Φυσικές Ομορφιές της Λευκάδας

Η Λευκάδα, είναι ένα νησί, που συνήθως προβάλλεται για τις μοναδικές της παραλίες. Όμως πέρα από αυτές, το νησί κρύβει μυστικά που σε προκαλούν να τα ανακαλύψεις. Από τα παράλια, μέχρι τις κορυφές των βουνών του, η φύση το έχει προικίσει με τοποθεσίες υπέροχες, με φαράγγια που σε εκπλήσσουν, με σπηλιές που κρύβουν μυστικά περάσματα και σε ταξιδεύουν στους μύθους και στην ιστορία, με πηγές, ποτάμια και καταρράκτες που δεν φανταζόσουν ότι υπάρχουν, με τα ερείπια παλιών οικισμών, μύλων και εκκλησιών που παλεύουν να υποδηλώσουν την παρουσία τους ανάμεσα στη βλάστηση που τα έχει αγκαλιάσει ασφυκτικά.

Φαράγγια – Πηγές – Καταρράκτες

Τα μικρά αλλά πανέμορφα ποτάμια του νησιού, κρύβουν εκπληκτικές διαδρομές ανάμεσα σε μια φύση που δύσκολα φανταζόσουν ότι υπάρχει, σε ένα τόσο μικρό τόπο. Πηγάζουν από τα βουνά και δημιουργούν υδάτινα μνημεία της φύσης στο πέρασμα τους. Το νερό πολύτιμο στοιχείο ζωής, πότιζε την άγρια βλάστηση κατά μήκος του ταξιδιού του μέχρι τη θάλασσα και αποτελούσε την κινητήρια δύναμη των διασκορπισμένων και ερειπωμένων πλέον νερόμυλων που θα συναντήσεις να κάνουν έναν σχεδόν άνισο αγώνα με τη φύση, στις εκπληκτικές διαδρομές στα φαράγγια του νησιού, σχηματίζει εκπληκτικούς καταρράκτες και τροφοδοτεί τις αναρίθμητες πηγές του νησιού που αποτελούσαν το κέντρο της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων.

Οι διαδρομές πολλές και ενδιαφέρουσες!

Ξεκινώντας από τα βόρεια του νησιού, συναντάμε ένα από τα πιο γνωστά φαράγγια, αυτό της Μέλισσας. Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Απόλπαινα και Κάβαλος, και η προσέγγιση του γίνεται από το δρόμο Απόλπαινας – Καρυάς, κοντά στο μνημείο στη θέση Μπόζα όπου στρίβεις δεξιά για να συναντήσεις λίγο πιο κάτω την πινακίδα για την είσοδο στο φαράγγι. Υπάρχει διαμορφωμένο μονοπάτι με ξύλινα και πέτρινα γεφυράκια, που σε οδηγεί σε μια υπεροχή διαδρομή κατά την οποία συναντάς εκτός από την πλούσια χλωρίδα (πλατάνια, ιτιές, δάφνες πουρναρια κ.α), ερείπια από μικρούς οικισμούς και νερόμυλους που λειτουργούσαν κατά μήκος του χειμάρρου. Η περιοχή αποτελεί καταφύγιο για πολλά είδη ζώων και πουλιών.. Η διαδρομή ξεκινά από το παλιό πέτρινο γεφύρι πριν τη μεγάλη αψίδα, κοντά στην πηγή της Σπηλιάς. Στην πορεία συναντάς δυο ξεχωριστές διαδρομές με το ίδιο ωστόσο φυσικό κάλος αυτή προς την Απεταστή και προς το Κακό Λαγκάδι.

Προχωρώντας προς το νότο από την ανατολική πλευρά του νησιού στο ύψος του οικισμού Επίσκοπος και ανατολικά των Σφακιωτών και του κάμπου της Καρυάς, υπάρχουν οι άγριας ομορφιάς καταρράκτες της Ακόνης. Σε ένα παρθένο τοπίο εξωτικής ομορφιάς παράλληλα με τα νερά του χειμάρρου που τροφοδοτούν την ομώνυμη πηγή, συναντάς μια σειρά από σπάνια αγριολούλουδα του νησιού, πυκνόφυτη βλάστηση, ερείπια από νερόμυλους, και οι μόνοι ήχοι που ακούς είναι το γαργάρισμα του νερού, τα βατράχια και τα πουλιά, για να καταλήξεις στους καταρράκτες που από μεγάλο ύψος δημιουργούν μια μικρή φυσική λιμνούλα.

