Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις και ο ποιητής Νίκος Γκάτσος

Γράφει ο Απόστολος Βεργής

Προ καιρού, περίπου το Πάσχα, είχα ασχοληθεί σε μια από τις μικρές εκπομπές που κάνω για την ποίηση με ένα ποίημα τού Νίκου Γκάτσου, που είναι ένας από τούς 6-7 γίγαντες τής νεοελληνικής ποίησης.

Σήμερα ένα άλλο του ποίημα (Το ποίημα: Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά) ήταν θέμα στις πανελλαδικές εξετάσεις. Μπράβο στην επιτροπή που τολμά πια να δίνει θέματα προβληματισμού μέσα από ποιητικά κείμενα (πέρσι το θέμα είχε εξαχθεί από ποίημα του Τίτου Πατρίκιου), γιατί η υπαινικτικότητα τής ποίησης και ο τρόπος που ‘χει να λέει πολλά με λίγα λόγια βοηθάει τούς μαθητές που δεν την απορρίπτουν, αλλά βουτάνε μέσα της, να βλέπουν τις ζωές τούς πιο καθαρά, να εξετάζουν τα πράγματα με προσοχή, να λειτουργούν αναλυτικά, να μην τρώνε κάθε τι αμάσητο, εντέλει να τελειοποιούνται ως άνθρωποι, μαθαίνοντας να στοχεύουν ψηλά, μαθαίνοντας να στοχεύουν τον ουρανό – πάντα θα έχουμε ανάγκη από ουρανό, που έλεγε και ο ποιητής Σαχτούρης.

Διάβασα στο διαδίκτυο (πού αλλού;) και κάποια πράγματα επικριτικά, τύπου: Τι θέλουν και μπερδεύουν δεκαοκτάχονα παιδιά με ακαταλαβίστικα πράγματα. Απάντηση: Η ποίηση δεν είναι κάτι το ακαταλαβίστικο, είναι ίσως σταυρόλεξο, είναι ίσως σπαζοκεφαλιά, ο Γιάννης Ρίτσος έλεγε ότι η ποίηση, μας  δίνεται σαν φωτογραφικό φιλμ και για να την καταλάβουμε πρέπει να τής κάνουμε την λεγόμενη “εμφάνιση” όπως έκαναν παλιά οι φωτογράφοι – κάτι που είναι βέβαια πολύ επικίνδυνο για τούς συνωμότες των μετριοτήτων, για τούς φίλους τού φασισμού και των τεράτων και για τούς απανταχού τυχοδιώκτες τής αμετροέπειας τού ολίγου.

Και δύο λογάκια για το ποίημα των εξετάσεων. Εκεί ο Γκάτσος δημιουργεί μια μεταφορά. Φτιάχνει δύο κόσμους παιδιών, αυτόν των παιδιών που ζούνε στο αστέρι που λέγεται Σείριος, που ζούνε ανέμελα,  και αυτόν των παιδιών που ζούνε στη Γη, τα οποία ζούνε δύσκολα, με κόπο, μόχθο, αγώνα αλλά και όνειρα που τα εκφράζουν με συνθήματα και στίχους.

Στην πραγματικότητα μας δίνει δύο κόσμους που τους βρίσκουμε τριγύρω μας, ζούμε μέσα σ’ αυτούς – τον κόσμο των ελλείψεων και τον κόσμο τής ευημερίας. Τα παιδιά του Σείριου, αυτά τής ευημερίας όταν μαθαίνουν για τον κόσμο των άλλων παιδιών ταράζονται  – η γνώση ότι αλλού (όχι πολύ μακριά) υπάρχουν άνθρωποι που ψάχνουν τα όνειρά τους αγωνιζόμενοι, γράφοντας στίχους και συνθήματα, ματώνοντας, πεθαίνοντας (λέω εγώ), γεννά μέσα τους μιαν έγνοια, μια αμφιβολία, ένα γιατί και έναν φόβο – διότι ένας από κάτω κόσμος φοβίζει αν σκεφτεί κανείς ότι στα καζάνια οι φωτιές μπαίνουνε από κάτω και γιατί παρότι χονδρικά ο κόσμος δεν αλλάζει αλλά προχωρά, στη λιανική του μορφή, ναι, υφίσταται αλλαγές και όχι πάντα προς το δίκαιο και το καλό –  και τελικά: Οι Μισοί καλοί σε μοναστηριού κελί κι οι άλλοι στο τρελάδικο, απ’ το κακό κι απ’ τ’ άδικο, όπως μας λέει ο ωμός ρεαλιστής  τραγουδοποιός Άκης Πάνου.

ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΒΕΡΓΗΣ – ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ, ΠΟΙΗΤΗΣ