ΚΑΣΤΡΟ: Όχι στην Ιδιωτικοποίηση. Ναι στη Νέα Βιώσιμη Ανάπτυξη

«Το «ποιητικό», λοιπόν, είναι αίτιο, όντας εκείνο από το οποίο προέρχεται η αρχή της κίνησης»
(Αριστοτέλης, Περί Γενέσεως και Φθοράς – ΑΠΑΝΤΑ Τόμος 32)

«- Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

– Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πιά θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.» (Κ. Καβάφης)

Αγαπητοί συμπολίτες,

Στο χείλος μιας οικολογικής καταστροφής και αυξανόμενης κοινωνικής πόλωσης, ένας νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Ζούμε σε μια εποχή λαχτάρας και θλίψης όπου μουδιασμένοι παρακολουθούμε την άνοδο των τεράτων εις βάρος των αδυνάτων, των απροστάτευτων, και των ρομαντικών που υμνούν την φύση, τον πολιτισμό, την υγεία και απαιτούν σεβασμό προς την πολλαπλότητα, την πολυμορφία και την πολυγνωσία.

Η κοινωνία έχει ανάγκη από μια νέα προσέγγιση στα κοινά. Ο κόσμος αλλάζει κι απαιτεί να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Είναι πια καιρός να σταματήσουν οι πολιτικές παθογένειες στην τοπική διοίκηση που κλείνουν τον δρόμο προς την νέα σκέψη και την καινοτομία στην επίλυση προβλημάτων.

Πρώτη παθογένεια είναι η απουσία ουσιαστικής διαβούλευσης, κάτι που παραπέμπει στην δυστοπική κοινωνία του «Γενναίος Νέος Κόσμος» όπου η ελίτ των «αρίστων» είναι πεπεισμένη ότι  διασφαλίζει την κοινωνική χειραγώγηση και “προστατεύει” τους πολίτες από άτομα που υπονομεύουν το σύστημα με την κριτική τους. Κυριαρχεί κοινωνική πόλωση και δύο αντίθετα στρατόπεδα που βλέπουν μόνο εχθρούς, τα λάθη των άλλων, «κραυγές» και «υπερβολικό αίσθημα».

Το χάσμα επικοινωνίας στερεί στα δύο στρατόπεδα την ευκαιρία για αυτοκριτική και αναθεώρηση. Η άρνηση του «άλλου» παγιώνεται και η αναγνώριση λαθών σε προηγούμενες αποφάσεις γίνεται δυσκολότερη. Το φαινόμενο είναι γνωστό στην κοινωνική ψυχολογία και στην οικονομική ψυχολογία. Εδώ, σημαντικά  “βυθισμένα έξοδα” ΄(δλδ. μια μεγάλη επένδυση στο παρελθόν σε ένα στόχο) θολώνουν τη σημερινή εκτίμησή μας μπαίνουν εμπόδιο στην αλλαγή και την ορθολογική εκτίμηση της πραγματικότητας και “δικαιολογούν” την αδράνεια και τις συσσωρευόμενες ζημιές.

Η υπόθεση του Κάστρου έχει πάρει μια θλιβερή πορεία που υπονομεύει το δημοκρατικό χαρακτήρα του Δήμου Λευκάδας. Χαρακτηριστικό της αλαζονείας που επικρατεί στα θεσμικά όργανα είναι η στάση του προέδρου του ΔΣ του Δήμου. Στο πλαίσιο (α) της αποτυχίας του Δήμου να αφουγκραστεί τον παλμό της κοινωνίας και (β) την ανιδιοτελή συμβολή δεκάδων πολιτών στην διεξαγωγή του πρώτου γκάλοπ στην ιστορία του νησιού, είναι εμπαιγμός και μισαλλοδοξία η απάντηση του κυρίου Ρόκκου στην ηλεκτρονική αλληλογραφία μου στις 17/9/22 όταν του είχα ζητήσει να κοινοποιήσει τα αποτελέσματα του γκάλοπ και την συνέντευξη τύπου. Τα μέλη του ΔΣ δεν έλαβαν ποτέ τέτοια κοινοποίηση και ο κύριος Ρόκκος απαξίωσε να μου απαντήσει. Μόνο κατόπιν νέου μου email στις 11/10/22, ο πρόεδρος του ΔΣ καταδέχτηκε να με ενημερώσει ότι «δεν προκύπτει η διαβίβαση πληροφοριών – αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων ιδιωτών στα μέλη του Συμβουλίου. Ως εκ τούτου παρέλκει η αποστολή των e-mail σας στα μέλη» (Αριθμ. Πρωτ.: 23204). 

