Η εξέγερση των αμπελουργών – «Όλοι στο συλλαλητήριο, θέλουμε ψωμί»

Νίκος Ασπρογέρακας, Φιλόλογος

Η σημερινή ημερομηνία (30 Σεπτέμβρη) αποτελεί ένα σημαντικό σταθμό στην ιστορία των Λευκαδίων αγροτών. Σαν σήμερα, πριν από 87 χρόνια, οι αμπελουργοί της ορεινής Λευκάδας ξεσηκώθηκαν για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των οικογενειών τους, που κινδύνευε από την αδιάθετη παραγωγή κρασιού και σταφυλιών. Το 1935 ήταν μια ΣΤΑΦΥΛΟΧΡΟΝΙΑ που θα επιφύλασσε ένα εισόδημα ικανό για να ανακουφίσει τους αμπελουργούς από τα χρέη και τη φτώχεια.

Όμως  ο αποκλεισμός (εμπάργκο) της ΚΤΕ και του ΟΗΕ κατά της Ιταλίας (λόγω της κατάληψης της Αβησσυνίας από το Μουσολίνι) σταμάτησε τις εξαγωγές προς τη γειτονική χώρα και δυτικότερα προς την Ευρώπη.

Η απελπιστική οικονομική κατάσταση, στην οποία περιήλθαν οι αγρότες, τους εξανάγκασε να ξεσηκωθούν. Οι τρεις πρωτεργάτες του κινήματος, Πανταζής Ασπρογέρακας-Κοσπέτος, Βασίλης Καρφάκης και Βασίλης Βαγενάς, ξεκίνησαν από το Φρυά, το καφενείο του Κτενά με σύνθημα “ΠΑΛΛΕΥΚΑΔΙΚΟ ΠΑΝΑΓΡΟΤΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ”.

Στην πρόσκλησή τους ανταποκρίθηκαν αμέσως καλλιεργητές από όλα τα χωριά των Σφακιωτών, την Εγκλουβή, την Καρυά, τα πίσω χωριά. Παρόλο που εμποδίστηκαν στην πορεία τους προς την πόλη από τους χωροφύλακες, κατόρθωσαν να φτάσουν στη Χώρα και συμπαραστατούμενοι από τους Μπρανέλλους καταστηματάρχες συγκρούστηκαν βίαια με τη Χωροφυλακή και τις στρατιωτικές δυνάμεις που μεταφέρθηκαν από Πρέβεζα, Άρτα και Γιάννενα.

 Τρεις τουλάχιστον οι βεβαιωμένοι νεκροί από τις σφαίρες των ενόπλων  της κυβέρνησης του Παναγή Τσαλδάρη (10 Μάρτη του 35 έως 10 Οκτώβρη του 1935). Ανάμεσα σ’ αυτούς και ένας δεκαπεντάχρονος μαθητής από την Καρυά, καθώς και ένας ηρωικός στρατιώτης, που δολοφονήθηκε από χωροφύλακα, γιατί αρνήθηκε να πυροβολήσει  τους εξεγερμένους αγρότες.

 (ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟΥΣ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΗΡΩΕΣ ΔΕ ΘΑ ΑΞΙΖΕ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟ ΜΑΣ, ΑΝ ΟΧΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΟΜΗ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΠΛΑΚΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΠΟΥ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ;).

Ακολούθησαν συλλήψεις, διώξεις και φυλακίσεις των ξεσηκωμένων αγροτών. Όμως ο αιματηρός αγώνας των αμπελουργών εν μέρει δικαιώθηκε, αφού η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιδοτήσει τη συνεταιριστική οργάνωση των αγροτών, το ΤΑΟΛ (Ταμείο Αμύνης Οινοπαραγωγών Λευκάδος) μέσω της Αγροτράπεζας, το οποίο αγόρασε την παραγωγή σε υποφερτή τιμή.

Και η φετινή χρονιά είναι μία ΣΤΑΦΥΛΟΧΡΟΝΙΑ, μόνο που τα χωριά ερήμωσαν, οι αμπελοκαλλιεργητές σχεδόν εξαφανίστηκαν, τα αμπέλια που κάλυπταν κάμπους και βουνά λογγώθηκαν, οι εργοστασιακές εγκαταστάσεις εγκαταλείφθηκαν και χορτάριασαν, οι δεξαμενές του κρασιού ξηλώθηκαν…

Έτσι η τοπική παραγωγή δεν επαρκεί στην αυξημένη και λόγω τουρισμού κατανάλωση, η οποία ενισχύεται με εισαγωγή μούστου από άλλες περιοχές, κυρίως Αχαΐα.

Εκεί που σε περασμένες δεκαετίες αντηχούσαν οι λαγκαδιές από τις φωνές και τα γέλια πολυπληθών ομάδων τρυγητών, που υποζύγια μετέφεραν τις κοφήνες με τα γεμάτα βαρτζαμί σταφύλια στα εργοστάσια, που γέμιζαν τα φορτηγά των εμπόρων με τόνους σταφυλιού, σήμερα δυο-τρία μέλη της οικογένειας ή δυο-τρεις φίλοι βοηθοί αρκούν, για να συλλέξουν την περιορισμένη σοδειά, για να παρασκευαστεί το σπιτικό κρασί και αν περισσέψει καρπός να πουληθεί για τα έξοδα της παραγωγής.

Δεν είναι στις προθέσεις μου  η λεπτομερειακή  ιστόρηση των γεγονότων Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου του ’35. Αυτά εξάλλου έχουν καταγραφεί σε συμπόσια της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, σε εφημερίδες, σε περιοδικές εκδόσεις εθνικοτοπικών συλλόγων, σε τοπικά sites και πολλαχού.

Απλά θέλω να υπενθυμίσω στους συμπολίτες μου την άλλοτε ανθούσα οινοπαραγωγή του νησιού μας, και τη συμβολή των πατέρων και των παππούδων μας της ορεινής Λευκάδας στους κοινωνικούς αγώνες της εποχής τους. Μια σημαντική συμβολή που δυστυχώς σήμερα δεν πολυαναγνωρίζεται, αφού παραμελείται η ανάπτυξη της ενδοχώρας του νησιού μας από τη Δημοτική και Περιφερειακή αρχή, χάριν της ανάπτυξης της πόλης και των παραλιακών της περιοχών…

Νικόλαος Ασπρογέρακας