Πάπιες και λούφες στα Ιχθυοτροφεία της Λευκάδας

Πλήθος μεταναστευτικών πουλιών ξεχειμωνιάζουν στα ιβάρια της Λευκάδας, τα οποία αποτελούν μοναδικούς υγροβιότοπους.

Τη θέα τους απολαμβάνουμε όλοι.  Κολυμπούν, ξεκουράζονται στις άκρες από τις ξέρες, πετούν σε όμορφους σχηματισμούς, διασχίζουν αριστοτεχνικά το νερό.

Όταν μάλιστα  νερά του Ιβαριού είναι  κατεβασμένα οι πλάκες από τα ερείπια του Οθωμανικού Υδραγωγείου αποτελούν   προσφιλές αναπαυτήριο αλλά και ορμητήριο των πληθυσμών του Ιχθυοτροφείου. Το παρελθόν και το παρόν του νησιού μας προσφέρεται απλόχερα σε έναν απλό περίπατο.

Θα παρουσιάσουμε σήμερα δυο από τα πιο δημοφιλή πουλιά του ιβαριού για τους Λευκαδίτες, τις πάπιες και τις λούφες. Τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί γιατί έχουν βρει την… ησυχία τους.

Οι φωτογραφίες είναι του Ηλία Καββαδά.

Μέχρι και το μέσον της δεκαετίας του 1980 ένα βάρβαρο έθιμο διαδραματιζόταν στα Ιβάρια με θύματα της αγριόπαπιες και τις λούφες. Την πρώτη Κυριακή του Νοέμβριου ξεκινώντας, γέμιζε ο Αυλαίμονας με μονόξυλα και πριάρια με κυνηγούς, που επιδίδονταν στην εξαφάνιση τους. Το κακό συνεχιζόταν και από ξηράς περιμετρικά του Ιβαριού της πόλης. Ένας κανονικός πόλεμος διεξάγονταν με μέτωπο από το σημείο που βρίσκονται τα σχολεία στα Βραδάνια μέχρι την στροφή για τον Άη Γιάννη. Η πόλη αντιβοούσε από τους πυροβολισμούς.

Ευτυχώς η Ευρώπη μας εξανθρώπισε απαγορεύοντας το κυνήγι και μπορούμε να απολαμβάνουμε αυτές τις μοναδικές εικόνες ειρήνης στο ιβάρι μας. Γιατί όπως έγραψε και ο ποιητής: «Τούτο μόνο να ξέρεις: Ό,τι σώσεις μες στην αστραπή καθαρό στον αιώνα θα διαρκέσει»

Οι Αγριόπαπιες

 Η αγριόπαπια είναι υδρόβιο και αποδημητικό πουλί. Είναι ζώο παμφάγο. Το πτηνό έχει στο σώμα του πυκνά φτερά, τα οποία είναι ελαφριά. Επίσης, το σχήμα του σώματός της μοιάζει με λέμβο. Ο λαιμός της είναι κοντός. Τα τρία εμπρόσθια δάκτυλα των ποδιών της είναι συνδεδεμένα με νηκτική μεμβράνη, οπότε τα πόδια λειτουργούν σαν κουπιά, ενώ το τέταρτο δάκτυλο είναι ελεύθερο, προς τα πίσω. Το φτέρωμά της έχει χρώμα λευκό και σε άλλες φυλές γκρι ή και πιο έντονο, ανάλογα με το φύλο και την εποχή του χρόνου.

Κοντά στην ουρά φέρει έναν αδένα, με τον οποίο εκκρίνει μία λιπώδη ουσία. Με το ράμφος της η πάπια αλείφει αυτό το υγρό σε όλο της το σώμα, καθιστώντας αδιαπέραστο από τα νερά το φτέρωμά της. Επίσης, αυτό γίνεται για να αποφύγει την αύξηση του βάρους της και για να διευκολυνθεί στο κολύμπι.

Όντας παμφάγο πτηνό, η πάπια τρέφεται με ποικιλία τροφών, όπως χόρτα, υδρόβια φυτά, έντομα, μικρά αμφίβια, σκουλήκια και μικρά μαλάκια. Ορισμένα είδη πιάνουν και ψάρια, με τα οποία τρέφονται. Η πάπια γεννά 40-50 αυγά το χρόνο και τα επωάζει σε διάστημα από 23 έως 26 ημέρες ανάλογα με το είδος. Τα μικρά σύντομα αρχίζουν να περπατούν και να κολυμπούν με μεγάλη ευκολία.

Ενήλικη αρσενική χουλιαρόπαπια στο πτέρωμα αναπαραγωγής.

Οι ντόπιοι κάτοικοι τις αρσενικές πάπιες τις έλεγαν βασιλόπαπιες, ίσως, λόγω του πράσινου χρώματος που έχει το κεφάλι τους.

Λούφες

Η Φαλαρίδα είναι γνωστή και με άλλα ονόματα στην Ελλάδα όπως: αγριοπουλάδα, καρακούσι, λούφα κ.λ. είναι κυρίως μαύρη εκτός μίας μετωπιαίας λευκής ασπίδας. Τα μάτια της έχουν χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα. Ως κολυμβητικό είδος, η Φαλαρίδα διαθέτει μερική ενίσχυση στα μακριά δυνατά δάχτυλα των ποδιών.

Το ανήλικο είναι πιο ανοιχτόχρωμο από το ενήλικο, με υπόλευκο στήθος και δεν έχει την μετωπιαία ασπίδα. Το μαύρο φτέρωμα των ενήλικων αναπτύσσεται όταν είναι 3-4 μηνών, αλλά η ασπίδα εμφανίζεται στην πλήρη ανάπτυξη, μετά από έναν χρόνο ή και κάποιες φορές αργότερα.

Είναι θορυβώδες πτηνό με ευρύ ρεπερτόριο από ήχους παράγοντας τριξίματα ή κρώζοντας κυρίως τις νύχτες. Μπορεί να κολυμπάει σε ανοιχτά νερά ή να περπατάει σε περιοχές με γρασίδι δίπλα σε νερά.

Είναι διστακτικό στην πτήση και συνήθως απογειώνεται κατά μήκος του νερού με παφλασμούς. Το ίδιο γίνεται και όταν δεν πετάει, όταν ταξιδεύει μικρές αποστάσεις με ταχύτητα σε εδαφικές διαμάχες. Όπως συμβαίνει με πολλά πτηνά της ίδιας οικογένειας, η αδύναμη πτήση του δεν εμπνέει αυτοπεποίθηση, αλλά στην αποδήμηση, κυρίως τις νύχτες, μπορεί να καλύψει πολύ μεγάλες αποστάσεις. Κουνάει το κεφάλι καθώς κολυμπά και κάνει μικρές βουτιές που ξεκινούν από μικρά άλματα.

Το είδος χτίζει τη φωλιά του από ξερά καλάμια και χόρτα κοντά στις όχθες των νερών ή σε εμπόδια μέσα στο νερό που εξέχουν από αυτό. Γεννά έως και 10 αυγά, εντούτοις συνήθως μόνο 3 επιβιώνουν.

Η Φαλαρίδα είναι ένα από τα είδη στα οποία εφαρμόζεται η Συμφωνία της Διατήρησης των Αφρικανο-Ευρασιατικών Αποδημητικών Υδρόπτηνων (Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds – AEWA). (Απαγορεύεται το κυνήγι της.)