Ο ΣΥΡΙΖΑ και η αριστερή διακυβέρνηση: Με το κράτος ή με την κοινωνία
Τώρα τελευταία, πολλοί γνωστοί και φίλοι με ρωτούν, άλλοτε καλόπιστα και άλλοτε κακόπιστα, τι θα συμβεί στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ αν ηγηθεί μιας αριστερής κυβέρνησης της χώρας. Θα γίνει κόμμα εξουσίας, θα ταυτιστεί με το κράτος ή θα μείνει κοντά στην κοινωνία; Πιθανότατα το ερώτημα να γεννήθηκε με αφορμή την ανάληψη της διακυβέρνησης του δήμου και της περιφέρειας από τις κινήσεις που πρόσκεινται και στηρίχτηκαν (και) από τον ΣΥΡΙΖΑ ή τη συζήτηση για τη εκλογή του προέδρου της δημοκρατίας και τις επικείμενες εθνικές εκλογές.
Το ερώτημα μοιάζει θεμιτό, παρότι κατά βάθος είναι αβάσιμο. Σε κοινωνίες με μακρύτερη παράδοση (ομαλού) κοινοβουλευτισμού, το ερώτημα θα έμοιαζε επιπλέον παράλογο. Υπάρχουν κοινωνίες των οποίων οι πολίτες ταυτίζονται, συλλογικά, με το κράτος (χωρίς φυσικά να λείπουν και οι μεμονωμένες περιπτώσεις ατόμων αντικοινωνικών και έξω-κοινωνικών). Υπάρχουν πολίτες που λένε «εμείς, το κράτος» ή «εμείς, η κοινωνία» και εννοούν πράγματα εξαιρετικά παρόμοια, αν όχι ταυτόσημα.
Στην Ελλάδα όμως, είναι σαφής η μη ταύτιση κράτους και κοινωνίας. Για να μιλήσουμε πιο σωστά, είναι σαφής η πλήρης αντίθεση κράτους και κοινωνίας. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, σε μια χώρα όπου το κράτος είναι παραδοσιακά συγκεντρωτικό, Αθηνοκεντρικό και βαθιά συντηρητικό, τραβώντας μαζί του και την κοινωνία, καθιστώντας την αμέτοχη στα κοινά (τα αφήνει όλα και τα αποδίδει όλα στο απρόσωπο «σύστημα»), εξαιρετικά φιλοαστική (με το συντριπτικό ποσοστό των πολιτών να διαμένει στην Αττική), .και εξίσου βαθιά συντηρητική, ρατσιστική και σεξιστική; Ειδικά στις τωρινές ιστορικές συγκυρίες, πώς θα μπορούσε να ταυτίζεται ο πολίτης με το κράτος του, τη στιγμή που το τελευταίο δρα χωρίς την εξουσία που πηγάζει από το λαό και ενάντια στα συμφέροντα του λαού, διεκπεραιώνοντας τις επιταγές των καπιταλιστών για την υφαρπαγή των παραγωγικών μέσων της κοινωνίας και για την εργασιακή εξαθλίωση των πολιτών;
Σε αυτό το πλαίσιο, η απάντηση στο προαναφερθέν ερώτημα είναι μάλλον εύκολη. Όσο το κράτος και η κοινωνία δεν ταυτίζονται, ακόμα και με μια αριστερή διακυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι με την κοινωνία και όχι με το κράτος.
Υπάρχει όμως και μια δεύτερη απάντηση που αρνείται την ταύτιση του ΣΥΡΙΖΑ και της κοινωνίας. Πέρα από κάθε λαϊκισμό και φιλαρέσκεια, η ριζοσπαστική αριστερά έχει επίγνωση του ρόλου της και της ευθύνης της. Δε διατείνεται ότι εκπροσωπεί το σύνολο της κοινωνίας. Δεν έχει ως αυτοσκοπό τη διατήρηση ενός συγκεκριμένου κομματικού σχήματος και δε διεκδικεί το αλάθητο των επιλογών της. Στηρίζει με πάθος τις πολιτικές επιλογές της και είναι ξεκάθαρη στους ρεαλιστικούς στόχους της και στα αναλλοίωτα οράματά της. Ο ριζοσπάστης αριστερός διαβάζει Μαρξ, αλλά ζει στο 2014. Ονειρεύεται μια κοινωνία σοσιαλιστικής ισότητας αλλά αγωνίζεται τώρα για την επιβίωση μιας κοινωνίας ολόκληρης. Τιμά τη γενεαλογία του, όμως την ιστορία του δεν την αναμασά, ούτε την επαναλαμβάνει γραφικά ως ένδοξο παρελθόν. Την ιστορία του τη ζει και τη δημιουργεί ο ίδιος!
