Η Επανάσταση του 1821 κι οι αγωνιστές μας

Γράφει ο Παναγιώτης Σκληρός

Δεν γνωρίζω  τί εκδηλώσεις έχει εντάξει η επιτροπή γιορτασμού του 1821 για την Λευκάδα . Γνωρίζουμε όμως ότι η Λευκάδα είχε τεράστια συμβολή στην επανάσταση γιατί ήταν τότε χωρίς τον ζυγό της Τουρκίας κι έτσι κατέφευγαν εδώ όπως και σ όλα τα επτάνησα,οι καταδιωκόμενοι αγωνιστές.Ακόμα  πολύ σημαντικό ήταν ότι κατέφυγαν στον Κάλαμο και τον Καστό αλλά και το Μεγανήσι οι ξεκληρησμένες  οικογένειες από την έξοδο Μεσολογγίου. Επίσης η σύναξη στου Μαγεμένου με τους καπεταναίους και τον Καποδίστρια για την άμυνα της Λευκάδας ,οι μυστικές συμφωνίες για την έναρξη της επανάστασης,η έλευση απ την Κέρκυρα του Κολοκοτρώνη στο Μεγανήσι  και βεβαίως η ορκομωσία στη Φιλική Εταιρεία των καπεταναίων,στη Βλαχαίρενα η ηρωική μορφή του Σταύρακα Πανάδα στη Μολβοβλαχία και τόσοι άλλοι.Θα ήθελα όμως να παραθέσω αντιγράφοντας συνοπτικά από το ¨Souel¨ και τους ¨Μεγανησιώτες¨ ,όπως τα ανάρτησε η κ.Katerina Kavvada,δυο λόγια για τον αγωνιστή Δήμο Τσέλιο,τον Δήμο Φερεντίνο(το πραγματικό του όνομα) που γεννήθηκε στο Μεγανήσι.   

Ο Πανταζής Κοντομίχης ( Δημοτικά τραγούδια της Λευκάδας, εκδ. Γρηγόρη, 1985, σ.129 ) μας δίνει αξιόπιστες πληροφορίες. Γράφει λοιπόν:

«Ο Βασίλης Τσέλιος είναι γιός του γνωστού αγωνιστή του 1820, Δήμου Τσέλιου, του θρυλικού Γεροδήμου που γεννήθηκε στο Μεγανήσι της Λευκάδας το 1785. Το πραγματικό επώνυμο των Τσέλιων ήταν Φερεντίνος. Το Τσέλιος το πήρε, όταν, μετά το Θάνατο του Κατσαντώνη, έγινε καπετάνιος αρματολών…».

Θα παραθέσω όμως και ό,τι ο ιδιος ο Δημο-Τσέλιος υπαγόρευσε στην αυτοβιογραφία του στον Τερτσέτη που δυστυχώς σώζονται μόνο 2 σελίδες.

«Εγενήθηκα εγώ εις το Μεγανήσι της Αγίας Μαύρας… Εκεί εκατοίκησαν οι παπούληδές μας, 4 αδέρφια Φερεντιναίοι. Ο πατέρας μου τον έκαψε η αστραπή. Έζησε η μάνα μου δυο χρόνια… Επέρασα στο Μεγανήσι, εγίνηκα 19 χρονών. Ήταν το σπίτι μας στο Μεγανήσι…»

Η ζωή του στιγματίστηκε από τραγικά γεγονότα ήδη από την εποχή που ήταν παιδί. Δεν πρόλαβε να γνωρίσει του γονείς του. Από την ηλικία των τριών ετών είχε μείνει ορφανός. Όταν ήταν μόλις ενός έτους ο πατέρας του χτυπήθηκε από κεραυνό και πέθανε, ενώ δυο χρόνια αργότερα η μητέρα του πνίγηκε, καθώς πήγαινε στη Λευκάδα. Σε ηλικία 19 ετών αποφάσισε να γίνει κλέφτης στα βουνά. Δεν ήθελε να γίνει ναυτικός όπως ο αδερφός του, γιατί η θάλασσα του είχε στερήσει τη μάνα του. Πήγε στη Στερεά Ελλάδα, στο Καρπενήσι και σύντομα έγινε ένας από τους άνδρες του περίφημου αρματωλού Αντώνη Κατσαντώνη που ηταν και στην σύναξη του μαγεμένου αλλά και στη Βλαχαίρενα. Το 1805 γνώρισε και τον Καραΐσκάκη.Εδω υπαρχει και μια αναφορά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα από την πλευρά της ζωής του.