Στη συνέχεια, επίσης γνωστό και πολυδιαφημισμένο είναι σίγουρα και το φαράγγι του Δημοσάρι. Βρίσκεται δυτικά του Νυδριού, (τουριστικό θέρετρο της ανατολικής ακτής του νησιού), και οι πηγές του βρίσκονται κοντά στο χωριό Πλατύστομα. Στην πορεία του ο Δημοσάρης συναντά μικρότερους χείμαρρους και καταλήγει στην διαμορφωμένη για περίπατο τοποθεσία ανατολικά του οικισμού της Ράχης, που σχηματίζει καταρράκτη για να καταλήξει στη θάλασσα στο Νυδρί. Πλακόστρωτο μονοπάτι κατά μήκος της ροής των νερών και μικρά ξύλινα γεφυράκια σε οδηγούν με μια όμορφη διαδρομή ανάμεσα σε πλατάνια, στο μεγάλο καταρράκτη που μπορείς να απολαύσεις ένα δροσερό μπάνιο στις μικρές φυσικές πισίνες που διατηρούν νερό ακόμα και την καλοκαιρινή περίοδο.

Λίγο πιο νότια στο χωριό Χαραδιάτικα βρίσκεται το ομώνυμο φαράγγι που ξεκινά από το ορεινό χωριό Άλατρο και το διασχίζει ο ομώνυμος χείμαρρος (Χαραδιώτικος ή του Αγίου Νικολάου) και καταλήγει στο Στενό πριν τον κόλπο του Βλυχού. Η διαδρομή είναι εκπληκτική ανάμεσα σε πλατάνια, δάφνες, πουρνάρια κλπ. Στην πορεία υπάρχουν ερείπια από παλιούς νερόμυλους, Στην περιοχή υπήρχαν 13 νερόμυλοι, τρεις από τους οποίους λειτουργούσαν μέχρι το 1965, καθώς και δυο νεροτριβές.

Στο ημιορεινό χωριό Σύβρος στη συνέχεια, συναντάμε πολλές πηγές καθώς οι χείμαρροι της περιοχής δημιουργούν στη διαδρομή τους υπέροχες τοποθεσίες με πυκνή βλάστηση, μικρούς καταρράκτες και ονειρικά μονοπάτια. Στα βόρεια του χωριού υπάρχει το μικρό φαράγγι και οι πηγές της Κερασιάς με πλατάνια και κισσούς που υδροδοτούν τον αναπαλαιωμένο νερόμυλο που λειτουργεί στην περιοχή ως καφέ, λίγο νοτιότερα το πάρκο της Δάφνης ένας όμορφα διαμορφωμένος περίπατος με πλακόστρωτο μονοπάτι, και χαμηλότερα η όμορφη διαδρομή με την πηγή και το καταρράκτη του Αντελικού. Η ευρύτερη περιοχή διατηρούσε 24 νερόμυλους, ενώ κάποια από τα ερείπια τους υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

Ανάμεσα από τα χωριά Βουρνικά και Μαραντοχώρι υπάρχει μια μικρή φυσική λίμνη, η λίμνη του Μαραντοχωρίου, που αποτελεί ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό υγροβιότοπο, φιλοξενώντας πολλά είδη πουλιών και αμφιβίων. Αξίζει σίγουρα την επίσκεψή σας. Είναι προσιτή από το Μαραντοχώρι, με αγροτικό δρόμο που περνά από το παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και από τον δρόμο που ενώνει τα Βουρνικά με το χωριό Κοντάραινα λίγο πιο χαμηλά από το παλιό επίσης μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στη Θέση Ροδάκι.

Λίγο δυτικότερα στα ριζά των Σταυρωτών, το φαράγγι του Ρουπακιά, που διασχίζεται από τον ομώνυμο χείμαρρο, ίσως ο μεγαλύτερος στο νησί με μήκος 15 χμ. Οι πηγές του βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 600 μ ανάμεσα από τα χωριά Κομηλιό και Χορτάτα και χύνεται στον κόλπο της Βασιλικής. Κατά μήκος του υπήρχαν δυο φράγματα, παλιό πέτρινο γεφύρι, νερόμυλοι και σχηματίζει καταρράκτες σε δυο σημεία του. Δέχεται επίσης τα νερά μικρότερων χειμάρρων της περιοχή. Η πυκνή βλάστηση του αποτελείται από πλατάνια, δάφνες, κυπαρίσσια κ.α. Σε ολόκληρη την περιοχή του Άγιου Πέτρου και Ρουπακιά υπάρχουν πάρα πολλές πηγές.

Δάση

Το νησί είναι καταπράσινο σε κάθε γωνιά του. Ωστόσο υπάρχουν κάποια μεγάλα δάση που είναι χαρακτηριστικά.

Ο Ενετικός ελαιώνας στον κάμπο της πόλης της Λευκάδας, με πάνω από 4000 ελαιόδεντρα.

