Νικόλαος Β. Σκληρός, ένας ασυμβίβαστος Κονταριώτης

Γράφει ο Παναγιώτης Σκληρός

Ο Νίκος Σκληρός του Βασιλείου-Πεντελαίος, (πρωτεξάδελφος του πατέρα μου), γεωπόνος.

Ήταν γεννημένος το 1908, δηλαδή 5 χρόνια μεγαλύτερος απ’ τον πατέρα μου και πέθανε το 1985 . Είχε 4 ακόμα αδερφές, την Σταμάτα, την Ελένη, την Δημήτρω και την Κερασούλα. Εγκαταστάθηκε στην Πάτρα όπου και παντρεύτηκε την Τούλα Μπόκολα.

Όργωνε όλη την ύπαιθρο και είχε πάντα μια μηχανή κρεμασμένη σε δερμάτινη θήκη και φωτογράφιζε τη φύση, τις καλλιέργειες και τους ανθρώπους της που υπερεκτιμούσε κι αγαπούσε.. Δυστυχώς, τα φωτογραφικά αρχεία χάθηκαν! Δεν τα πρόλαβα όλα…  Όσα κατάφερα και μάζεψα κι όσα μου έδωσε ο ξάδερφός μου Bασίλης Αρβανίτης από το Σύβρο, γιος της αδερφής του της Δημήτρως, υπάρχουν στην βιβλιοθήκη του δήμου, μέσα σ’ αυτά και το εξαμηνιαίο περιοδικό που εξέδιδε το «Ελληνικός Πολιτισμός»  με πολύ ανατρεπτικό θα έλεγα περιεχόμενο για την εποχή του. Ουσιαστικά μια αντίρρηση στην καταναλωτική μετεξέλιξη της Ελλάδας και των Ελλήνων κατά τα πρότυπα των καπιταλιστικών χωρών της δύσης. Ο ίδιος σ’ ένα αυτογραφικό του σημείωμα στο πρώτο βιβλίο που εξέδωσε το 1946 «Πρώτες μελέτες», γράφει τα παρακάτω.

Όπως δαβάζετε, γράφει ότι γεννήθηκε σε αγροτική οικογένεια και λόγω της κλήσης του στα γράμμα  κι επειδή έτσι κι αλλιώς δεν ήταν γεροδεμένος, ο πατέρας του ήθελε να τον σπουδάσει μιας και δεν έκανε για τις σκληρές αγροτικές δουλειές. Σπούδασε στην γεωργική σχολή Λάρισας ως υπότροφος και όπως αναφέρει ήταν ένας καλός μαθητής. Τέλειωσε και την ανωτάτη γεωπονική σχολή Αθηνών, όπως αναφέρει και ο τίτλος σπουδών του. 

Δίδαξε αργότερα στην Αβερώφειο Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας, στη Γεωπονική Σχολή Αθηνών, στην Επιμελητεία του επικοισμού Ιωαννίνων, στην Επιμελητεία του Φυτοπαθολογικού Σταθμού Βόλου, στη Γεωργική Υπηρεσία των επαρχιών Αιγιαλείας, Καλαβρύτων και Πατρών, ως προϊστάμενος, ως Δ/ντής του Γεωργικού Σχολείου Πατρών, ως καθηγητής Γεωπονικών στο Ανώτερο εκκλησιαστικό Φροντιστήριο και την Παιδαγωγική Ακαδημία Πατρών. Υπήρξε μέλος πολλών ενώσεων και συλλόγων όπως της ένωσης φιλολόγων ΝΔ Ελλάδος αλλά και πρόεδρος του συλλόγου «Το Δημοτικό Τραγούδι», μέλος του πανελληνίου ορειβατικού συλλόγου και φυσικά της Αχαίας.

Δίδασκε στην γεωπονική σχολή της Πάτρας για πάρα πολλά χρόνια αλλά συμμετείχε και σε πολλές αποστολές στο εξωτερικό για να γνωρίσει πιο παραγωγικές μεθόδους καλλιεργειών και να τις μεταδώσει στους Έλληνες αγρότες οι οποίοι πάλευαν με το μυτοτσάπι και το αλέτρι να κάνουν παραγωγή για ένα πληθυσμό νηστικό (όπως έβλεπε κι όπως έλεγε) που αυξανόταν και δεν έφταναν τα παραγόμενα στην Ελλάδα αγροτικά προϊόντα.

