Η παλιά και ξεχασμένη Βρύση κοντά στον Πόντε

Η φωτογραφία της καλής φίλης Δήμητρας Ξυνού που δημοσιεύουμε σήμερα, είναι μοναδική και έχει ιστορική αξία.

Εικονίζεται η παλιά βρύση στην παραλία της Λευκάδας κοντά στον Πόντε, εκεί που σήμερα είναι τα πεζούλια και η πιάτσα των ταξί.

Ενώ για τις υπόλοιπες πέντε βρύσες που βρίσκονταν κατά μήκος της κεντρικής αγοράς της πόλης της Λευκάδας έχουμε αρκετές πληροφορίες, γι΄αυτή έχουμε ελάχιστες και μάλιστα συγκεχυμένες, ως προς το σημείο που ήταν τοποθετημένη.

Ο μεν Νίκος Βαγενάς αναφέρει ότι: «υπήρχε και μια [βρύση] στη Ντουγάνα δίπλα στην γλίστρα των πριαριών»*, ο δε Βασίλης Φίλιππας αναφέρει: «Άλλη μια βρύση υπήρχε στον μόλο της πόλης και κάλυπτε τις ανάγκες του πάλαι ποτέ «Μποσκέτου» και του λιμανιού». Δες εδω

Η εξήγηση που δίνουμε και με όσα θα παραθέσουμε στη συνέχεια, είναι πως η βρύση αυτή καταστράφηκε πριν αλλάξει μορφή όπως οι υπόλοιπες στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Αυτός είναι και ο λόγος που ξεχάστηκε από τους σύγχρονους.

Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Τσερές: H πόλη της Αγίας Μαύρας, που ως το τέλος της οθωμανικής κατοχής της Λευκάδας (1479-1684) βρισκόταν μέσα στο Κάστρο, υδρευόταν από ένα υδραγωγείο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1564 επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Αυτό το οθωμανικό υδραγωγείο ξεκινούσε από τη Μεγάλη Βρύση, ελάχιστα νοτιότερα από τον ναό της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται ένα χιλιόμετρο περίπου νότια της σημερινής πόλης και ακριβώς δίπλα από την επαρχιακή οδό Λευκάδας-Βασιλικής.

Όταν ο υδραγωγός έφθανε στην Αμαξική, περνούσε από τον ομώνυμο οικισμό, δηλαδή μέσα από τη θέση της σημερινής πόλης, κατά μήκος του κεντρικού της δρόμου, εκεί δηλαδή που περνάει η σημερινή οδός Ιωάννου Μελά και η συνέχειά της, από την πλατεία και κάτω, οδός Δαίρπφελδ.

Κατά μήκος αυτού του δρόμου της Αμαξικής οι Τούρκοι κατασκεύασαν πέντε βρύσες για τις ανάγκες των κατοίκων, τελευταία των οποίων ήταν η Κάτω βρύση, η οποία σώζεται ακόμα – όχι βέβαια στην αρχική της μορφή. Δες εδω

«Οι βρύσες της δεκαετίας του 1950 είχαν χρώμα βαθύ πράσινο και κυλινδρικό κορμό περιβαλλόμενον, κατά διαστήματα από ανάγλυφους δακτυλίους. Ο κρουνός αντιστοιχούσε στη γνωστή παλιά κάνουλα που άνοιγε και έκλεινε στριφτά με ένα μικρό οριζόντιο στέλεχος.»*
Είναι η περιγραφή ακριβώς της βρύσης της φωτογραφίας.

Αργότερα, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960, οι παλιές βρύσες αντικαταστάθηκαν από, ομοίως, μεταλλικές πλακοειδούς μορφής, των οποίων το άνω στρογγυλοποιημένο τμήμα θύμιζε επιτάφια πλάκα Αγγλικανικού νεκροταφείου. Ο κρουνός τους ήταν μορφοποιημένος σε μικροσκοπική κεφαλή λιονταριού, όπου αντί στρόφιγγας έφερε πλακοειδές κυλινδρικό πλήκτρο, το οποίο, όταν πιεζόταν προς τα κάτω, απελευθέρωνε την κλειστή ροή του νερού.*

Σήμερα μόνο η Κάτω Βρύση απόμεινε κι αυτό επειδή κανένας από τους έμμισθους ανατόμους «περί αισθητικής» της Χώρας δεν τόλμησε να την «γκιάξει». Και ξέρετε γιατί; Επειδή, για τα δεδομένα πάντα της πόλης μας, είναι από τα λίγα αξιόλογα που διασώθηκαν κι ακόμα επειδή η όψη της είναι κομψοτέχνημα, έστω και σε απλή μορφή, που μοιάζει με κτίσμα αρχαίου «θησαυρού».*

* Από το βιβλίο του Νίκου Βαγενά: «Πάτρια Ίχνη – Ψηφίδες από τη Λευκάδα του χτες», εκδόσεις Fagotto books, 2014