμιση αν  το ΑΔ έχει χαρακτηριστεί   ως «δασική έκταση»,   τότε ο ιδιοκτήτης –ιδιώτης μπορεί  να οικοδομήσει,ενώ αν  το ΑΔ έχει χαρακτηριστεί   ως «δάσος», τότε ο ιδιοκτήτης –ιδιώτης δεν μπορεί να οικοδομήσει αλλά μόνο να  το καλλιεργήσει.

Το δεύτερο μέρος της νέας εγκυκλίου αναφέρει ότι το δημόσιο δηλώνει  δικαιώματα σε δάση ,δασικές εκτάσεις  κλπ  για τα οποία έχει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του ,όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης ,αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας. Δηλαδή, η διαφορά με τη ρύθμιση για τα ΑΔ είναι ότι δίνει δικαίωμα στο Δημόσιο ακόμη και αν δεν έχει τίτλους ιδιοκτησίας,να επικαλεστεί  στη δήλωσή του άλλα γεγονότα-αποδεικτικά στοιχεία  (πχ επίβλεψη από την πυροσβεστική κλπ).Το αν το δημόσιο σε αυτό το στάδιο κτηματογράφησης  (στη νότια Λευκάδα) θα δηλώσει ή όχι  δάση και δασικές εκτάσεις με βάση τα ανωτέρω είναι προφανώς θέμα πολιτικής βούλησης  και ειδικότερων εντολών –οδηγιών προς τους δασάρχες. Σημαντικό είναι ότι η δήλωση δασάρχη Λευκάδας δεν ανακλήθηκε αλλά επιστράφηκε από το κτηματολόγιο  προφανώς για νέα επεξεργασία.

Υπάρχει όμως και το δεύτερο τμήμα του άρθρου 152 ν. 4819/21 που αναφέρεται  όχι μόνο στο στάδιο των δηλώσεων αλλά και  στο στάδιο της κτηματογράφησης μετά τις πρώτες εγγραφές.Στο στάδιο αυτό μπορεί ο καθένας(και το δημόσιο) να προσβάλλει δικαστικά τις πρώτες εγγραφές επικαλούμενος συμβόλαια ή χρησικτησία ή  άλλους τίτλους . Σημειώνω ότι στο στάδιο αυτό βρίσκεται ήδη η βόρεια Λευκάδα και το στάδιο αυτό ολοκληρώνεται το τέλος του 2023.Το στάδιο αυτό θα ακολουθήσει και η νότια Λευκάδα ,όταν θα ολοκληρωθούν οι δηλώσεις ιδιοκτησίας οι ενστάσεις στις επιτροπές κλπ ,οπότε και θα καταχωρηθούν στα κτηματολογικά βιβλία οι πρώτες εγγραφές.Μετά θα ακολουθήσουν οι αγωγές μεταξύ ιδιωτών κλπ στα δικαστήρια,διαδικασία που θα κρατήσει περίπου μια δεκαετία.

Εδώ ο νόμος (άρθρο 152)λέει ότι αν στις πρώτες εγγραφές έχει καταχωρηθεί δικαίωμα ιδιώτη ή δήμου(ύστερα από τη δήλωσή του στο κτηματολόγιο) ,τότε το δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα. Δηλαδή δεν μπορεί να κάνει αγωγή εναντίον του ιδιώτη ή του δήμου. Εδώ, όμως, το πρόβλημα που θα ανακύψει είναι όταν ο ιδιώτης ζητήσει με αγωγή του από το δικαστήριο να αναγνωρισθεί κύριος σε ακίνητο ή τμήμα ακινήτου  που  φαίνεται στο κτηματολόγιο ως «αγνώστου». Αυτές οι αγωγές είναι και οι πλειοψηφία των αγωγών για τη βόρεια Λευκάδα. Σε αυτές τις αγωγές ,σύμφωνα με το νόμο ο ιδιώτης θα πρέπει να στραφεί υποχρεωτικά κατά του Δημοσίου. Τότε, σύμφωνα με το άρθρο 152  το δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα σε δάση ,δασικές εκτάσεις  όταν ΔΕΝ ΕΧΕΙ τα ανωτέρω αποδεικτικά στοιχεία αλλά «ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ» θα πρέπει  ΚΑΙ ο ιδιώτης  ΝΑ  ΕΧΕΙ  τίτλους συμβολαιογραφικούς που έχουν γίνει μέχρι την 1/7/2001.Έτσι λοιπόν, δεν καλύπτεται  νομοθετικά η χρησικτησία αλλά και συμβόλαια από 2/7/2001 και μετά. Επομένως, το ποιος θα είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης του «αγνώστου» θα κριθεί τελικά από τα δικαστήρια.

Συμπερασματικά:Ο θεσμός του κτηματολογίου θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο σύστημα των μεταγραφών στο υποθηκοφυλακείο. Το σύστημα των μεταγραφών  ενέχει  τον κίνδυνο σύγχυσης ως προς την ταυτότητα των ακινήτων και των ιδιοκτητών τους  και  αποτελεί πηγή  μακρών δικαστικών διενέξεων, οδηγεί δε σε  καταπατήσεις (σε μεγάλο βαθμό έναντι των δήμων και  του Δημοσίου).Επιπλέον το σύστημα των μεταγραφών δεν δημιουργεί ασφάλεια στις συναλλαγές αφού είναι προσωποκεντρικό και όχι κτηματοκεντρικό ,όπως είναι το κτηματολόγιο. Δηλαδή, στο κτηματολόγιο οι ιδιοκτησίες έχουν ένα μοναδικό κωδικό(ΚΑΕΚ), μια μοναδική ταυτότητα και ένα κτηματολογικό φύλλο και διάγραμμα που δείχνουν  ποιος είναι ο αρχικός πραγματικός ιδιοκτήτης και ποιος είναι ο τυχόν μεταγενέστερος και σε ποια έκταση. Αντίθετα, στο υποθηκοφυλακείο (σύστημα μεταγραφών) είναι δυνατόν,για παράδειγμα, το ίδιο ακίνητο να είναι εγγεγραμμένο σε διαφορετικούς ιδιοκτήτες-«μερίδες» με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στην Ευρώπη δύο μόνο χώρες δεν έχουν ολοκληρωμένο κτηματολόγιο. Η Ελλάδα και η Αλβανία. Ειδικότερα, στη Λευκάδα, στο μεν βόρειο τμήμα της το κτηματολόγιο ολοκληρώνεται το τέλος του 2023, κράτησε δε η διαδικασία (με τις παρατάσεις)περίπου 20 χρόνια, στο δε νότιο τμήμα της θα απαιτηθεί τουλάχιστον μια δεκαετία για να ολοκληρωθεί. Η  παθογένεια του ελληνικού κράτους να νομοθετεί όχι με βάση τις πραγματικές ανάγκες και την εξεύρεση λύσεων  αλλά με βάση τις κάθε φορά στενές πολιτικές-κομματικές  επιδιώξεις, θα πρέπει να σταματήσει γιατί τελικά θα αποβεί σε βάρος όλης της κοινωνίας και της προόδου της χώρας… 

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΑΝΤΖΙΑΣ

Δικηγόρος