Προσωπικά δεν ενοχλούμαι καθόλου που μια βαθιά συντηρητική κοινωνία, όπως η ελληνική, προμοτάρει ένα αριστερό ριζοσπαστικό σχήμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ. Δε συμμερίζομαι τη «θεωρία των δύο άκρων» που εισήγαγαν εντέχνως οι νεοφιλελευθεροσοσιαλιστές, ούτε όμως εθελοτυφλώ νομίζοντας ότι η ελληνική κοινωνία γίνεται πιο «προοδευτική» όπως θα υποστήριζαν διάφοροι «αριστεροί της ευθύνης». Δε με βασανίζουν στον ύπνο μου, ούτε στον ξύπνιο μου, τα υψηλά ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ, όπως συμβαίνει με διάφορους παλαιοκομματικούς σταλινικούς εκτός αλλά και εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Η ριζοσπαστική αριστερά θα προσπαθεί στο 3%, στο 33% ή στο 53% να διαδίδει σε ολόκληρη την κοινωνία το σοσιαλισμό και τον ανθρωπισμό, την ελευθερία και τη δημοκρατία, την ισότητα και την αλληλεγγύη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η τελική μου απάντηση είναι ότι αρνούμαι να απαντήσω είτε σε καλόβουλα, είτε σε προβοκατόρικα διλήμματα, πολύ απλά γιατί είναι εκτός του δικού μου παραδείγματος. Αποτελούν ψευτοδιλήμματα που απλώς μετατοπίζουν την ατζέντα από τα πραγματικά ερωτήματα που θα έπρεπε να μας απασχολούν όλους, ως κοινωνία. Πως θα επιβιώσουμε από αυτή τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα και πως ονειρευόμαστε την κοινωνία μας, σήμερα και αύριο? Να αποφασίσουμε δημοκρατικά και μετά λόγου γνώσεως σε τι κόσμο θέλουμε να ζήσουμε και να δράσουμε αποφασιστικά για να πετύχουμε τα όνειρά μας.
Γιάννης Γαρύφαλλος
Ιστορικός των Επιστημών και της Τεχνολογίας – Εποχιακός Υπάλληλος Τουρισμού
The Author All posts
3 Σχόλια
Όλα τα λεφτά είναι η φωτογραφία! Διαβάστε το βιβλίο του Μακ Λούαν “Το μέσο είναι το μήνυμα” και θα με καταλάβετε!
Έχω ακουστά ότι ένας παλιός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο έβανε συνέχεια τα ίδια θέματα. Τον ρώτησαν “μα κύριε καθηγητά, οι φοιτητές ξέρουν τα θέματα. Τι εξετάσεις είν’ αυτές”; Αυτός χαμογελώντας είπε “Βάζω τις ίδιες ερωτήσεις αλλά αλλάζω τις απαντήσεις”. Κόκαλο οι άλλοι!
(Το θυμήθηκα διαβάζοντας αυτό το κείμενο!)
Χωρίς παρωπίδες,αντιγράφω ,ένα άρθρο απο την Καθημερινή .
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ
Πελατειακό κράτος μόνιμο, για πάντα
ΠΟΛΙΤΙΚΗ 31.08.2014
Οι πραγματικότητες «δημοκρατία» και «πελατειακό κράτος» αλληλοαποκλείονται: Οπου προκύψει πελατειακό κράτος, η δημοκρατία πεθαίνει, και όπου λειτουργεί δημοκρατία, πελατειακό κράτος δεν είναι δυνατό να υπάρξει. Πρόκειται για πραγματικότητες ριζικά (εξ ορισμού) αντιθετικές, ασύμπτωτες, ασύμβατες. Η μια αναιρεί την άλλη, είναι αδύνατο να συνυπάρξουν.
