Μια Κυριακή στο Όρραον, τον κοκκινοπηλό,το υδραγωγείο και την λίμνη Ζηρού με την ΜΟ/50 κάτι..

Γράφει ο Παναγιώτης Σκληρός

Μια τέτοια ζεστή και ηλιόλουστη Κυριακή του Νοέμβρη δεν γινόταν να την αφήσουμε χωρίς εκδρομή και εξερεύνηση.

Πήραμε λοιπόν το δρόμο( 5+1)  για το ΄Ορραον, μια πόλη-οχυρό των Μολλοσών κοντά στον Αμμότοπο, εδώ κοντά σχετικά μέσω της Πρέβεζας, Λούρου,Καμπής,Ιόνιας οδού με έξοδο προς Αμμότοπο. Ήξερα την τοποθεσία από παλιότερη επίσκεψη αλλά σήμερα είμαστε με την ΟΜ/50 κάτι..(αδικούμε την Κωνσταντίνα αλλά τι να κάνουμε, μεγαλώνουμε). Καταπράσινο το τοπίο, εμείς με κοντομάνικα κάτω απ την αρρωστημένη ζέστη του Νοέμβρη,αφύσικη κι επικίνδυνη για το τι σημαίνουν όλα αυτά τα παράξενα φυσικά φαινόμενα. Ήξερα ότι το πορτόνι της περίφραξης είναι επιμελώς ανοιχτό, άρα μπορούμε να μπούμε. Είχα και μια σχετική ενημέρωση από φίλη που μένει εκεί γύρω.

 Εύκολη πρόσβαση και άνετος χώρος για στάθμευση. Με το που μπαίνεις, υπάρχει- παρόλη την εγκατάλειψη ( τα πουρνάρια είναι πιο πολλά και πιο ψηλά από την προηγούμενη φορά που ξαναπήγα), η βασική πινακίδα, οριζόντια και σοφά τοποθετημένη που στα εξηγεί όλα. Το ότι δηλαδή το ΄Ορραον (από το οράω-ορώ)  αποτελεί μια εντυπωσιακή αρχαία ακρόπολη των Μολοσσών, ότι  ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. σε μια στρατηγική θέση (ύψωμα) πλησίον της Αρχαίας Αμβρακίας για να ελέγχει όλα τα περάσματα προς τον κόλπο αλλά με ξαστεριά να παρακολουθεί κινήσεις πλοίων και πέρα από Ιθάκη και Κεφαλονιά.!.

Εδώ μια οικία 

Η ακρόπολη είναι οχυρωμένη με ισχυρό διπλό τείχος, το οποίο ενισχύουν τετράγωνοι πύργοι. Εντός των τειχών σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση ιδιωτικές κατοικίες και πιθανά ανάκτορα αξιωματούχων. Η ίδρυση και ο περιτοιχισμός του Ορράου έγινε επί του βασιλέως των Μολοσσών Αλκέτα Α΄ (385-370 π.Χ.)  Η επιλογή της στρατηγικής αυτής θέσης από τους φιλόδοξους Μολοσσούς έγινε, αφενός για τον έλεγχο του εμπορικού διαύλου επικοινωνίας με τη Νότιο Ελλάδα και αφετέρου για τη φύλαξη του ζωτικής σημασίας για την άμυνα του κράτους τους στρατιωτικού περάσματος. Ο Αλκέτας Α΄ ήταν Μολοσσός βασιλιάς της Ηπείρου  και απέκτησε δύο παιδιά. Τον Αρρύβα, παππού του Βασιλιά Πύρρου Α’ της Ηπείρου, και τον Νεοπτόλεμο Β’, παππού του Μεγάλου Αλεξάνδρου.    