Όσον αφορά το φίμωμα πολιτών και την ομηρία των δημοκρατικών διαδικασιών μετά τις εξωφρενικές αγωγές εναντίον ατόμων που ενημέρωσαν το κοινό, το ΔΣ του Δήμου μέχρι τώρα έχει καταφύγει σε μια εκκωφαντική απραξία. Αν δεν υπερασπιστεί ο “Δήμος” τους πολίτες και το συνταγματικό δικαίωμα για έκφραση γνώμης και συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο, ποιος θα το κάνει; Θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων ή θα ενδώσει στις απειλές της εταιρείας; Αρκεί μια απλή καταδίκη των αγωγών; Μήπως είναι πια καιρός ο Δήμος να πάρει χειροπιαστά μέτρα ενάντια στην εταιρεία που υποθάλπει τους δημοκρατικούς θεσμούς και βάλει τέλος στην ομηρία της κοινωνίας από μια εταιρεία; Αν η εν λόγω εταιρεία απειλεί πολίτες και τον Δήμο Λευκάδας πριν ακόμη της παραχωρηθεί το διαμάντι της Λευκάδας, αναλογιστείτε τον σεβασμό  που θα δείξει στους κανόνες και τις υποσχέσεις περί κοινοχρησίας μετά την παραχώρηση.

Δεύτερη παθογένεια είναι η εμμονή σε μια απαρχαιωμένη κατανόηση της “ανάπτυξης”. Η πρόσφατη «ανάπλαση» στην παραλία της πόλης και άλλες κατά καιρούς παρεμβάσεις πηγάζουν από μια προσέγγιση που καταλήγει να δίνει στους μηχανικούς και εργολάβους τον πρώτο και τελευταίο λόγο για κάθε έργο. Ξανά, η κύρια πηγή του κακού είναι η υποτίμηση της νοημοσύνης των κατοίκων της Λευκάδας από τις δημοτικές αρχές, εξ ου και η απουσία κάθε ουσιαστικής διαβούλευσης. Οι απλοί πολίτες και θεσμικά όργανα μένουν πάντα έξω απ’ την εξίσωση στα σχέδια κι έργα στο νησί. Σαν να μην τους αφορά. Σαν να μην είναι αρμόδιοι. Σαν να μην έχουν νοημοσύνη και ιδέες για το καλό και το ωραίο.

Τα σχέδια ανάπλασης είχαν δρομολογηθεί από χρόνια κι όμως ο Δήμος απέφυγε την διαβούλευση με τους κατοίκους; Ποιοι ήταν οι στόχοι της ανάπλασης; Τι σχέση έχουν με την πολιτιστική κληρονομιά και το χαρακτήρα του νησιού; Ξανά και ξανά επανερχόμαστε στο σκοτεινό σημείο της όλης διαχείρισης του δημοσίου χώρου στην Λευκάδα:

Τόσο που ο απλός δημότης αρχίζει να αναρωτιέται ποια είναι η σχέση των δημοτικών αρχών με ιδιωτικά συμφέροντα, στα όρια των συγκρουσιακών συμφερόντων, και που έχουν σαν αποτέλεσμα την μη στρατηγική σκέψη και αξιολόγηση προτάσεων ή έργων. ‘Έτσι το γενικότερο, συλλογικό συμφέρον επισκιάζεται και συχνά ταυτίζεται με το ιδιωτικό συμφέρον με μια απλοϊκή αναφορά στην παρεξηγημένη έννοια της «ανάπτυξης». Μια σοβαρή εκτίμηση στρατηγικών έργων απαιτεί την αναγνώριση και συμμετοχή από όλους τους κοινωνικούς εταίρους. Δυστυχώς, η έλλειψη σοβαρής διαβούλευσης με την γενικότερη κοινωνία (π.χ. απουσία κάθε οικονομοτεχνικής μελέτης από την σκοπιά ολόκληρης της κοινωνίας) έχει οδηγήσει το ΔΛΤ σε σοβαρές παραβλέψεις και λάθη, όπως έχουν καταγραφεί από άλλους παρατηρητές. Το πιο παράδοξο είναι ότι το ΔΛΤ φαίνεται να έχει  ενεργήσει ως αντιπρόσωπος της εταιρείας (πχ. διεξαγωγή και υπεράσπιση της «μελέτης» και άρνηση των διαφωνιών του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Λευκάδας ως προς την κοινοχρησία και την προστατευόμενη Ζώνη Α).

