Σχέδιο μελέτης του μηχανικού Luigi Erizzo για την ευθυγράμμιση της διώρυγας Λευκάδας επί Αγγλοκρατίας  (1856 μ.Χ.)

Δρ. Μαρία Λαμπρινού,
αρχιτέκτων αναστηλωτής

Σχέδιο μελέτης του μηχανικού Luigi Erizzo για την ευθυγράμμιση της διώρυγας Λευκάδας επί Αγγλοκρατίας  (1856 μ.Χ.)

Πριν αρκετά  χρόνια, το 2009, εκδόθηκε από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους- Αρχεία νομού Λευκάδας μια μικρή συλλογή σχεδίων, που κατέγραφαν  την όψιμη  περίοδο διάνοιξης  διώρυγας  στην στενή και αβαθή περιοχή του πορθμού της Λευκάδας, πολύ κοντά στο φρούριο Αγίας Μαύρας. Η διάνοιξη σκόπευε στην διευκόλυνση διέλευσης πλωτών μέσων μεταξύ του νησιού και της Στερεάς Ελλάδας. Οι παλαιότερες  από αυτές  τις  προσπάθειες  αποσκοπούσαν στην διττή λειτουργία της διάνοιξης: αφενός διευκολύνοντας την μέσω αυτής πλεύση, αφετέρου παρεμποδίζοντας την δια ξηράς  επικοινωνία με την δημιουργία ένυδρης τάφρου. 

Οι καιροί έχουν αλλάξει και σήμερα προέχει η κατά το δυνατόν απρόσκοπτη διέλευση προς την νήσον Λευκάδα τόσο διά ξηράς όσο και δια θαλάσσης, προκαλώντας  δυστυχώς ριζικές και μη αναστρέψιμες μεταβολές στον χώρο των στενών θαλάσσιων περασμάτων στην περιοχή γύρω από το φρούριο (χώρο που αιτιολογημένα το Υπουργείο Πολιτισμού  είχε εντάξει  το 2005, στον αρχαιολογικό χώρο  απόλυτης  προστασίας του ενετικού φρουρίου). 

Θεωρώντας ότι με την παρέμβασή μου αυτή θα συμβάλλω  θετικά στην κατανόηση της ιστορικότητας των  επιμέρους στοιχείων του περιβάλλοντος και του αρχαιολογικού χώρου, θα ήταν σοβαρή παράληψη να μη επικαλεστώ για μια ακόμα φορά τις πληροφορίες, που αντλούνται από τις αρχειακές πηγές και πιο συγκεκριμένα από το σχέδιο του 1856, του μηχανικού Luigi Erizzo. Ο υπομνηματισμός του σχεδίου έγινε από μένα με σκοπό την καλλίτερη κατανόηση των σημείων που δηλώνονται ή απουσιάζουν, αλλά είναι σημαντικά. 

Από το σχέδιο λοιπόν αυτό, εύκολα, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι: 

1. η διάνοιξη της διώρυγας δεν κατέστρεψε τον ενετικό μόλο και τις οχυρωματικές και λειτουργικές υποδομές δυτικά αυτού, αλλά διατηρήθηκε ως φραγμός και ως προκυμαία επί της οποίας επί αιώνες επικάθεται άμμος, που μεταφέρεται από τον κυματισμό, σχηματίζοντας την παραλία «στο Κάστρο».
2. την περιοχή ανατολικά του φρουρίου και των ενετικών προτειχισμάτων μέχρι το φρούριο Τεκές, αλλά και πέραν αυτού καταλάμβαναν οδικές και αμυντικές κατασκευές μεγάλης ιστορικής και λειτουργικής σημασίας για το φρούριο και κατ επέκταση και για το νησί της Λευκάδας.