«Καταστροφές και θρίαμβοι»: η εκδίκηση της καλής τηλεόρασης

Η νέα μίνι σειρά ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ που παρουσιάζει ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στην Οξφόρδη, Στάθης Καλύβας, είναι ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η ελληνική τηλεόραση σε επίπεδο ιστορικής ανάλυσης τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι φτιαγμένη για ειδικούς, αλλά τους Έλληνες που δεν θέλουν να βλέπουν την Ιστορία τους με παρωπίδες.

Συχνά μονολιθική στα όρια της βλαβερής εμμονής να βουτάει στον πάτο του βαρελιού, ανακυκλώνοντας (ως είθισται) τα σκοτεινά ιζήματά της, η ελληνική τηλεόραση είναι η αντιστροφή της χαράς. Μπορεί να καμώνεται πως μας προσφέρει ψυχαγωγία, αλλά ας μην προσπαθούμε να βαφτίσουμε το κρέας, ψάρι. Τα περισσότερα προγράμματα είναι μετρίως μέτρια και -διάβολε- καθόλου μετρημένα.

Ώσπου, σχεδόν κάθε τηλεοπτική σεζόν, εμφανίζεται μια εκπομπή που πηγαίνει κόντρα, που βάζει στόχο την ουσία αφαιρώντας από πάνω της οποιαδήποτε πρόθεση φτηνής χρυσόσκονης, που δεν θέλει να εντυπωσιάσει για να σε κρατήσει στη μέγγενη του καναπέ, αλλά να σε βάλει σε ρόλο συμμέτοχου σε ένα ουσιαστικό δράμα.

Μπαίνω κατευθείαν στο θέμα με μια προτροπή: αν δεν είδατε χθες (6/1) το πρώτο επεισόδιο της μίνι σειράς ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ με τίτλο «Καταστροφές και θρίαμβοι» που επιμελείται ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στην Οξφόρδη, Στάθης Καλύβας, μάλλον χάσατε μια σπάνια ευκαιρία να διαπιστώσετε πως οι φωτεινές εξαιρέσεις φτιάχνουν έναν δικό τους «χρυσό» κανόνα στην ιστορία της ημεδαπής τηλοψίας. Αν πάλι την παρακολουθήσατε, τότε θα έχετε ήδη μορφώσει άποψη.

Η νέα μίνι σειρά ντοκιμαντέρ επτά επεισοδίων σε παραγωγή της Anemon Productions βασίζεται εν πολλοίς στο ομώνυμο βιβλίο του Στάθη Καλύβα «Καταστροφές και θρίαμβοι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Οσοι το έχουν αναγνώσει με προσοχή θα έχουν κατανοήσει το πλέγμα ανάλυσης που το διέπει.

Μπορεί μέσες άκρες να γνωρίζουμε τα σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν το ελληνικό κράτος τα τελευταία 200 χρόνια, αυτά που συγκρότησαν την εθνική μας ταυτότητα, εντούτοις ελάχιστα μας έχει απασχολήσει το δίπολο που συνέχει, ούτως ή άλλως, το εθνικό μας είναι: τα δύο άκρα, ο θρίαμβος και η καταστροφή, το μέγα καλό και το μέγα δράμα. Οχι, όμως, με την ηθική τους διάσταση, αλλά ως ρέουσα δύναμη της Ιστορίας που εδράζεται σε λογικές, επιστημονικές αναλύσεις.