Με προβληματίζει επίσης που σε μια πόλη με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, οι γυναίκες απουσιάζουν από ηγετικούς ρόλους στο ΔΣ του Δήμου (π.χ. πολιτικές παρατάξεις). Αυτό φαίνεται να είναι σε αντίθεση με το χώρο κοινωνικής δικτύωσης όπου οι γυναίκες δρουν δυναμικά και με δυσφορία για την απαξίωση που δείχνουν οι δημοτικοί και θεσμικοί ηγέτες προς την κοινή γνώμη και την απουσία κάθε διαβούλευσης σε ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος.

Όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ΔΛΤ και το ΔΣ του Δήμου έχουν δείξει υπερβολική ευαισθησία στις ανάγκες κι απαιτήσεις της ιδιωτικής εταιρείας για παραχώρηση ή αποζημιώσεις με την απουσία ουσιαστικής υπεράσπισης των συμφερόντων του Δήμου και την μη ουσιαστική αναγνώριση της συντριπτικής ετυμηγορίας με 92% των πολιτών να είναι αντίθετοι με την παραχώρηση και 70% ενάντια σε κάθε ιδιωτικοποίηση της περιοχής του Κάστρου.

Η επιστολή μου αυτή είναι ένα κάλεσμα προς αφύπνιση για μια νέα πιο ελπιδοφόρα προοπτική στην διαχείριση των δημοσίων αγαθών. Προς μια νέα κατεύθυνση λοιπόν όπου η διαφωνία θα θεωρείται πηγή γνώσεων προς βιώσιμες λύσεις, όπου η κοινωνία δεν θα μένει παθητική και μόνο στα ΟΧΙ, όπου οι ηγέτες δεν θα θεωρούν την κοινωνία οπισθοδρομική και θα δίνουν ευκαιρίες στους πολίτες να συμμετέχουν εποικοδομητικά στην ανάδυση δημιουργικών λύσεων αντάξιων των προκλήσεων.  Τα μεγάλα ΟΧΙ έρχονται συνήθως από άμυνα, άρνηση και φόβο. Μας τυφλώνουν και δεν βλέπουμε το δημιουργικό, την ευκαιρία σε κάθε δίλημμα ή πρόκληση. Πιστεύω ότι κύρια αιτία για τα ΟΧΙ των ακτιβιστών είναι μάλλον ο αποκλεισμός τους από κάθε ουσιαστική διαβούλευση.

Η σύγχρονη οικονομική επιστήμη έχει αποφανθεί ότι η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν είναι πανάκεια. Ο Thomas Piketty στο “Capital and Ideology” (2020) έχει αναδείξει με στοιχεία μια ακατάπαυστη ροπή για ιδιωτικοποίηση του δημοσίου και φυσικού πλούτου (νερό, ενέργεια, γη, τράπεζες, ταχυδρομεία, εκπαίδευση, υγεία) παγκοσμίως τα τελευταία 40 χρόνια. Αυτή η μακρόχρονη τάση προς την ιδιωτικοποίηση βασίστηκε πάνω σε δύο ιδεολογικά αφηγήματα: (α) ο ιδιωτικός φορέας είναι πάντα πιο αποτελεσματικός και παραγωγικός, και (β) τα ιδιωτικά κέρδη κι οφέλη αναπόφευκτα βοηθάνε την γενικότερη κοινωνία.