Τυχόν απόπειρες συμβιβασμού της αντίθεσης συνιστούν απάτη – όχι ότι καταλήγουν σε απάτη, αλλά, από το ξεκίνημά τους, είναι απάτη. Ούτε λογικά ούτε στην πράξη χωράει συμβιβασμός, αποκλείονται οι «αμοιβαίες υποχωρήσεις», ο «περιορισμός» του πελατειακού κράτους, η κάποια «χαλιναγώγησή» του. Το πελατειακό κράτος είναι το ακριβές ανάλογο μιας ξενικής κατοχής, εξίσου αυθαίρετο και ιδιοτελές με το καθεστώς που επιβάλλουν εχθρικά στρατεύματα όταν υποτάξουν μια χώρα – τα συμφέροντα των κατακτητών αδύνατο να συμπέσουν με τις ανάγκες των κατακτημένων. «Περιορισμός» ή «βελτίωση» της ιδιοτέλειας και αυθαιρεσίας ενός στρατού κατοχής («μετριασμός» του καθεστώτος δουλείας) είναι έξω από κάθε λογική – ή θα αποτιναχθεί ο ζυγός ή όχι.
Τι είναι το «πελατειακό κράτος»; Είναι η εμπορευματοποίηση των σχέσεων της εξουσίας με τον πολίτη, η εκδοχή του πολίτη ως πελάτη συναλλασσόμενου με την εξουσία, η άσκηση της πολιτικής με τους όρους της αγοράς, τους κανόνες του μάρκετινγκ. Η εξουσία πουλάει τους διορισμούς στο Δημόσιο και ο πολίτης – πελάτης αγοράζει τον διορισμό με την ψήφο του, με την παντοδαπή στράτευσή του στο κόμμα που τον διόρισε. Ο διορισμός είναι κέρδος σημαντικό: ισόβια εξασφάλιση μηνιάτικου άνευ όρων (χωρίς έλεγχο της παραγόμενης εργασίας, των ικανοτήτων και προσόντων, της εργατικότητας ή της φυγοπονίας, της εντιμότητας ή της φαυλότητας).
Το πελατειακό κράτος διαβαθμίζει τα εμπορεύσιμα: Πουλάει και τις αναθέσεις δημόσιων έργων, την αποκλειστικότητα προμηθειών του δημοσίου, διαχείρισης «κοινοτικών κονδυλίων», διαχείρισης τηλεοπτικών συχνοτήτων. Στις περιπτώσεις αυτές ο πολίτης – πελάτης δεν πληρώνει τους εξουσιαστές απλώς με την ψήφο του και τη στράτευσή του. Αναλαμβάνει να τρέφει τον Μινώταυρο του κομματικού ταμείου, να ικανοποιεί την απληστία των κομματικών που μεσολαβούν στη συναλλαγή, να εξασφαλίζει και ο ίδιος την ανταμοιβή για το ρίσκο της κλοπής.
Το πελατειακό κράτος εντάσσει στη λογική της δοσοληψίας και κάθε άλλη, συνταγματικά προβλεπόμενη, θεσμική λειτουργία κορυφαίας κοινωνικής ευθύνης: Της ευθύνης για την άμυνα της χώρας, για την απονομή του δικαίου, για την υπεύθυνη πληροφόρηση του πολίτη και την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, για την κοινωνική ασφάλιση, για τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Διορίζει το πελατειακό κράτος τις ηγεσίες: των Ενόπλων Δυνάμεων, των Ανώτατων Δικαστηρίων, της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, των Ασφαλιστικών Ταμείων, των Δημόσιων Νοσοκομείων. Με αντάλλαγμα οι διοριζόμενοι να εξυπηρετούν τα συμφέροντα του κόμματος που κυβερνάει και όχι της συντεταγμένης σε κράτος κοινωνίας.
Γι’ αυτό και στο πελατειακό κράτος ο κάθε τυχάρπαστος, κωμικά ανίκανος ή φαυλεπίφαυλος κομματάνθρωπος (πελάτης της εξουσίας) μπορεί να ηγείται του ασφαλιστικού συστήματος, με εντολή την καταλήστευση του αποταμιευμένου μόχθου δημόσιων λειτουργών. Οποιοσδήποτε απόστρατος καραβανάς να βρεθεί διοικητής νοσοκομείου υπερσύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας. Κραυγαλέες μετριότητες δικαστών ή αξιωματικών να αναβιβαστούν στα κορυφαία επιτελικά πόστα της Δικαιοσύνης ή της Αμυνας, επειδή είχαν έγκαιρα αντιληφθεί ότι μόνο με κομματική εύνοια θα «προκόψουν».