Ήταν θιασώτης σύγχρονων καλλιεργειών αλλά δεν είχε ακροατήριο όπως έλεγε. Δύσκολα έως καθόλου δεν άκουγαν οι έλληνες   αγρότες για νέους σπόρους,  νέες καλλιέργειες, νέες αρρώσεις, μηχανήματα, καταπολέμηση ασθενειών κλπ. Γύριζε όλη την ύπαιθρο με τα πόδια και μια φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη χιαστί. Αποτύπωνε σκηνές απ’ την ύπαιθρο αλλά κυρίως καλούσε στα καφενεία (στην εκκλησία του δήμου όπως έλεγε) τους αγρότες να τους μιλήσει για όλα αυτά τα γεωργικά αλλά και για την πατριδογνωσία και την ιστορία μας. 

  Εδώ ο Νικόλαος Σκληρός με άρβυλα για ορειβασία και την μηχανή χιαστί μιλάει σε σύναξη αγροτών στα Γρεβενά! 

 Ήταν υπέρ των νέων μεθόδων καλλιέργειας κυρίως για να είναι παραγωγικές οι καλλιέργειες κι έτσι να μην εγκαταλείπεται η ύπαιθρος, πράγμα που έβλεπε να επέρχεται με γρήγορους ρυθμούς. Δεν ήταν υπέρ των φυτοφαρμάκων, το αντίθετο αλλά υπέρ της πιο σύγχρονης απόδοσης των καλλιεργειών. 

Παρότι έμενε στην Αρόη στην Πάτρα, γύριζε όλο τον καιρό στην ύπαιθρο. Ήθελε να ακούει και να μιλάει με αγρότες ακόμα και πέρα από τα γεωργικά θέματα, να τους λέει ιστορίες απ το Βυζάντιο και την επανάσταση, να μιλάει με γέρους αλλά και νεότερους για την ιστορία της φυλής και του έθνους. Κι όταν άκουγε κλαρίνο, μ ένα του τίναγμα βρισκόταν στο χοροστάσι ενός χωριού κι έμπαινε να σύρει το χορό στην προσπάθεια του να διατηρήσει το έθνος τα πολιτιστικά του βιώματα. 

Ο Νίκος Σκληρός έδινε διαλέξεις στην εταιρεία φιλολόγων Ν.Δυτικης Ελλάδος με πυκνό ακροατήριο. Ήταν μια ζώσα Ελλάδα της υπαίθρου. 

«Η σωτηρία της Ελλάδος είναι η επιστροφή στην ύπαιθρο, στη φύση με πλήρη αυτοδιοίκηση οικογένειας και χωριού, μέσα από την αθάνατη αγροτική κοινωνία», έλεγε. Τον τίμησαν με διακρίσεις  η Ακαδημία Αθηνών, ο Πατριάρχης Κων/λεως, ο Αγροτικός Σύλλογος Αχαΐας, ο Φιλοδασικός Σύλλογος, ο Φυσιολατρικός Σύνδεσμος και η Αχαϊκή Εταιρία μελετών.

Το γεγονός αυτό, μαζί με τον  ενταφιασμό του στο χώμα της αγαπημένης του Λευκάδας, στην Κοντάραινα, όπως ο ίδιος είχε ζητήσει, ήταν το τέλος μιας φλογερής ιδανικής εντιμότητας και φιλοπατρίας.

Προσωπικά, τον γνώρισα απλό, ήμερο, μειλίχιο, ευγενικό, καλόκαρδο, καταδεκτικό, σεμνό και ανθρώπινο ως χαρακτήρα και μαζί αγνό αλλά δυναμικό, θαρραλέο και υπομονετικό, οραματιστή και προφητικό, ανιδιοτελή και ωφέλιμο, άνθρωπο και επιστήμονα, παλαιστή και αγωνιστή, πατριώτη και Έλληνα, που αγάπησε με πάθος τη γη, τα φυτά, τα λουλούδια, τα δέντρα, τα λιβάδια, τα βουνά, τις πηγές, τη φύση, τη ζωή.