Αυτή η ιδεολογία έχει διαβρώσει τους θεσμούς και το κράτος. Για παράδειγμα, στην οικονομική κρίση του 2008-09 ήταν το κράτος και οι φορολογούμενοι που πλήρωσαν τα σπασμένα για την απληστία του ιδιωτικού τραπεζικού συστήματος. Κι όμως (α) οι μεγιστάνες έχουν καταφέρει να αυξήσουν το ποσοστό τους στο εθνικό εισόδημα παρά τις κραυγαλέες ανισότητες, και (β) «μια συντριπτική πλειοψηφία κυβερνήσεων έχει κόψει τις δαπάνες στην υγεία, την παιδεία και την κοινωνική προστασία. Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις αρνούνται να ανεβάσουν τους φόρους στα υπερκέρδη» (ΟΧΦΑΜ, 2022).

Σε μια εποχή που κρατικός μηχανισμός ήταν αδύναμος, απαρχαιωμένος και η μονιμότητα στον δημόσιο τομέα ήταν κανόνας, ο δημόσιος φορέας οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στην διαφθορά και στην σπατάλη. Σήμερα όμως με τη ψηφιακή τεχνολογία, το περιορισμό της μονιμότητας και την ενδυνάμωση της πολιτικής νοημοσύνης τα δεδομένα έχουν ανατραπεί. Η πολύχρονη εμπειρία της «φιλελευθεροποίησης» μας έχει φέρει στην γενική διαπίστωση ότι πολλές από τις προσδοκίες των ιδιωτικοποιήσεων δεν επαληθεύτηκαν (πχ. μείωση του κόστους-τιμών, εξυπηρέτηση αναγκών).

Το πιο σημαντικό όμως είναι το γνωρίζουμε πια ότι ο ιδιωτικός φορέας είναι σχεδόν πάντα ανίκανος να ανταποκριθεί προς όφελος της κοινωνίας σε καιρούς ανεπάντεχης κρίσης (π.χ. πόλεμο, οικολογική καταστροφή, πανδημία  ή οικονομική ή χρηματιστική κρίση). Σήμερα, ένα παγκόσμιο κύμα από-ιδιωτικοποίησης σαρώνει την Ευρώπη σε τομείς στρατηγικής σημασίας όπως στην ενέργεια και τον φυσικό πλούτο, π.χ. νερό, ΔΕΗ στην Γαλλία κλπ.

Νομπελίστες οικονομολόγοι (π.χ. J. Stiglitz, J. Sachs, J. Tirole) έχουν γράψει για την ομηρία των θεσμών από ιδιωτικά συμφέροντα που επιχειρούν (α) να αποφύγουν την τιμωρία από την παρανομία, και (β) να εμποδίσουν κάθε συζήτηση που τους θίγει και προσπαθεί να προστατέψει το δημόσιο συμφέρον. Το κυριότερο, είναι η ατιμωρησία και όχι η έλλειψη νόμων ή κανόνων που είναι ο κύριος λόγος που η ελεύθερη πρόσβαση στις αμμουδιές περιορίζεται συνεχώς στην Ελλάδα και στην Ιταλία η lungomare (παραλία) έχει γίνει lungomuro (το μεγάλο τείχος).

Σε ένα μακροσκελές άρθρο του στην Εφημερίδα Συντακτών (15/10/22), ο ‘Αρης Παπαδόπουλος, διευθύνων σύμβουλος ΖΕΒ ΑΕΕΥ, εστιάζει στην επείγουσα ανάγκη για ένα στρατηγικό σχέδιο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο των ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων, την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή μια τέτοια αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος θα προστατέψει την χώρα από τον υπερτουρισμό, την υπερδόμηση, την άναρχη δόμηση και την «σταδιακή καταστροφή του ιδιαίτερου φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος». Γνωρίζουμε ότι τα τελευταία 50 χρόνια η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει συρρικνώσει κατά 69% τον πληθυσμό άγριας ζωής. Την ίδια στιγμή, η οικολογική αφύπνιση, ιδιαίτερα στον ψηφιακό ακτιβισμό, είναι σε έκρηξη κι ενάντια στην απώλεια της φύσης και της βιοποικιλότητας.