Το μοιραίο και ολέθριο δεδομένο είναι ότι το πελατειακό κράτος, ενώ καταλύει και αναιρεί τη δημοκρατία, λειτουργεί μόνο με τους όρους της δημοκρατίας, μόνο σφετεριζόμενο τους όρους της δημοκρατίας, μόνο με παράχρηση και κατάχρηση των προδιαγραφών της δημοκρατίας. Δεν αρνείται το πελατειακό κράτος κανένα θεσμό και καμιά λειτουργία της δημοκρατίας, απλώς (πρβλ. το καβαφικό «ανεπαισθήτως») αλλάζει την αιτία και τον σκοπό (το «νόημα») των θεσμών και λειτουργιών της δημοκρατίας: To «κράτος» (η εξουσία) δεν υπηρετεί τον «δήμο» (την κοινωνία των σχέσεων, το άθλημα της πολιτικής κοινωνίας των προσώπων), αλλά τον πρωτογονισμό της ιδιοτέλειας, τον ατομοκεντρισμό των ενστίκτων αυτοσυντήρησης, κυριαρχίας, ηδονής.
Γι’ αυτό και μια κοινωνία που έχει υποστεί τη μετάλλαξη της δημοκρατίας σε πελατειακό κράτος, είναι αδύνατο να απαλλαγεί ποτέ από αυτή τη μετάλλαξη με δημοκρατικούς όρους. Διότι οι δημοκρατικοί όροι εκεί έχουν παραφθαρεί και διαστραφεί έτσι, ώστε να αποκλείουν τη λειτουργία της δημοκρατίας, να συνιστούν καταστατικές αρχές του πελατειακού κράτους. Οι κομματάνθρωποι έχουν κόψει και ράψει το Σύνταγμα στα μέτρα της προσχηματικής δημοκρατίας – έχουν περιλάβει στο Σύνταγμα διάταξη που επιτρέπει μόνο «αναθεωρήσεις» κάποιων διατάξεών του και οι αναθεωρήσεις να γίνονται μόνο από την παρωδία Κοινοβουλίου του πελατειακού κράτους. Επομένως καινούργιο Σύνταγμα από ακομμάτιστη Συντακτική Εθνοσυνέλευση δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο από κατάλυση του έννομου κράτους, δηλαδή από «επανάσταση» – με το ρίσκο του παραλογισμού και του χάους.
Ετσι το πελατειακό κράτος έχει εξασφαλίσει ανενόχλητη τη διαιώνισή του. Αυθαιρεσία στρατού κατοχής και πηγαίνει κρεσέντο: Τα όσα συμβαίνουν σήμερα με τη φυλάκιση αναπολόγητων βουλευτών και τη διακοπή χρηματοδότησης ψηφισμένου νομότυπα κόμματος, συμπτωματικά αφορούν σε περίπτωση ιδεολόγων του εγκλήματος και συμπεριφορών υποκόσμου. Αύριο η αυθαιρεσία μπορεί να βάλει στο στόχαστρο και οποιοδήποτε κόμμα του «συνταγματικού τόξου», χωρίς την παραμικρή και πάλι αντίδραση της Δικαιοσύνης. Μην ξεχνάμε ότι ο πολύς κ. Μπαλτάκος δεν λογοδότησε ποτέ για τον βιντεοσκοπημένο ρόλο του στην πολιτική προσεταιρισμού των Νεοναζιστών – απαθανάτισε όμως σε οπτικό ντοκουμέντο την ετοιμότητα του πελατειακού κράτους να συμπαίξει ακόμα και με το κοινωνικό περιθώριο, για να ψηφοθηρήσει.
Η ασυδοσία του κομματικού (πελατειακού) κράτους συνδυασμένη με την αχρήστευση της Δικαιοσύνης γεννάει τρόμο. Η εξουσία συντρίβει όποιον της αντιστέκεται, και συγκαλύπτει αδιάντροπα τους συνεργούς της στην αυθαιρεσία. Το πελατειακό κράτος βύθισε την Ελλάδα, με τον εξωφρενικό υπερδανεισμό, στην καταστροφή, στον πνιγμό της χρεοκοπίας, στην απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας. Δεν λογοδότησε κανείς γι’ αυτά τα εγκλήματα. Κυβερνούν οι αυτουργοί των εγκλημάτων και η αυθαιρεσία τους, τα ψεύδη και οι κομπασμοί τους μεταγγίζουν τρόμο, ανελπιστία, πανικό. Με τα εξομοιωμένα, σε όλα τα κανάλια, Δελτία Ειδήσεων μπαίνει στο σπίτι μας το πελατειακό κράτος σαν αδίστακτος κακοποιός. Και με τα «πρωινάδικα» η ναυτία και αηδία της παρέλασης θλιβερών ανθρωπαρίων υπουργοποιημένης μικρόνοιας και ευτέλειας.
Το πελατειακό Κράτος τελεικος και οριστικός νικητής .