 Με είχε πάρει μαζί του και στην Πάτρα μια φορά κι έμεινα σπίτι του στην Αρόη και μου δείχνει τον Παναχαϊκό και τον κόλπο της Καλογριάς. Ερχόταν στο σπίτι μας στη Βασιλική πάντα μετά από πεζοπορία, πάντα να φέρει κάτι ξεχωριστό στη μάνα μου απ’ τη  φύση που περνούσε ( ένα σπάρτο, μια αλιφασκιά, μια ονάδα (αχλάδι..) και μας μάζευε γύρω του να μας πει μια ιστορία (όχι παραμύθια και τέτοια ), μια ιστορία για το Σίκερο, το αγαπημένο του βουνό της Κονταραινας που έθρεψε τόσες γενιές, την εκκλησία του Σωτήρας στην κορυφή του βουνού ή για τον Αη Γιάννη στο Ροδάκι και τα κανάλια του Σύβρου ή τον Καρούχα  και  την μυστριώδη σπηλιά αλλά και το Αγναντέλι στην Κοντάραινα με τις μπαρμπαρόκοττες που «έπαιρναν φτερό» (πέταγαν) μέχρι το Σπαρτιά…

Μας έλεγε να στηριζόμαστε και ν αγαπάμε τους συγγενείς και τους κουμπάρους μας, ονομάτιζε τα σόγια μας κι απ τα δύο δέντρα ( Κατσιμάνης, Φλογαίτης, Ρίζος, Ράλλης, Διάκος, Πεταλάς, Γαρδέλης, Μιχαηλάκης, Πολιταίοι,Ψωμασάκης).

 Μας έλεγε ακόμα και για την Σκληραίικη γενιά, για την καταγωγή μας απ’ το Μυστρά και την Πόλη, για τη Θεοφανώ Σκλήραινα και τον Βάρδα Σκληρό μέχρι τον Αντρέα Σκληρό τον καταδικασμένο απ’ τους ΄Αγγλους σαν ηθικό αυτουργό στον ξεσηκωμό της αγροτιάς το 1819 αλλά και τα ανδραγαθήματα του θείου και παππού μου Πάνου Σκληρού στον πόλεμο του 1912-13. 

Μας απήγγελνε  τον «Φωτεινό του Βαλαωρίτη και μας ερμήνευε το εδάφιο «κινώ και πάω στην Εύγερο και παίρνω εκείθε το Σκληρό»…

O Νίκος Σκληρός υπήρξε χωρίς υπερβολές ένας απόστολος για την γεωργία και τους έλληνες αγρότες που δεν αρκέστηκε στο κήρυγμα, αλλά προχώρησε στην πράξη με επιτόπιες όπως είπαμε  συχνές επισκέψεις στους κάμπους και τα βουνά ,σε συγγραφές, επιστολές, έγγραφες παρεμβάσεις, άρθρα, μελέτες, περιοδικά κτλ. 

 Μερικά από τα βιβλία του Νίκου Σκληρού: 

Ο Νικόλαος Σκληρός υπήρξε άλλη μια μεγάλη –κατά την γνώμη μου- προσωπικότητα που ανέδειξε αυτή η μικρή γωνιά της Λευκάδας, το χωριό των γονιών μου, η  Κοντάραινα.

Μέχρι τώρα έχω παρουσιάσει τον Αθανάσιο Πολίτη,πρώτο χημικό στη Ελλάδα και φίλο του Ι.Καποδίστρια, τον ήρωα και πεσόντα του 1821 Νικολίνο Πολίτη και τον αδερφό του Γιώργο που έπεσε στη μάχη του Πέτα, τον εισαγγελέα Νικόλαο Πολίτη, τον αντιστασιακό Νικολό Πολίτη και τον Πάνο Σκληρό, εύζωνα στην πρώτη γραμμή για την κατάληψη των Ιωαννίνων το 1912 που τραυματιστηκε και πέθανε αργότερα στο Μεσσολόγγι .

Παναγιώτης Σκληρός