Το παραπάνω σκεπτικό εναρμονίζεται με το 10χρονο στρατηγικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης που έχει επιμεληθεί το Υπουργείο Τουρισμού με στόχο την στροφή προς ένα μοντέλο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Το σχέδιο περικλείει (α) νέες μορφές τουρισμού, (β) παραγωγή προϊόντων & υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, (γ) δραστηριότητες «συμπληρωματικές στον αγροτικό τομέα & τουρισμό», (δ) χρήση ποιοτικού ανθρώπινου δυναμικού, και (ε) προστασία του θαλασσινού περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας στροφής προς την βιώσιμη ανάπτυξη, η ιδιωτικοποίηση της παραλίας του Κάστρου, όπως διατυπώνεται στην παραχώρηση που επιχειρεί σήμερα το ΔΛΤ είναι πρώτα από όλα παρασιτική (δλδ. χωρίς να παράγεις κάτι, σου παραδίδουν σχεδόν τσάμπα την χρήση περιουσίας που έχει ανεκτίμητη αξία για την κοινωνία). Είναι επίσης καιροσκοπική (αδιαφάνεια και απουσία ευρύτερης διαβούλευσης) και προπάντων οπισθοδρομική μια και είναι σε πλήρη αντίθετη με την ευρωπαϊκή κατεύθυνση προς βιώσιμη ανάπτυξη και με το στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Τουρισμού προς βιώσιμο τουρισμό.

Σαν αποτέλεσμα της έλλειψης σχεδιασμού και οποιαδήποτε οικονομοτεχνικής μελέτης, τα θεσμικά όργανα της πόλης ούτε που υποψιάζονται ότι η περιοχή του Κάστρου έχει στρατηγική σημασία όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η ανάγκη για πρόσβαση σε ελεύθερη παραλία θα αυξάνεται για τους Λευκαδίτες όταν πάρουμε υπόψιν μας τρεις προβλεπόμενες εξελίξεις: (α) η θερμοκρασία προβλέπεται να αυξηθεί από 3°C έως και 7°C με «τροπικές νύχτες», (β) η στάθμη της θάλασσας θα ανεβαίνει, και (γ) πιο συχνές ακραίες καιρικές συνθήκες! Επιπλέον, μιλάμε για μια σεισμογενή περιοχή με μεταβλητές καιρικές συνθήκες. Το πιο ανησυχητικό είναι η πρόκληση προς κοινωνική συνοχή που δοκιμάζεται ολοένα και περισσότερο λόγω της επεκτεινόμενης φτωχοποίησης κοινωνικών ομάδων.

Προτείνω ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης το οποίο έχει την δυνατότητα να αναβαθμίσει τον τουρισμό στην Λευκάδα μακριά από την εξάρτησή του στον υπερτουρισμό και την υπερβολική δόμηση. Θα συνδυάζει πολιτισμό και θα αγκαλιάζει τους νέους σε αλληλουχία με την πολιτιστική κληρονομιά. Θα αγκαλιάζει την τεχνογνωσία και τις νέα τεχνολογίες. Η μεγαλύτερη ανάπτυξη ως αναφορά εμπόριο και επιπρόσθετη αξία είναι σήμερα το πάντρεμα αγαθών και υπηρεσιών. Η μεταποίηση ή ο έξυπνος τουρισμός.

Η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο επιχειρηματικότητας είναι σχεδόν ακατόρθωτο να επιτευχθεί από τον ιδιωτικό φορέα. Η σύγχρονη οικονομολογία έχει αποδείξει ότι η καινοτομία επιτυγχάνεται κυρίως από μεγάλες εταιρείες με υποστήριξη από το κράτος. Δεδομένου της έλλειψης μεγάλων επιχειρηματικών συγκροτημάτων στην Ελλάδα, είναι μαθηματικά αδύνατο να υπάρξει μετάβαση προς μια νέα κατεύθυνση ανάπτυξης με την αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από τον παραδοσιακό τουρισμό. 

