Η «Βαβυλωνία» και ο Ηλίας Λογοθέτης

Γράφει ο Παναγιώτης Σκληρός

(Αυτό το άρθρο γράφτηκε πρίν τρία χρόνια. Αναδημοσιεύεται με την απώλειά του, στα 85 του χρόνια, μέρα που η Λευκάδα γίνεται φτωχότερη όπως και η Ελλάδα που χάνει έναν πολύ μεγάλο φιλόσοφο, ποιητή, συγγραφέα, στοχαστή, ερμηνευτή και πάν απ όλα έναν καλό συνάνθρωπο.)

Θα ήταν κάπου εκεί στα 1971-72 που σ ένα θερινό σινεμά στους πρόποδες του Φιλοπάππου, είδα αυτή την ταινία κι άκουσα μέσα σ’ άκρες την ντοπιολαλιά του τόπου μου που χρόνια είχα ν’ ακούσω στην Αθήνα που ζούσα τότε. Απόλαυσα για πρώτη φορά (γιατί την ξαναείδα) την Βαβυλωνία με τον πολυτάλαντο Ηλία Λογοθέτη, τον δικό μας.

Όπως έχω πει αργότερα και στον ίδιο τον αγαπημένο μας ηθοποιό, στο κινηματογραφικό  έργο «Βαβυλωνία» του Δημητρίου Βυζάντιου, έδωσε στην τέχνη, κατέθεσε πολλά, απ τις αυθόρμητες επτανησιώτικες εκφράσεις, ξεδίπλωσε τον Λευκαδίτικο αυθόρμητο τρόπο έκφρασης όπως τον ήξεραν και τον έζησαν οι πλαιότεροι. Διαλόγους, λεξιλόγιο, ιδιωματισμούς, κινήσεις, γκριμάτσες, όλες τις χαρακτηριστικές εκφράσεις των κατοίκων της δυτικής νησιωτικής Ελλάδας.

Ήταν πέρα για πέρα ένας επτανήσιος αστυνόμος ο Νιόνιος ο  Φάντες όπως τον είχε συγγράψει ο Δημήτριος Βυζάντιος( Δημήτριος Κωνσταντίνου Χατζή-Ασλάνης). Γι’ αυτό και ο Ηλίας Λογοθέτης δικαίωσε απόλυτα την επιλογή του σκηνοθέτη Γιώργου Διζικιρίκη να ερμηνεύσει τον χαρακτηριστικό επτανήσιο αστυνόμο. Η Βαβυλωνία  είναι ένα από τα ελάχιστα έργα του 19ου αιώνα που επέζησαν σκηνικά μέχρι τις μέρες μας, και μας μεταφέρει ως άλλη μηχανή του χρόνου κατευθείαν πίσω στο 1827 και στην καρδιά του πολυπολιτισμικού Ναυπλίου.

Η ταινία παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1970 κι ο Ηλίας Λογοθέτης τιμήθηκε με το βραβείο Β΄ ανδρικού ρόλου. Ήταν μια ταινία σταθμός, μια ταινία που αναπαριστά την Ελλάδα αμέσως μετά την συγκρότηση της πρώτης διακυβέρνησης στην πρωτεύουσα της, στο Ναύπλιο όπου  σε μια ταβέρνα διασκεδάζει μια παρέα ανδρών από διάφορα μέρη της νεοσύστατης Ελλάδας. Ανάμεσά τους βρίσκονται ένας Χιώτης, ένας Αρβανίτης, ένας λόγιος, ένας Μωραΐτης κι ένας Κρητικός, ο Μανόλιος, που είναι ερωτευμένος με τη Γαρουφαλιά. Πάνω στο γλέντι ξεσπά ένας καβγάς –για τα μάτια της Γαρουφαλιάς– και ο Αρβανίτης λαβώνει τον Μανωλιό στο χέρι. Ο επτανήσιος αστυνόμος Νιόνιος Φάντες προσπαθεί να διαλευκάνει αν το  επεισόδιο ήταν «εκ προμελέτης ή κατόπιν ατυχήματος» (παροιμιώδης έκφραση του Λογοθέτη). Επειδή όμως δεν καταλαβαίνει τίποτα απ’ ό,τι του λένε γιατί άπλα όλοι μιλούσαν την δική τους διάλεκτο και δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν, διατάζει να συλληφθούν όλοι και να οδηγηθούν στη φυλακή, απ’ όπου και απελευθερώνονται μόλις γίνεται μετά από πολύ πράγματι κόπο κατανοητή η αιτία του επεισοδίου.

Έχω την γνώμη ότι ο Ηλίας Λογοθέτης, ο μεγάλος μας ηθοποιός και για μένα ιδιαίτερα ξεχωριστός σε γνώσεις και φιλοσοφημένη σκέψη, πέρα από τις λέξεις του κειμένου έδωσε ένα ρεσιτάλ ντοπιολαλιάς από τα ακούσματα, τις μνήμες και τις θύμησες του τόπου που γεννήθηκε και μεγάλωσε, ζωντανεύοντας ατάκες του αγαπημένου του Σπύρου Πανάγου που υπήρξε πραγματικά μαθητής του αλλά και «σκέρτσα» απ του Πουλιού όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε όπως και την Άγια Κάρα. Επίσης στοιχεία απο Κερκυραϊκά πετεγολέτσα, Κεφαλονίτικες κόνξες και Ζακυνθινά κόλπα της comedia del arte..

Ευχή και ευλογία και για τον ίδιο και για όλους μας, θα ήταν να ζωντανέψει το «Σεισμός κι Ανοικοδόμηση» του αγαπημένου του, Σπύρου Φίλιππα-Πανάγου, έργο  που θα ήθελαν και πολλοί ακόμα από τους παλιούς Λευκαδίτες…

Παναγιώτης Σκληρός

ΥΓ. Τα  βιογραφικά κλπ στοιχεία, άντλησα από διάφορες πηγές στο διαδίκτυο.