Νοσταλγιομανία

Γράφει ο Απόστολος Βεργής

Δύο από τα πιο, ας πούμε, πετυχημένα μυθιστορήματά που έχω γράψει, με μέτρο την αποδοχή από το κοινό, είναι το “Ονειροπόλο παιδί” και η “Μαρίνα”. Είναι δύο μυθιστορήματα με κοινό βασικό τους συστατικό την νοσταλγία. Το να προτιμά ο κόσμος παρελθοντική λογοτεχνία είναι κάτι που παρατηρώ να συμβαίνει γενικότερα και με βιβλία άλλων συγγραφέων αλλά και στην τηλεόραση και στο σινεμά, με τις σειρές και τις ταινίες που αφορούν το παρελθόν να πρωταγωνιστούν στην δημοφιλία.

Ζούμε μια εποχή νοσταλγιομανίας, με τα μόνα σύγχρονα έργα που να συγκρίνονται σε αποδοχή να είναι κάποια αστυνομικά μυθιστορήματα, κάποιες αστυνομικές ταινίες και σειρές της τηλεόρασης και τα τραγούδια τραπ που είναι σκέτη μόδα. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Μήπως παλιότερα ζούσαμε πιο καλά (ανθρώπινα), παρά τις πιο δύσκολες συνθήκες και τα πάθη (πολιτικά και άλλα);

Μήπως φταίει η νοσταλγία λόγω ηλικίας (περί τα 50 έτη) του μέσου καταναλωτή (αναγνώστη, τηλεθεατή, σινεφίλ κτλ) για τα παιδικά του χρόνια;

Μήπως φταίμε κι εμείς οι δημιουργοί, οι συγγραφείς κυρίως, που όταν γράφουμε για το παρελθόν γράφουμε πιο ελεύθερα καθώς το να γράφει κανείς για το τώρα έχει το ρίσκο να μην γίνονται αποδεκτές οι θέσεις του από μέρος (μικρό ή μεγάλο) του κοινού;

Μήπως οι προηγούμενοι είχαν πιο πολύ ταλέντο και δημιουργικότητα κι αυτό καπελώνει τις γραφές και την αισθητική τού τώρα κι έτσι οδηγούμαστε στις αναφορές στο παρελθόν και στις απομιμήσεις από του νέους;

Μήπως γιατί η κριτική στο τι συμβαίνει σήμερα (γιατί η τέχνη περιέχει μέσα της το στοιχείο τής κριτικής) είναι για τούς συγγραφείς επικίνδυνο σπορ;

Περίπου αν κανείς απαντήσει ναι σε όλα τα πιο πάνω ερωτήματα φτάνει στην σημερινή αλήθεια. Μια αλήθεια όμως η οποία κατά τη γνώμη μου δεν προωθεί τον κόσμο προς τα μπρος αλλά δημιουργεί ένα τέλμα στασιμότητας.

Οι επαναστατικοί δημιουργοί που έχουν περάσει από την ανθρωπότητα, στην πλειοψηφία των έργων τους, έγραφαν για τις εποχές τους. Από τον Ντοστογιέφκι, τον Ζολά, τον Τσέχοφ, τον Γκόργκι μέχρι και τον Κέρουακ. Πίεζαν με τα έργα τους προς τα εμπρός, ρίσκαραν, πλήρωναν, εντέλει κέρδιζαν διαχρονικότητα.

Για την σημερινή κατάσταση βέβαια παίζουν ρόλους και οι διαμορφωτές τής κυρίαρχης μόδας: Εκδοτικοί οίκοι, εταιρίες παραγωγής, παρέες, γκαλερί, ΜΜΕ, κυβερνήσεις (αυτές πάντα έπαιζαν) κτλ. Κυρίως θα σταθώ στη φράση “τι πουλάει” όμως αλίμονο αν σκεφτόταν έτσι για παράδειγμα ο Κ. Καβάφης, δεν θα είχε γράψει τίποτα.

Στα καλά δημιουργήματα το παρελθόν δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέτρο σύγκρισης, σου δείχνει το από πού έρχεσαι, το πού θα πας είναι δικιά σου επιλογή. Σου δείχνει το πως λειτουργούν οι άνθρωποι αλλά ταυτόχρονα σου λέει πάτα γκάζι, διότι μιλάμε για τέχνες κι όχι για ιστορία. Η εμμονή μιας κοινωνίας με το παρελθόν της δε, αποτελεί εγγύηση παρακμής και όχι απελευθέρωση.

ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΒΕΡΓΗΣ , ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