Το έτος 168-167 π.Χ. ο οικισμός Όρραον καταστράφηκε από τους Ρωμαίους του Αιμίλιου Παύλου, με την ολοσχερή ισοπέδωση των τειχών του, επειδή ήταν μία από τις τέσσερις ηπειρωτικές πόλεις που προέβαλλαν αντίσταση κλείνοντας τις πύλες τους στις ρωμαϊκές λεγεώνες!!!. Το μίσος των Ρωμαίων εναντίον των Ηπειρωτών γιά τίς επιθέσεις του Βασιλιά Πύρρου  στήν Ιταλία, ήταν τόσο, που διέταξαν την ολοσχερή καταστροφή 70 Ηπειρωτικών πόλεων και τη σύλληψη ως δούλων 150.000 Ηπειρωτών.

 Στο Όρραον είχε γίνει στο παρελθόν μερική ανασκαφή του αλλά η κυρίως πραγματοποιήθηκε  από την ΙΒ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων υπό τον καθηγητή Αρχαιολογίας Κωνσταντίνο Ζάχο και συνεχίσθηκαν μέχρι το έτος 2006. Στις ανασκαφές βρέθηκαν και αρχαία νομίσματα. 

 Ο Κωνσταντίνος Ζάχος που είχα την τιμή να συνεργαστώ , έχει συμμετάσχει σε αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ηλεία, Μεσσηνία, Κυκλάδες, Αττική, Ιωάννινα, Άρτα, Πρέβεζα, Λευκάδα και Αρκαδία και επιμελήθηκε την ίδρυση τριών νέων αρχαιολογικών Μουσείων – Άρτας, Νικόπολης και Λευκάδας. Η ίδρυση δηλαδή του δικού μας αρχαιολογικού μουσείου οφείλεται σε πρόταση, ταυτοποίηση εκθεμάτων  και καθημερινή φροντίδα, στον Κωνσταντίνο Ζάχο!!  Κύριε καθηγητά, αν διαβάσετε το σημείωμα, σας ευχαριστούμε πολύ και σας ευγνωμονούμε !!

 Η ξενάγηση στο Όρραον αρχίζει με την είσοδο από την κεντρική πύλη των διπλών τειχών. Ο πληθυσμός που συγκέντρωνε στην περίοδο της ακμής του υπολογίζεται σε 1.500 – 2.000 άτομα, ίσως όμως και μέχρι 5.000 – 10.000 άτομα αν ληφθούν υπ’ όψιν υπάρχουσες οικίες εκτός των τειχών. Στο εσωτερικό των τειχών διακρίνονται ίχνη δρόμων και κτίρια, που υποδηλώνουν πολεοδομική οργάνωση κατά το ευθύγραμμο γεωμετρικό σύστημα, με ένα συνήθως σπίτι σε κάθε νησίδα. Ορισμένα από αυτά τα κτίρια διατηρούνται σε άριστη κατάσταση και έχουν ονομασθεί “Οικία Α”, “Οικία Β”, “Οικία Γ”, “Οικία Δ” κλπ.

Η διόροφη οικία

Στο ‘Ορραον σώζονται ολόκληρες οι οικίες, πράγμα μοναδικό στον Ελληνικό χώρο.Στο βόρειο τμήμα του οικισμού θεωρείται ότι βρισκόταν ο δημόσιος χώρος, εξαιτίας της ύπαρξης του μικρού διοικητικού κτιρίου με τους ορθοστάτες και μιας μεγάλης κτιστής δεξαμενής, χωρητικότητας 400 m³. Εκτός της φυσικής πηγής, οι κάτοικοι του οικισμού διασφάλισαν την ύπαρξη πόσιμου νερού και με την κατασκευή μιας μεγάλης δεξαμενής όπου συγκεντρωνόταν το βρόχινο νερό. Η δεξαμενή ήταν έργο δημόσιο- ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα είναι μια κατασκευή άρτια τεχνικά. Μια πέτρινη κλίμακα από 19 σκαλοπάτια οδηγεί και τον σημερινό επισκέπτη στον πυθμένα της, που ήταν φτιαγμένος από πήλινα όστρακα. 

