Ελεύθερες παραλίες σε Κάστρο, Τουριστικό Περίπτερο και οινοποιείο ΤΑΟΛ στη Λευκάδα

Προς τον Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου Ιόνιων Νήσων της 27-28ης Νοεμβρίου 2021 Θέμα : ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΣΕ ΚΑΣΤΡΟ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΟ ΤΑΟΛ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ.

Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Η οποιαδήποτε παραχώρηση της δημόσιας γης, και μάλιστα του πιο εμβληματικού ιστορικού τοπίου και της ακτής του Κάστρου της Λευκάδας αποτελεί μία αρνητική εξέλιξη εις βάρος της βιώσιμης ανάπτυξης, εις βάρος της Ιστορίας, εις βάρος ακόμη και αυτής της τουριστικής εικόνας της πόλης και του νησιού η οποία υποβαθμίζεται για να μετατραπεί από μνημειακό τοπιακό σύνολο σε σημείο μαζικής εμπορικής αναψυχής.

Πιστεύουμε στο ενδιαφέρον όλων μας για την τύχη και το μέλλον της περιοχής καθώς για αυτός ο τόπος αποτελεί όχι μόνο για τους Λευκαδίτες αλλά για όσους γνωρίζουν και αγαπούν το νησί, «τοπόσημο» χαρακτηριστικό σημείο αναφοράς. Η έκφραση για «μπάνιο» στο Κάστρο ήταν κοινή για ολόκληρες γενικές, για τους κατοίκους της πόλης και όχι μόνο. Είναι η μικρή αμμουδιά, δηλαδή ηαμμόγλωσσα, το Τουριστικό Περίπτερο, οι καμπίνες στο ΤΑΟΛ, και τα αντίστοιχα μέρη της αμμουδιάς.

Πράγματι, η περιοχή αντιμετωπίζεται – και είναι – ως ενιαίο σύνολο. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε πιο αναλυτικά στα επιμέρους στοιχεία που απαρτίζουν το τοπιακό αυτό σύνολο, το «ιστορικό τοπόσημο»:

1. (Τουριστικό) περίπτερο– καμπίνες Για τη μελέτη που έχει υποβληθεί από το Λιμενικό Ταμείο στην αρχιτεκτονική επιτροπή της Πολεοδομίας Λευκάδας και σχετικά τις επεμβάσεις σ’ αυτές τις εγκαταστάσεις, έχει εκδοθεί πρακτικό της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, το οποίο μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους.

2. Το παλιό οινοποιείο ΤΑΟΛ Το Ταμείο Αμύνης Οινοπαραγωγής Λευκάδας (ΤΑΟΛ) ιδρύθηκε το 1915 με κυρίαρχη τη μορφή του Πέτρου Φίλιππα Πανάγου με διάφορα νομικά σχήματα και ονομασίες. Η δημιουργία ενός οινοποιείου που θα επέτρεπε στους συνεταιρισμένους αγρότες να παρέμβουν ολοκληρωμένα στο κύκλωμα παραγωγή – μεταποίηση – εμπορία του κρασιού, που ήταν αίτημα, χρόνια πριν. Το ΤΑΟΛ ήταν το καμάρι των συνεταιρισμών (πρωτοβάθμιων και της ένωσής τους), όπως και συνολικά του αγροτικού κόσμου της Λευκάδας, πολλά χρόνια μετά την κατασκευή του κτιρίου. Το ιστορικό αυτό αγροτοβιομηχανικό συγκρότημα αποτελεί σημαντικό σημείο ανάδειξης της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής λευκαδίτικης ανασυγκρότησης στον τομέα της αμπελοκαλλιέργειάς και της οινοποίησης.

Η χαρακτηριστική του λιτή μοντερνιστική αρχιτεκτονική μορφή, χαρακτηριστική για τις αγροτοβιομηχανικές μονάδες της περιόδου 1930-1960 της Δυτικής Ελλάδας και του Ιονίου (σταφίδα, ελιά κ.α.) είναι και πρέπει να παραμείνει αναγνωρίσιμη, καθαρή με μία χρήση ήπια που θα παραπέμπει στη σημαντική τοπική ιστορία του κρασιού και των συνεταιρισμών του. Σημαντική είναι για το σημερινό μας θέμα η «Ένωση Ελεύθερων Συνεταιρισμών» και το 1953, χρονολογία συμβατή με την πιθανή κατασκευή του κτιρίου. Η σημερινή μορφή, παρά την εγκατάλειψη, παρουσιάζει ενδιαφέρον καθώς αποτελεί δείγμα αυτής της τοπικής Ιόνιας αρχιτεκτονικής της βιομηχανίας.

Ταυτόχρονα όμως ως αρχιτεκτονική σύνθεση έχει ενδιαφέρον με τη διάσπαση των όγκων, την σχετικά ελεύθερη σύνθεσή τους και την ποικιλία της κλίμακάς τους. Τα παραπάνω είναι ενδιαφέροντα γιατί προσφέρονται για ποικιλία νέων χρήσεων με ποικιλία περιεχομένων κυρίως πολιτιστικών, μεταξύ των οποίων θα υπάρχουν και κάποιες χρήσεις συναφείς με τις ποικίλες εκφράσεις της πολυκύμαντης ιστορίας του κτιρίου, της αμπελουργίας και της εμβληματικής- συμβολικής παρουσίας του κτιρίου στην περιοχή.

Για τους λόγους αυτούς πιστεύουμε ότι το συγκρότημα πρέπει να παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο, ελεύθερο με μία ήπια χρήση, με υψηλής αρχιτεκτονικής επεμβάσεις αποκατάστασης και επανάχρησης που θα συνάδουν με την ομορφιά, την ιστορικότητα και την κοινωνική του αξία.

Με εκτίμηση, Μ. Φίλιππα – Αποστόλου, Δρ. Αρχιτέκτων Καθηγήτρια Ιστορίας Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Μ. Λαμπρινού, Δρ. Αρχιτέκτων , τ. Προϊσταμένη Διεύθυνσης Νεωτέρων Μνημείων Ιονίων Νήσων.
Νίκος Μπελαβίλας, Δρ. Αρχιτέκτων, Καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της Πόλης ΕΜΠ, Διευθυντής Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος
Κώστας Τσιαμπάος, Δρ. Αρχιτέκτων, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Φίλιππος Φέτσης, Οικονομολόγος, Εκπαιδευτικός, Dea Οικονομικής Ιστορίας