Ας δούμε πως ενεργεί ένα Δημαρχείο σε μια σύγχρονη πόλη όπως η Μελβούρνη που σπάει τα ρεκόρ σαν μια από τις πρώτες 10 πιο «βιώσιμες πόλεις» (δηλ. εκεί που οι πολίτες χαίρονται να ζουν) στον κόσμο; Η «πόλη της Μελβούρνης» και το δημαρχείο της είναι απλώς στο κέντρο της Μελβούρνης με δεκάδες άλλες «πόλεις» (προάστια, δημαρχεία) ευρύτερα. Ο σχεδιασμός της πόλης και τα έργα είναι αλληλένδετα με την αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά της πόλης με αυστηρό σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον πάνω σε αρχές «βιώσιμης ανάπτυξης». Οι συμβουλευτικές επιτροπές είναι στελεχωμένες από άτομα που αντιπροσωπεύουν ένα πλατύ φάσμα της κοινωνίας και κάθε έργο (π.χ. “Fishermans Bend Urban Renewal”) στηρίζεται πάνω σε δεκάδες μελέτες και αναφορές. Το ίδιο ισχύει και για μικρότερα προάστια-δημαρχεία, όπως του Frankston στα παράλια. Σημειώστε ότι απαγορεύεται αυστηρά στην Αυστραλία να ενοικιάζονται τραπεζοκαρέκλες από ιδιώτη σε οποιαδήποτε μέρος της αμμουδιάς.

«Ανθεκτικές πόλεις» (ΟΟΣΑ) είναι αυτές που έχουν πολυμορφία & εναλλακτικούς τομείς στην παραγωγή, οι αρχές ενεργούν με διαφάνεια, ενθαρρύνουν την κοινωνική συμμετοχή και πολυγνωσία και προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον με μέτρα για την προστασία από την κλιματική αλλαγή. Είναι φρέσκα στην μνήμη τα καταστροφικά της άναρχης δόμησης στην Αγία Πελαγία Ηρακλείου, στην Κρήτη. Οι πόλεις σε ετοιμότητα είναι επίσης αυτές που ενεργοποιούν τους πολίτες, μειώνουν την ρύπανση και τα καυσαέρια και σέβονται το κοινόχρηστο στις παραλίες. Μια σειρά από Ευρωπαϊκές χώρες βάζουν τέλος στην υπερβολή, όπως στην Ισπανία και Σκανδιναβία.

Βασικός στόχος μου αυτού εδώ του άρθρου δεν είναι να προσφέρω μια συγκεκριμένη συνταγή, ένα συγκεκριμένο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης στην Λευκάδα. Θα ήταν λάθος να πάω ενάντια στην αρχή της διαβούλευσης και να αρνηθώ την αρμοδιότητα των θεσμικών οργάνων στην ανάπτυξη ενός σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης. Θα προσφέρω ορισμένες σκέψεις ως προς τις αρχές και αξίες που διέπουν και αρμόζουν στην περίπτωση του νησιού με βάση την ιδιαιτερότητα της Λευκάδας σε σχέση με την πολιτιστική της κληρονομιά και ταυτότητα.

Οι κύριες αρχές που διέπουν γενικά την βιώσιμη ανάπτυξη θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής: 

• Τουρισμός δίχως χειροπιαστά μέτρα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος δεν μπορεί να είναι βιώσιμος. Οι τοπικές αρχές πρέπει να σηματοδοτήσουν τον σεβασμό τους και φροντίδα προς το κοινόχρηστο του φυσικού περιβάλλοντος.  
• Ο τουρισμός πρέπει να εμπλουτιστεί με υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και να αναπτυχθούν θεματικές μορφές τουρισμού (π.χ. αγροτουρισμού, ιαματικού, πολιτιστικού, γνωστικού). Όχι μόνο από ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και μέσα από προγράμματα του δήμου. 
• Οι δημοτικές αρχές να παίρνουν πρωτοβουλίες προς την στήριξη κι εφαρμογή νέων τεχνολογιών και δεξιοτήτων που θα προσθέτουν αξία στις τουριστικές δραστηριότητες
• Οι δημοτικές αρχές θα πρέπει να υποστηρίζουν κυρίως καινοτομικές δραστηριότητες και την συμμετοχή νέων ανθρώπων με τεχνογνωσία και ιδιόμορφες δεξιότητες
• Οι δημοτικές αρχές έχουν καθήκον να υποστηρίζουν κυρίως οικονομικές δραστηριότητες που θα εγγυούνται διαρκή λειτουργία.