Η εξαιρετικά καλή κατάσταση διατήρησης των κατοικιών, που σε ορισμένες περιπτώσεις σώζουν και τον άνω όροφο, είναι μοναδική στον ελλαδικό χώρο προκειμένου για οικίες της ύστερης κλασικής εποχής. Οι ιδιωτικές λιθόκτιστες οικίες του Ορράου, περίπου εκατό, σπάνιας διατήρησης, σώζουν και τους τοίχους του άνω ορόφου ως τη στέγη, με τα παράθυρα, τις παραστάδες των θυρών και τις δοκοθήκες του άνω ορόφου. Πρόκειται για ευρύχωρα σπίτια, εμβαδού 270 m2 στον τύπο της αγροικίας, εξολοκλήρου λιθόκτιστα με ισοδομική τοιχοποιία από ντόπιο ασβεστόλιθο. Το εντυπωσιακότερο παράδειγμα, οι τοίχοι του οποίου σώζονται σε ύψος 5-7 μ., φέρει τη συμβατική ονομασία «Σπίτι Δ» ή «Οικία Δ». 

Εντυπωσιακή λοιπόν η επίσκεψη στην μοναδικότητα αυτου του οχυρού που μάλλον δεν την γνωρίζουν αρκετοί. Οι περιγραφές μου είναι αντιγραφή από τις υπέροχες επεξηγηματικές επιγραφές μπροστά από κάθε μνημείο,εργο της ομάδας του κ.Ζάχου που εκανε και εδώ μια εξαιρετική δουλειά.

Αφήνουμε το ένδοξο Όρραον και μέσα απ το Καστρί και τον Γυμνότοπο οδεύουμε προς τον Αη Γιώργη και το φραγμα του Λούρου. Θα επισκευθουμε το φρεάτιο του Ρωμαϊκού υδραγωγείου που κατασκευάστηκε πριν 2.200 χρονια περιπου και βρισκεται διπλα στην οδο προς Γιαννενα.Το υδραγωγείο κατασκευάστηκε για την υδροδότηση της Νικόπολης, της πόλης που ίδρυσε στα τέλη του 1ου αι. π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος, μετά τη νίκη του στη ναυμαχία του Ακτίου εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. Η Νικόπολη, η ”πόλη της Νίκης” υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της ρωμαϊκής και, μετέπειτα, της βυζαντινής αυτοκρατορίας – στην ακμή της ο πληθυσμός της πιθανότατα ξεπέρασε τους εκατό χιλιάδες κατοίκους. Ήταν λοιπόν απαραίτητη η κατασκευή ενός υδραγωγείου που θα εξασφάλιζε σε αυτούς τους ανθρώπους φρέσκο, πόσιμο νερό σε όλες τις εποχές του χρόνου. Γι′ αυτό ο αυτοκράτορας ή οι Νικοπολίτες επέλεξαν τις πηγές του Αγίου Γεωργίου, όπως ονομάζονται σήμερα, καθώς είναι μια τεράστια πηγή . Από τον Άγιο Γεώργιο υδρεύονται σήμερα οι πόλεις της Άρτας, της Πρέβεζας και της Λευκάδας

Πίνουμε δηλαδή το ίδιο νερό με αυτούς τους ανθρώπους τόσους αιώνες μετά,. Είναι ένα ταξίδι στο χρόνο αυτό.!!..Η τελειότητα ενός τεχνικού έργου με ελάχιστα τεχνικά μέσα αλλά με πολύ σκέψη και πολύ δουλειά, ύδρευσε μια μεγάλη πόλη κι επειδή η ιστορία επαναλαμβάνεται, μάλλον αυτούς αντιγράψαμε και κατασκευάστηκε ο αγωγός ύδρευσης το 1984 για να υδροδοτηθεί η Λευκάδα και να ενισχυθεί η ύδρευση Πρέβεζας και Άρτας..!!