Το μεγάλο πευκοδάσος στα Πευκούλια (από Τσουκαλάδες μέχρι Άγιο Νικήτα), και το αντίστοιχο της νότιας Λευκάδας στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Πέτρου (Πόντζου), και τέλος το μοναδικό στα Επτάνησα δρυοδάσος των Σκάρων.

Οροπέδιο Αγίου Δονάτου

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί το μεγάλο οροπέδιο στο κεντρικό τμήμα του νησιού. Ονομάζεται οροπέδιο του Αγίου Δονάτου, από το ομώνυμο εκκλησάκι που είναι χτισμένο στα ανατολικά του. Περικλείεται από τα όρια των χωριών Εγκλουβή, Εξάνθεια, Χορτάτα και περιλαμβάνει καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κυρίως με φακές αλλά και σιτηρά. Πρόκειται για μια πανέμορφη περιοχή με πηγάδια διάσπαρτα σε πολλά σημεία του, με παλιά αλώνια και τα ερείπια από τους βόλτους, έναν παλιό οικισμό από πέτρινες κατοικίες που χρησίμευαν σαν θερινή κατοικία των αγροτών.

Σπήλαια

Ξεκινώντας την περιήγηση μας στα μυστικά της φύσης του νησιού, θα πρέπει να κάνουμε οπωσδήποτε αναφορά στις σπηλιές του. Το νησί διαθέτει ένα μεγάλο δίκτυο σπηλιών, όμως αν και κάποιες έχουν εξερευνηθεί και μάλιστα έχουν να επιδείξουν έναν πλούτο αρχαιολογικών ευρημάτων, (που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας), δεν είναι επισκέψιμες. Ωστόσο πολλές από αυτές είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και στενά συνδεδεμένες με την ζωή των κατοίκων, καθώς αποτέλεσαν για αυτούς καταφύγιο σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, ενώ γύρω τους υπάρχει ένα «μυστήριο» πλέγμα παραδόσεων και όμορφων ιστοριών.

Ήδη από τα περίχωρα της πόλης της Λευκάδας, στα νοτιοανατολικά της, υπάρχουν δυο σπηλιές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.

Πρόκειται για την Ασβότρυπα στο Φρύνι, που εικάζεται ότι ήταν άντρο ιερό αφιερωμένο στις Νύμφες, τους Σειλινούς, τους Σάτυρους, τον Ερμή και τον Πάνα. Στο σπήλαιο έχουν ανακαλυφθεί πήλινα αναθηματικά ειδώλια και ανάγλυφοι πίνακες και άλλα κεραμικά της ύστερης φάσης της Νεολιθικής εποχής (4500-3200 πΧ), που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας. Το σπήλαιο σύμφωνα με τα ευρήματα αποτελούσε καταφύγιο των πρώτων κατοίκων του νησιού.

Λίγο πιο ανατολικά στην Απόλπαινα, το Αλαβάστρινο σπήλαιο. Ανακαλύφτηκε το 1971 και εξερευνήθηκε από την σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου. Διαθέτει ένα μεγάλο θάλαμο (100×15-25 μ) και σπάνιους λευκούς και διαφανείς σταλαγμίτες σαν αλάβαστρο, αλλά και κόκκινους σε όμορφους συνδυασμούς που το χωρίζουν σε υποθαλάμους (Αλαβάστρινος Θάλαμος, Θάλαμος του Εξώστη, Θάλαμος των Βράχων, Κάτω Θάλαμος, Κόκκινος Θάλαμος, Θάλαμος των Γιγάντων). Επίσης από την οροφή τους κρέμονται και οι ρίζες των φυτών που βρίσκονται στην επιφάνεια, κάποιες από τις οποίες ξεπερνούν τα 5 μέτρα μήκος. ΟΙ σταλαγμίτες τους ανάλογα με τη μορφή που θυμίζουν έχουν και τα ανάλογα ονόματα (Μητρότης – μητέρα με παιδί, Θαλαμηγό, Σαλίγκαρος). Αν και υπάρχει μελέτη για την αξιοποίηση του δεν είναι επισκέψιμο. (ΗΧΩ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ Έτος 1ον, Αρ. Φύλλου 5, Μάιος 1971.)

Παραμένοντας στην Απόλπαινα να αναφέρουμε επίσης την Χοιρότρυπα, που αποτέλεσε καταφύγιο των κατοίκων της Χώρας την περίοδο του ΄40-΄41. Θεωρείται το μεγαλύτερο του νησιού, αλλά παραμένει ανεξερεύνητο. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί δείγματα νεολιθικού πολιτισμού. Δεν είναι επισκέψιμο.

Μικρότερα σπήλαια υπάρχουν στην περιοχή του Άη Γιάννη, ενώ το ίδιο το εκκλησάκι έχει χτιστεί στο σπήλαιο που ο Απόστολος Παύλος το 65 πΧ, σε στάση του στο νησί, πραγματοποίησε την πρώτη «Σύναξη προσευχής» στη Λευκάδα.

