Διηγήσεις από τον πόλεμο του ’40

 Νίκος Ασπρογέρακας, Φιλόλογος

Μετά από όσα αναφέρθηκαν από πολλούς ας επιτραπεί και σε μένα έμμεσα να εκθέσω ορισμένα περιστατικά από αυτά που μου διηγήθηκε ο πατέρας μου (1920-1987), ο οποίος συμμετείχε στην πρώτη γραμμή του πολέμου ως απλός στρατιώτης, υπό τις διαταγές του υποστράτηγου Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, διοικητή της VIII (8ης ) μεραρχίας πεζικού. Ο Κατσιμήτρος παραβλέποντας τις διαταγές του Γενικού Στρατηγίου και της πολιτικής εξουσίας (Παπάγος-Μεταξάς), τα σχέδια των οποίων προέβλεπαν  μια σύντομη άμυνα και μετά τακτική υποχώρηση-αναδίπλωση των ελληνικών δυνάμεων της μεραρχίας σε δεύτερη γραμμή άμυνας,  προετοίμασε το στρατό και αντιστάθηκε στη γραμμή άμυνας Καλαμάς-Ελαία (Καλπάκι), απέκλεισε τη διάβαση του ιταλικού στρατού προς Θεσσαλία και Ιωάννινα, με αντεπίθεση ανακατέλαβε τα κατακτημένα ελληνικά εδάφη και απώθησε τους Ιταλούς προς την Αλβανία. 

 Και ενώ απέκτησε τη φήμη του πρώτου στρατηγού που νίκησε τις δυνάμεις του άξονα (είχε πολεμήσει και στη Μικρασιατική εκστρατεία), αμαύρωσε το όνομά του με τη συμμετοχή του στην κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου ως υπουργός Γεωργίας-Εργασίας. Μετά την απελευθέρωση καταδικάστηκε ως δοσίλογος σε πενταετή φυλάκιση και πέθανε αγνοημένος το 1952. Προφανώς αγνόησε του Δημοσθένη το “προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται”

                                Η ΕΥΣΤΟΧΙΑ ΤΟΥ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ

 Το πυροβολικό της 8ης Μεραρχίας προξενούσε μεγάλη ζημιά στους Ιταλούς εισβολείς. Με διοικητή τον Συνταγματάρχη Παναγιώτη Μαυρογιάννη, πλαισιούμενο από ικανούς πυροβολητές, καθήλωνε τις εχθρικές δυνάμεις. Το αξιόλογο είναι ότι οι όλμοι πετύχαιναν του Ιταλούς στην πίσω μεριά του λόφου. Οι Έλληνες παρατηρητές έβλεπαν τις βολές των όλμων με την ελλειψοειδή τροχιά τους  να περνούν την κορυφή του λόφου και να πλήττουν το καζάνι του συσσιτίου, μπροστά από το οποίο ήταν παραταγμένοι οι Ιταλοί στρατιώτες. Σκορπίζονταν τρομαγμένοι, τραυματισμένοι και νηστικοί. Το θέαμα ήταν απολαυστικό!!

                   ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΝΟΥΣ ΟΧΙ ΤΟΥΣ ΠΕΘΑΜΕΝΟΥΣ ΝΑ ΦΟΒΑΣΑΙ

     Αυτή η φράση του πατέρα λέγονταν συχνά στις βραδινές συνάξεις της γειτονιάς, όταν οι γεροντότεροι διηγούνταν ιστορίες για τέρατα, φαντάσματα, νεράιδες και βρικόλακες και τρόμαζαν εμάς τα παιδιά. Ήταν αποτέλεσμα  προσωπικής  του εμπειρίας από τον πόλεμο στα αλβανικά βουνά. Μετά την ημερήσια κουραστική πορεία προς το μέτωπο οι στρατιώτες διατάχθηκαν μέσα στο νυχτοσκόταδο να κοιμηθούν στο ύπαιθρο, όπως μπορούσε ο καθένας. Ο πατέρας βρήκε ένα επίπεδο χώρο, 2χ1 μέτρα και αφού τον ξεχιόνισε και έστρωσε κλαδιά στο χώμα έπεσε να κοιμηθεί. Το πρωί που ξύπνησε, καθώς τεντώνονταν, η αρβύλα του βρήκε σε κάτι σκληρό. Ήταν μια μπότα που αφού την τράβηξε αποκαλύφθηκε το πόδι και στη συνέχεια ανθρώπινο πτώμα. Είχε κοιμηθεί στην αγκαλιά του επιφανειακά προσφάτως θαμμένου Ιταλού στρατιώτη!!

                             ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΤΥΧΗ ΔΙΑΒΑΙΝΕ ΚΑΙ ΡΙΖΙΚΟ ΠΕΡΠΑΤΕΙ

     Οι στρατιώτες  του λόχου χρειάζονταν επειγόντως νερό για να ξεδιψάσουν, αφού το λιωμένο χιόνι προκαλούσε δυσεντερίες. Η προσέγγιση στην κοντινή πηγή ήταν ριψοκίνδυνη, γιατί οι εχθροί γνωρίζοντας τη λειψυδρία των δικών μας βομβάρδιζαν συνεχώς το χώρο της πηγής. Κλήθηκαν εθελοντές από κάθε διμοιρία για να προμηθεύσουν στη διμοιρία νερό. Τέσσερες προσφέρθηκαν. Ένας-ένας γέμιζε το δοχείο του. Ξαφνικά ένα χτύπημα δυνατό στη μέση και πίδακας υγρού ξεπήδησε. Δεν ήταν ευτυχώς αίμα αλλά το νερό από το παγούρι, δίπλα στο γυλιό το οποίο τρύπησε η σφαίρα και εγκλωβίστηκε-σβήστηκε μέσα σ΄ αυτό.

                                       ΝΑ ΜΟΥ ΚΟΠΕΙ ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΟ-ΧΕΡΙ

     Μια φράση που χρησιμοποιείται ως όρκος ή υπόσχεση ότι θα τηρήσουμε τις συμφωνίες μας. Στο πόλεμο μια προτροπή απελπισίας. Οι ανθρώπινες απώλειες των μονάδων, οι οποίες αποδεκατίζονταν, τα κρυοπαγήματα, η πείνα και γενικά οι κακουχίες ήταν καταστάσεις που πολλοί δεν τις άντεχαν και μέσα στο φόβο τους δείλιαζαν και κατέφευγαν στον αυτοτραυματισμό. Συνήθης μέθοδος η αποκοπή του δείκτη του δεξιού χεριού, που στερούσε στον πολεμιστή τη δυνατότητα  να πατήσει τη σκανδάλη. Ως αμόνι χρησιμοποιούνταν μία πέτρα και ως σφυρί η ξιφολόγχη. Έτσι απέφευγαν το πεδίο της μάχης και αποσύρονταν στα μετόπισθεν. Πολλοί συγχωριανοί μου ανέφεραν ως τέτοια ενέργεια το κομμένο δάχτυλο-δείκτη του μακαρίτη πια Σ.Λ.

     Αυτά είναι μερικά από τα συμβάντα που άκουσα από το γονιό μου. Δυστυχώς υπήρξα άτυχος γιατί  μια αφωνία, που  του προκάλεσε μια σπάνια ασθένεια, και ο πρόωρος θάνατός του μου στέρησε την επιθυμία να καταγράψω  όλες τις εμπειρίες του από την πολεμική περιπέτεια  του έπους του ΄40. Θα ήταν τα απομνημονεύματά του,  ένα κειμήλιο για μας τους επιγόνους του.