Ενώ ο Δημο Τσέλιος βρισκόταν στα Άγραφα με τους άνδρες του Κατσαντώνη γνώρισε μια όμορφη κοπέλα, τη Ρηνιώ. Οι δυο νέοι ήρθαν κοντά. Όμως, την ομορφιά της Ρηνιώς είχαν ανακαλύψει και οι άνδρες του Αλή Πασά. Έτσι, μια μέρα που πήγαν να την πάρουν ως σκλάβα, ο Δημο Τσέλιος τους επιτέθηκε και την έσωσε. Αμέσως έφυγε για το βουνό για να γλιτώσει από την οργή του Αλή Πασά. Στη συνέχεια η Ρηνιώ ντύθηκε άνδρας και ανέβηκε στο βουνό για να γλιτώσει τη σκλαβιά και να βρει τον αγαπημένο της. Σε μια μάχη σύμφωνα με την παράδοση, ο Δημο Τσέλιος την αναγνώρισε και της μίλησε. Εκείνη τράβηξε το σπαθί της και τον ρώτησε αν ήταν ο «Δήμος της». Έτσι, οι δυο νέοι  ξανασυναντήθηκαν.   Ο Δημο Τσέλιος συμμετείχε στην επανάσταση του ΄21 από την πρώτη μέρα που ξέσπασε. Είχε δίπλα του και την Ρηνιώ. Πολέμησε μαζί της στην μάχη του Πέτα, εξω από την Άρτα. Η μάχη έληξε με την συντριπτική ήττα των Ελλήνων. Ο λαβωμένος Δημο Τσέλιος όμως δεν έχασε μόνο τη μάχη, αλλά και τη Ρηνιώ. Είχε χτυπηθεί θανάσιμα. Στη συνέχεια συμμετείχε, μαζί με άλλους οπλαρχηγούς, στη Μάχη της Αράχωβας, στο πλευρό του Καραϊσκάκη. 

Ο Δήμος Τσέλιος  τo 1836 ηγήθηκε επαναστατικού κινήματος στο όνομα των ρουμελιωτών οπλαρχηγών και ζήτησε από το βασιλιά Όθωνα να δώσει Σύνταγμα, κάτι που το πλήρωσε ακριβά. Εξαναγκάστηκε σε αυτοεξορία στη Λευκάδα για 6 χρόνια, μακριά από την οικογένειά του, η οποία υπέφερε, ενώ λεηλατήθηκε το σπίτι του στο Αγρίνιο και διαγράφηκε ως αξιωματικός από τις τάξεις της Βασιλικής Φάλαγγας.

Ο Αρ. Βαλαωρίτης εγραψε το ποίημα «Ο Δήμος και το καριοφίλι του» (1857). Το ποίημα αυτό του Βαλαωρίτη αναφέρεται στη γνωστή από τα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια συντροφική σχέση του πολεμιστή με τη φύση και το όπλο του. O Δήμος προαισθάνεται το τέλος του και ανακοινώνει στα παλικάρια του τις τελευταίες του επιθυμίες. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Μνημόσυνα (1857).

¨Εγέρασα, μωρές παιδιά. Πενήντα χρόνους κλέφτης
τον ύπνο δεν εχόρτασα, και τώρ’ αποσταμένος
θέλω να πάω να κοιμηθώ. Εστέρεψ’ η καρδιά μου¨.

 Πέθανε το 1854 στην Αθήνα. Ο τάφος του βρίσκεται στο Μεσολόγγι  στον Κήπο των Ηρώων, πίσω από το μνήμα του Μάρκου Μπότσαρη.

Στο Αγρίνιο και στο Μεσολλόγγι,υπάρχει οδος με το όνομα του Δήμου Τσέλιου,όπως και στην Αθήνα,στην Πυλαία και άλλα μέρη. Στο Μεγάνήσι υπάρχει προτομή του ήρωα στο Καλόκλιμα αναμεσα Σπαρτοχωρι και Κατωμέρι.Το σπίτι του στο Σπαρτοχώρι, διαβάζω, ότι ηταν ενιαίο με το κτίριο του συναιτερισμού αλλα ευτυχώς δεν έγινε πλατεία(που προοριζόταν)..Εμειναν έστω οι τοιχοι.Μαλλον κέρδισαν οι κάτοικοι κι η ιστορία…Ευτυχώς.!

Καιρός , κάτι να γίνει εφέτος στα 200 χρόνια του αγώνα..!!Ετσι πρέπει!!

Παναγιώτης Σκληρός