Εκεί, στην άκρη της δημοσιάς συναντήσαμε μια μεγάλη ομάδα Λευκαδιτών με τον ανήσυχο Ορέστη και την ήρεμο Αλέξη με τις οικογένειες και τους φίλους τους να ψάχνουν κι αυτοί για την θέση του υδραγωγείου. Εμείς το είχαμε εντοπίσει και ψάχναμε το ανηφορικό μονοπάτι ώστε να επισκεφτούμε τους απόκοσμους λόφους μα τον κόκκινο πηλό. Η ιδέα αυτή ανήκει στην Γερασιμούλα και της το αναγνωρίζουμε. Ανεβήκαμε λοιπόν ένα αρκετά απότομο και στενό μονοπάτι και φτάσαμε σ ένα τοπίο σαν από Σαχάρα αλλά πιο υγρό, με σκληρό κόκκινο χώμα, όχι άμμο.

Είναι ο κοκκινοπηλός της Πρέβεζας ή της Φιλιππιάδας αν θέλετε.. Λένε ότι έχει βάθος πάνω από 20 μέτρα κι ότι είναι απόθεση αφρικανικής σκόνης. Παράξενο μου φαίνεται αυτό που διάβασα,το παραθέτω αλλά δεν το πιστεύω γιατί απλά θα υπήρχε διασκορπισμός της Σαχάριας αφρικανικής σκόνης κι όχι απόθεση σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα, όσο δηλαδή είναι και οι κόκκινοι λόφοι στην ευρύτερη περιοχή. Έτσι νομίζω. Οι γεωλόγοι βέβαια γνωρίζουν πολύ καλα όλα αυτά.

Εμείς θαυμάσαμε το τοπίο που είναι μοναδικό όπως βλέπετε και στις φωτογραφίες, συναντήσαμε και μιλήσαμε μ ένα κυνηγό αγριογούρουνων, τον κ.Νίκο που ήταν στο καρτέρι, του ζητήσαμε να συνεννοηθεί με τους άλλους που έκαναν το ίδιο μπας και μας περάσουν για αγριόχοιρους, δεδομένου ότι όπως μας είπε τα σκυλιά είχαν ήδη εντοπίσει ένα θήραμα και το κυνηγούσαν..

Ξανακατεβήκαμε το στενό μονοπάτι σκαλί σκαλί και πήραμε κατεύθυνση προς την λίμνη Ζηρού. Μια μοναδικής ομορφιάς λίμνη που σε γαληνεύει με την ησυχία που υπάρχει παντού, με τους αντικατοπτρισμούς στα πράσινα νερά της, με τα κελαϊδίσματα των πουλιών που πετάνε ,ακόμα και με την ηρεμία λίγων ψαράδων που έχουν ρίξει τα καλαμίδια τους για γριβάδια..

Βλέπουμε βέβαια από απόσταση τις εγκαταστάσεις που διαχρονικά βρίσκονται στη μια μεριά της λίμνης προς την Φιλιππιάδα και διαβάζουμε ότι μάλλον οι παράλογες τακτικές και διεκδικήσεις ιδιοκτησίας των αυτοδιοικητικών, δηλαδή οι αντιπαλότητες για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του χερσαίου χώρου της λίμνης κατάντησε σ αυτό το χάλι όλη την προσπάθεια προστασίας και λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Κρίμα.

Η ώρα είναι ήδη μεσημέρι και θέλεις το βιολογικό μας ρολόι, θέλεις οι διαδρομές στο Όρραον και στον κοκκινοπηλό, μας καλεί για ένα τραπέζι μπροστά στη λίμνη για φαγητό.

Ας αποκαλύψουμε ότι μετά ,οι κυρίες ήθελαν και καφέ-γλυκό στην Πρέβεζα όπου δικαιώθηκαν κι έτσι έκλεισε μια ¨ένδοξη¨ κυριακάτικη έξοδος .

Είναι οι μικρές χειμερινές απολαύσεις που μπορούμε να κάνουμε μιας κι όλα είναι μια, μιάμιση ώρα απ το σπίτι μας. Κι είναι όλα τα σημεία γύρω μας, γεμάτα χρώματα, μύθους και ιστορίες, εικόνες ,ανακαλύψεις και ευκαιρίες για μια γιομάτη Κυριακή..Ήδη έχουμε σχεδιάσει την επόμενη!!

Παναγιώτης Σκληρός