Ως προς το τι αρμόζει στο νησί μας, η ιδιομορφία του προτρέπει στις παρακάτω προκαταρτικές προτάσεις:

• Καμιά παραχώρηση ή ιδιωτικοποίηση στην περιοχή του Κάστρου που πρέπει να θεωρείται ως ιερός τόπος και να προβάλλεται στον κόσμο έτσι
• Η Λευκάδα έχει πλούσιες διασυνδέσεις με διάφορους λαούς, είτε λόγω αλλοδαπών που κατοικούν ή επισκέπτονται το νησί συχνά, είτε λόγω της πολύμορφης Ελληνικής διασποράς με καταβολές την Λευκάδα
• Οι Γιορτές Λόγου & Τέχνης καθώς και το Φεστιβάλ Φολκόρ έχουν καθιδρυθεί παγκοσμίως. Είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομίας και υποτιμάμε την δυναμική της αν περιορίζεται απλώς σε 1-2 μήνες το χρόνο ως συμπλήρωμα του παραδοσιακού τουρισμού (δλδ. Εστίαση)
• Γιατί μουρμουρίζουμε δειλά ότι η Λευκάδα είναι «το νησί των ποιητών» αλλά δεν ενσωματώνεται αυτή η σκέψη σε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο ανάπτυξης; 
• ‘Ένα νέο μοντέλο ποιοτικού τουρισμού θα πρέπει να κατευθυνθεί προς μια σύνθεση τουρισμού, πολιτισμού και πολυγνωσίας. Μια μεγάλη παράδοση στα γράμματα και την μουσική ίσως έχει να συνεισφέρει και σε ένα ποιοτικό τουρισμό και ίσως συμβάλει στην μακροζωία και ιδιαιτερότητα του.
• Το Περίπτερο θα πρέπει να διασφαλιστεί ως ασφαλής δημόσιος χώρος και μπορεί να λειτουργήσει σαν δημοτική επιχείρηση όλο τον χρόνο με αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, να στεγάζει παγκόσμια συνέδρια, σεμινάρια και εργαστήρια με πολιτιστικά και μορφωτικά θέμα.

Είμαι σίγουρος ότι πολλές ιδέες και προτάσεις πάνω σ’ αυτές τις κατευθύνσεις κυκλοφορούν στα μυαλά και τα ενδιαφέροντα των συμπολιτών μας. Ας τις αναζητήσουμε μαζί Δήμος και Δημότες.

Θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα για συνεργασία και αφύπνιση όταν (α) τα δεδομένα αλλάζουν και (β) απώτεροι, κοινής ωφελείας, στόχοι γίνονται ορατοί. Μια ψυχρή και λιγότερο συναισθηματική προσέγγιση στα πράγματα προτρέπει στο σταμάτημα της «αιμορραγίας». Οι ιθύνοντες στο ΔΛΤ και Δήμο Λευκάδας θα πρέπει να βρουν το θάρρος να βάλουν τέλος στις ζημιές που έχει επιφέρει στην κοινωνία το έννομο συμφέρον και η καταστροφική εμμονή του ΔΛΤ. Οι πολίτες της Λευκάδας έχουν δείξει την ανάγκη τους για συμμετοχή, συνεργασία και είναι πλέον φανερό ότι περιμένουν από τους άρχοντες του τόπου την απάντηση που αξίζει στην πόλη τους.

Καλώ όλους τους Λευκαδίτες και Λευκαδολάτρες να υποστηρίξουν τις δημοτικές αρχές προς μια νέα κατεύθυνση έτσι ώστε να μεταμορφώσουμε την παραλία του Κάστρου σε τόπο ιερό, τόπο ασφαλές και τόπο ελευθερίας. Να γίνει και πάλι το καμάρι του νησιού μας, η χαρά και η λατρεία όλου του κόσμου.

Με τιμή

Δρ. Γεώργιος Μεσσήνης
George.messinis@vu.edu.au
https://scholar.google.com.au/citations?user=GeorgeMessinis
https://www.vises.org.au/staff/gmessinis.html

Λευκάδα Κυριακή 17.10.2022