Κυάμων απέχεσθαι – Ένας επίκαιρος προβληματισμός ενόψει εκλογών

 Νίκος Ασπρογέρακας, Φιλόλογος

Κυάμων απέχεσθαι
 Ήσυχος (νέος) άνθρωπος ή πολιτικός;
Ένας επίκαιρος προβληματισμός ενόψει εκλογών

  Το έναυσμα για το άρθρο που ακολουθεί μου έδωσε πρόσφατη δημοσκόπηση εν όψει εκλογών, και ειδικά η ερώτηση που αφορούσε τη συμμετοχή των τετρακοσίων και πλέον χιλιάδων νέων ψηφοφόρων, των οποίων μεγάλη μερίδα δήλωνε θα απόσχει από τις εκλογές της 21\5\2023. Αν όντως αυτή η πρόβλεψη επαληθευτεί θα είναι ένα πλήγμα κατά της δημοκρατικής παράδοσης και της πολιτικοποίησης, που χαρακτήριζε το λαό μας από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας.

    Η αλληγορική έκφραση “κυάμων απέχεσθαι, ότι ου δεί πολιτεύεσθαι” αποδίδεται  στον Πυθαγόρα της Σάμου. Πολλές και διαφορετικές ερμηνείες δόθηκαν σε αυτή τη φράση. Αυτή που διαχρονικά επικράτησε και που αποδέχτηκε ο Άγιος της Λογοτεχνίας μας  Αλ.Παπαδιαμάντης είναι η προτροπή της αποχής από την ψηφοφορία των εκλογών. Στο διήγημά του “Θαλασοχώρηδες γράφει:”Συνιστώ στους φίλους να το διαβάσουν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου): “ όστις όμως δυσφορεί επί τη δωροδοκία ώς εκλογικόν όπλον ας μη μετέχει του εκλογικού αγώνος, μήτε ως εκλογεύς μήτε ως εκλέξιμος, κυάμων απέχεσθε”.

    Θα αναρωτηθεί βέβαια κάποιος τι σχέση έχουν οι κύαμοι (τα κουκιά) με τις εκλογές. Πολύ στενή και διαχρονική. Από ιατρική άποψη βέβαια πρέπει να αποφεύγουν τη διατροφή τους με κουκιά χλωρά (φούσκες) ή αποξηραμένα (κυάμους βεβρεγμένους) τα άτομα που έχουν διαπιστωμένη έλλειψη ενζύμου G6PD( αφυδρογονάση της 6 φωσφορικής γλυκόζης), γιατί συνηθέστερη επιπλοκή είναι η καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων (κυάμωση). Αν όμως κανείς αποφεύγει τη βρώση των κουκιών πρέπει να αποφεύγει  ως πολιτικό ον και το “κυαμεύειν”;

    Στην Αρχαία Αθήνα, μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον Κλεισθένη χρησιμοποιήθηκαν τα κουκιά όχι  μόνο ως ψηφοδέλτια για κλήρωση των αρχόντων και των αξιωμάτων αλλά και ως ψηφοδέλτια εκλογής  τους (κυαμευτοί άρχοντες). Αλλά μήπως και σήμερα δεν χρησιμοποιούμε φράσεις που περιέχουν τα κουκιά; “Δεν έλαβε πολλά κουκιά” ,ή “στο χωριό μας τι θα πάρει κάθε παράταξη είναι μετρημένα κουκιά”, ή “αυτός ψηφίζεται μονοκούκι”, ή  ο κομματάρχης προς τον υποψήφιο βουλευτή για να το ρουσφέτι του: “έχω τόσα κουκιά”.

    Εμείς οι ΄Ελληνες ανέκαθεν είμαστε βαθιά πολιτικοποιημένος λαός. Η συγκλονιστική μας ιστορία, η ξενική εξάρτηση και επιρροή, το πολιτιστικό μας επίπεδο και το μεσογειακό ταμπεραμέντο μας είναι τα σημαντικότερα αίτια πολιτικοποίησής μας. 

  Τη συμμετοχή μας στα κοινά απαιτεί η από την αρχαιότητα παράδοσή μας. Ο Πλάτωνας στον “Πρωταγόρα” (323) “παντί προσήκον μετέχειν ή μή είναι πόλεις”. ΄ Όταν δηλαδή οι πολίτες πρόκειται να δώσουν γνώμη για θέμα που χρειάζεται πολιτική αξιοσύνη, πρέπει να συμμετέχουν όλοι, αλλιώς δε στέκονται οι πολιτείες. Και ο Θουκυδίδης στο γνωστό εδάφιο Β 40 στον επιτάφιο του Περικλή: “τον μη μετέχοντα ουκ απράγμονα αλλ΄ αχρείον νομίζομεν”.

  Τη συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα επιβάλλει το σύνταγμά μας, όταν τονίζει στην παρ. 2 του άρθρου 16 “η παιδεία έχει σκοπό την πνευματική……….αγωγή των Ελλήνων και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες”. Ακόμη η διαχρονική οικουμενική σκέψη στο άρθρο 19 της διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, το 1948 του ΟΗΕ: “Παν πρόσωπον έχει το δικαίωμα εις την ελευθερίαν γνώμης  και εκφράσεως, όπερ συνεπάγεται το δικαίωμα να μην ενοχλείται δια τας γνώμας του…”

   Τέλος οι πνευματικοί ηγέτες της εποχής μας είναι πολύ πιο αυστηροί σε όσους απέχουν από τα κοινά: “Δεν είναι λιγότερο δειλός και προδότης αυτός που έχει τη διάθεση να αφήσει τους κρατούντες ν΄αποφασίσουν πόσο κάνει δυό φορές το δύο. ΄Οσο το δυνατόν περισσότερα άτομα έχουν τη δυνατότητα να παρατηρούν αυτά που συμβαίνουν  στο θέατρο των παγκόσμιων γεγονότων ήρεμα και με κριτική διάθεση, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος των τεράστιων μαζικών ηλιθιοτήτων-πρώτιστα των πολέμων(΄Ερμαν ΄Εσσε ,Σκέψεις-Δοκίμια).

   Μετά από όσα προεξέθεσα  οι ψηφοφόροι-και οι νέοι μας ιδίως-έχουν δύο επιλογές: 1η: Tον ήσυχο βίο και άνθρωπο, τον απράγμονα άνθρωπο, τον κατά σχολήν βίον και 2η: Aπό την άλλη τον πολιτικό βίο, τον πολιτικό άνθρωπο, τον πολυπράγμονα άνθρωπο. Ευελπιστώ η αγωγή που άσκησε στο χαρακτήρα τους η Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια εκπαίδευση  να τους οδηγήσει στη δεύτερη επιλογή.