H ανάλυση του Στάθη Καλύβα, grosso modo, στηρίζεται σε ένα αυταπόδεικτο συμπέρασμα: ο ελληνισμός, συχνά πυκνά έθετε υψηλούς στόχους, που οδηγούνταν σε ναυάγιο έως τη στιγμή που ένα γύρισμα των δυναμικών της Ιστορίας τους μετέτρεπαν σε θριάμβους. Για να γίνει κατανοητό: το πρώτο επεισόδιο ασχολείται με την Ελληνική Επανάσταση του 1821, αλλά δεν εστιάζει στις ηρωικές μάχες των Ρωμιών. Πηγαίνει πιο βαθιά: τι είναι αυτό που γέννησε την ανάγκη μιας επανάστασης; Ποιοι την ώθησαν; Ποιοι την βοήθησαν να ανθίσει και, κυρίως, ποιοι έφταιξαν για το γεγονός ότι πέντε χρόνια μετά το 1821 φαινόταν πως τα πάντα θα χάνονταν αυτοστιγμεί;

Πυκνά γεγονότα, πρόσωπα καθοριστικής σημασίας, ένα διαρκές ξετύλιγμα των πτυχών του συγκεκριμένου ιστορικού χρόνου και μια ανάλυση που αποδιώχνει τα εθνικά σύνδρομα, αλλά προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα ιστορικά δεδομένα με νηφαλιότητα, με λογική και με αναλυτική σκέψη. Αυτά είναι τα συστατικά που μας προτείνει το ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΪ για να αναστοχαστούμε και να δούμε τα του οίκου μας με καθαρό βλέμμα.

Ο Στάθης Καλύβας δεξιώνεται στην εκπομπή του πλήθος σημαντικών επιστημόνων που καταθέτουν τη δική τους ανάλυση επί των γεγονότων. Συγκεκριμένα, συμμετέχουν τριάντα πέντε ιστορικοί, πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, δημοσιογράφοι. Όμως, επειδή οφείλουμε και να μιλήσουμε και με όρους τηλεόρασης (όχι ένα ντοκιμαντέρ δεν είναι ένα ανοιχτό βιβλίο), η εικόνα σε καθηλώνει.

Η σκηνοθεσία των Αλέξανδρου Μερκούρη, Ανδρέα Αποστολίδη και Γιούρι Αβέρωφ όχι μόνο δεν καπελώνει τον λόγο, αλλά του δίνει μια ευκταία πλαστικότητα. Σαν να οπτικοποιεί μια κρυμμένη Ελλάδα που σιγά σιγά ανακαλύπτεται από ψηλά, από απόσταση. Τα μακρινά πλάνα δεν λειτουργούν μόνο ως σημείωση ή ως δραματική αποφόρτιση, αλλά ως μια ευέλικτη τοπογραφία της χώρας που συναρμόζεται κομμάτι-κομμάτι. Είμαστε ένα ψηφιδωτό που ζητάει να ενωθεί.

Αν υπάρχει ένας λόγος για να δείτε και τα επτά επεισόδια του ντοκιμαντέρ είναι διότι εμείς οι Έλληνες έχουμε μάθει να καταναλώνουμε πολλή Ιστορία, αλλά να μην έχουμε μάθει -να μην μας δίδαξε κανείς- πώς να την χωνεύουμε δίχως να αφήνει βλαβερά οξέα στο μυαλό μας. Οι «Καταστροφές και θρίαμβοι» είναι ανοιχτό παράθυρο στην ελληνική ιστορία. Δεν απευθύνεται μόνο σε γνώστες ή ειδικούς, αλλά σε όλους μας. Σε όσους, τέλος πάντων, επιθυμούν να κατανοήσουν τα ελληνικά πάθη δίχως τον περιορισμό των παρωπίδων.
Σπουδαία στιγμή της ελληνικής τηλεόρασης.  

Πηγή : Andro.gr

Άρωμα Λευκάδας: Έχοντας διαβάσει το ομώνυμο βιβλίο και παρακολουθήσει το 1ο επεισόδιο συστήνουμε την εκπομπή ανεπιφύλακτα. Η σειρά θα ολοκληρωθεί σε επτά επεισόδια. Μεταδίδεται κάθε Πέμπτη και παρασκευή στις 21:00. Παρακολουθείστε το πρώτο επεισόδιο που μεταδόθηκε χτες, 6/1 : ΕΔΩ