Μεταξύ των χωριών Απόλπαινα και Καβάλου, κάτω από το φαράγγι της Μέλισσας, υπάρχει το σπήλαιο της Μπολιάτσως. Σε αυτό έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα νεολιθικής εποχής που φιλοξενούνται στην συλλογή του Αρχαιολογικού Μουσείου Λευκάδας. Δεν είναι επισκέψιμο.

Ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος είναι και η Χοιροσπηλιά έξω από την Εύγηρο, χωριό της νότιας Λευκάδας. Η σπηλιά βρίσκεται νότια του χωριού στο δρόμο για τον όρμο Σκύδι, που σύμφωνα με την θεωρία του W. Doerpfeld περί Ομηρικής Ιθάκης, ήταν το λιμάνι στο οποίο αποβιβάστηκε ο Τηλέμαχος επιστρέφοντας από την Πύλο. Η σπηλιά σύμφωνα με την ίδια θεωρία είναι ο χώρος που ο πιστός Εύμαιος διατηρούσε το χοιροστάσιο του, εκεί που ο Οδυσσέας οργάνωσε το σχέδιο εξόντωσης των μνηστήρων. Στην σπηλιά που ο Doerpfeld ανακάλυψε το 1902, ανακαλύφθηκαν πλήθος ευρημάτων που μαρτυρούν ότι κατοικούνταν ήδη από την Νεολιθική περίοδο, κυρίως την εποχή του Χαλκού και τα Μυκηναϊκά χρόνια, αλλά και μέχρι την κλασική περίοδο. Βρέθηκαν λίθινα εργαλεία, ακι αντικείμενα γεωργικών εργασιών, οστά από ζώα και κέρατα, πήλινα εργαλεία και αγγεία και άλλα τα οποία φυλάσσονται στις συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου Λευκάδας.

Πολλές σπηλιές υπάρχουν και στην ευρύτερη περιοχή από Χορτάτα μέχρι Άγιο Πέτρο και Πόντη, χωριά της νοτιοδυτικής Λευκάδας. Σε σπηλιά των Χορτάτων βρέθηκαν από τον Doerpfeld το 1905 κατάλοιπα προσφορών, πήλινα αγγεία και ειδώλια κλασικών και ελληνιστικών χρόνων που παραπέμπουν σε χώρο λατρείας. Στην περιοχή του Αγίου Πέτρου υπάρχουν πολλές σπηλιές που συνδέονται με τοπικούς μύθους, όπως η σπηλιά του Κακονύχτη, του Βαγγέλα η Τρύπα, που πιθανότατα να συνδέονται μεταξύ τους. Επίσης πολλά μικρότερα σπήλαια υπάρχουν στην ίδια περιοχή στη θέση Σκαλόπετρα, στα οποία κατέφευγαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής και του εμφυλίου οι διωκόμενοι. Άλλα σπήλαια υπάρχουν στη θέση Πανωχώρι και στη θέση Κοσκινά. Τέλος στον παραθαλάσσιο οικισμό της Πόντης, κοντά στη Βασιλική, υπάρχει σπηλιά στην επιφάνεια της θάλασσας, με μικρή αμμουδιά στο εσωτερικό της.

Επίσης σπηλιές υπάρχουν στις ανατολικές πλαγιές των Σταυρωτών, στα χωριά Σύβρος και Άγιος Ηλίας. Η πιο γνωστή είναι η σπηλιά του Καρούχα νοτιοανατολικά του Σύβρου, που η παράδοση τη θέλει να συνδέεται με σπηλιά που βρίσκεται σε υψόμετρο πιο βόρια πάνω από το χωριό Άγιος Ηλίας, στη θέση Αγία Παρασκευή.

Σε κάθε χωριό σχεδόν της Λευκάδας υπάρχει μια σπηλιά συνδεδεμένη με τοπικούς θρύλους και παραδόσεις.

Τέλος στα παράλια της Λευκάδας, ιδιαίτερα δυτικά, νοτιαδυτικά και νοτιονατολικά, υπάρχουν πολλές μικρές σπηλιές προσβάσιμες από τη θάλασσα, όπως του Αγίου Ιωάννη, σε παραλία δυτικά του χωριού Τσουκαλάδες, γύρω από το ακρωτήριο Λευκάτας, στον όρμο Δεσίμι και μέχρι τον όρμο της Ρούδας και αλλού. Ενώ οι πιο γνωστές θαλάσσιες σπηλιές βρίσκονται στο Μεγανήσι, και πρόκειται για τη σπηλιά του Παπανικολή και του Γιοβάνη. Επίσης γνωστή είναι η Φωκότρυπα στο νησάκι Καστός.

ΠΗΓΉ: golefkas.gr